Xuất khẩu gạo khó đủ đường

Mặc dù các doanh nghiệp đang triển khai thu mua tạm trữ lúa theo chỉ đạo của Chính phủ nhưng giá lúa hè thu vẫn rất thấp, có nơi như Đồng Tháp chỉ từ 2.500-2.800 đồng/kg.

Xuất khẩu gạo khó khăn khiến giá lúa vẫn ở mức thấp.

Cầu giảm và sức ép từ cạnh tranh thế giới

Một trong những nguyên nhân làm lúa hè thu có giá thấp, theo ông Trương Thanh Phong - Chủ tịch Hiệp hội Lương thực VN (VFA) là việc tiêu thụ gạo trên thế giới chững lại. Hầu hết các nước có nhu cầu nhập khẩu gạo lớn đều đã nhập xong trong 6 tháng đầu năm 2010, trong khi các nước xuất khẩu gạo lớn như Việt Nam , Thái Lan đều được mùa.

Mới đây, Tổ chức Nông lương Thế giới (FAO) dự báo sản lượng gạo toàn thế giới sẽ đạt 456 triệu tấn trong năm 2010, trong khi nhu cầu tiêu thụ chỉ vào khoảng 454 triệu tấn, đó là chưa kể lượng gạo tồn kho trên thế giới dự báo sẽ lên đến 123,5 triệu tấn, tức nhu cầu gạo từ nay đến cuối năm sẽ giảm dần.

Theo VFA, năm nay nước ta có thể đạt mục tiêu xuất khẩu 6 triệu tấn gạo, nhưng kim ngạch thấp hơn năm 2009. Hồi đầu năm, VFA cho rằng, năm 2010 sẽ là “năm vàng” cho xuất khẩu gạo do nhiều quốc gia trên thế giới mất mùa. Nhưng trên thực tế, nhiều nước được mùa lớn. Đặc biệt, Ấn Độ vốn được dự báo phải nhập khẩu gạo, giờ đây đã quay lại thị trường xuất khẩu gạo, gián tiếp gây sức ép giảm giá gạo cho cả Thái Lan và Việt Nam.

Trong cuộc họp vào đầu tháng 7, ông Trương Thanh Phong cho biết, nếu Ấn Độ xuất khẩu gạo, chúng ta sẽ gặp rất nhiều khó khăn do Ấn Độ cạnh tranh trực tiếp với các loại gạo chất lượng thấp và trung bình của Việt Nam . Bộ Nông nghiệp Ấn Độ cho biết, trong tháng 7, nước này đã ký hàng loạt hợp đồng xuất khẩu gạo với Bangladesh, Iraq - những thị trường xuất khẩu gạo tiềm năng của Việt Nam .

Thông tin từ Bộ Thương mại Thái Lan cho hay, tính từ đầu năm đến nay, nước này xuất khẩu trên 4,3 triệu tấn gạo. Giá gạo Thái Lan sẽ tiếp tục giảm để tăng tốc xuất khẩu nhằm đạt chỉ tiêu 8,5 triệu tấn cả năm và tăng khả năng cạnh tranh với gạo Việt Nam có giá rẻ hơn. Động thái này có khả năng làm thị trường tiêu thụ gạo Việt Nam giảm.

Sức ép giảm giá trong nước

Việt Nam vẫn đang giao gạo cho Philippines theo các hợp đồng đã ký trước đây. Nhưng thời gian tới, thay vì mở thầu tập trung, nước này sẽ cho các công ty tư nhân nhập lẻ tẻ từ 100 -1.000 tấn gạo, nhằm có giá rẻ hơn.

Tuy nhiên, một diễn biến mới nhất là Tổng thống Benigno Aquino III vừa đề nghị Tổng Công ty Lương thực miền Bắc (VINAFOOD 1) của Việt Nam hoãn giao hàng cho đến cuối tháng 12 năm nay do các kho dự trữ đã đầy và để nước này tiến hành điều tra những hợp đồng mua gạo của chính quyền Tổng thống Arroyo trước đây, để làm rõ vào năm 2009 tại sao giá cao mà vẫn ký nhiều hợp đồng mua gạo. Nếu điều này xảy ra, chương trình thu mua tạm trữ 1 triệu tấn quy gạo của Chính phủ sẽ bị ảnh hưởng và giá lúa trong dân khó mà vực dậy.

VFA cho biết, các doanh nghiệp đang tìm cách tiếp cận thị trường Brazil và một số nước Nam Mỹ nhưng tình hình chưa có gì sáng sủa. Thị trường châu Phi mặc dù có nhu cầu cao về gạo nhưng không an toàn về tài chính vì những rủi ro trong thanh toán nên nhiều doanh nghiệp không mấy mặn mà.

Minh Phương