Bác sĩ Trần Ngọc Sơn đưa kỹ thuật nội soi chỉ 1 vết mổ 2cm lên ngang tầm thế giới

Quyết định chọn Việt Nam sau thời gian cân nhắc giữa nhiều Trung tâm y khoa trên thế giới

Vào đầu tháng 10/2023, một gia đình người Úc (hiện đang sinh sống tại Bali, Indonesia) phát hiện con gái 4 tuổi của mình bị nang ống mật chủ. Theo tư vấn của bệnh viện nơi đây và tham khảo nhiều nước khác như Úc, Singapore, Pháp… thì phương pháp điều trị là mổ mở. Tuy nhiên, vốn là người kỹ tính và đặc biệt cẩn trọng với sức khỏe và tương lai của con gái sau này, ông Warren (bố cháu bé) vẫn mong muốn tìm một phương pháp tối ưu hơn, ít xâm lấn hơn vì thương con còn quá nhỏ.

Rồi tình cờ, ông Warren đọc được một bài báo của PGS.TS Trần Ngọc Sơn - Trưởng khoa Phẫu thuật Nhi, Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn (Hà Nội) về kỹ thuật mổ nội soi một lỗ điều trị nang ống mật chủ. Người cha này đã quyết định gửi email cho PGS Sơn để trao đổi về tình trạng con gái mình.

Sau khi được bác sỹ Sơn giải thích cặn kẽ, ông Warren đã quyết định cả gia đình bay sang Việt Nam tìm gặp bác sỹ Sơn và đăng ký mổ cho con gái tại Trung tâm Kỹ thuật cao và Tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn. Và không ai khác, PGS.TS Trần Ngọc Sơn là phẫu thuật viên chính của ca mổ này.

Ít ai biết rằng, hiện nay, PGS Sơn là một trong hai bác sĩ đi đầu thế giới về thực hiện kỹ thuật mổ nội soi một lỗ trên bệnh nang ống mật chủ. Bé gái 4 tuổi này cũng là bệnh nhân nước ngoài đầu tiên đến Việt Nam để điều trị nang ống mật chủ bằng phương pháp nội soi một lỗ. 

Như hơn 300 ca phẫu thuật khác trên trẻ em Việt Nam, ca mổ cho bệnh nhi nước ngoài đã thành công ngoài mong đợi của gia đình. PGS Sơn chỉ rạch một vết dài 15mm ở rốn. Việc "mổ như không mổ" giúp bệnh nhi phục hồi nhanh và vài ngày sau đã có thể chạy nhảy. Sau mổ 7 ngày, cháu bé đã được xuất viện, trở về nước.

Bản thân ông Warren khi cùng vợ con sang Việt Nam đã thấy yêu mến con người nơi đây. Ông cảm nhận rõ sự thân thiện của người Việt, trong đó có đội ngũ y bác sĩ đã tận tình với người bệnh khi ở xa xứ.

Gặp chúng tôi sau khi vừa tiến hành ca mổ trở về phòng, ông Sơn đã chia sẻ về mơ ước đến với ngành y và cơ duyên là một hai bác sĩ đi đầu thế giới về thực hiện kỹ thuật mổ nội soi một lỗ trên bệnh nang ống mật chủ.

Với những ai khi tiếp xúc đều cảm nhận PGS Sơn có vẻ ngoài nhỏ nhắn, có nụ cười hiền. Thế nhưng, trái ngược với ngoại hình đó là tính cách quyết đoán, đặc biệt trong công việc mà ông đang gắn bó, đam mê.

Năm 1986, sau khi tốt nghiệp cấp 3, ông chọn thi vào Đại học Y Hà Nội. Do có thành tích thuộc top đầu nên ông được cử đi học tại Bungari. Thời kỳ ông học tập tại đây rất nhiều lưu học sinh Việt Nam đã chọn hướng phát triển kinh doanh là chính. Trong thời gian học tập, cũng như nhiều bạn bè sinh viên khác, ông cũng đã kết hợp kinh doanh để kiếm thêm thu nhập nhưng chưa bao giờ ông nghĩ mình sẽ bỏ nghề y để chuyển hẳn sang kinh doanh.

7 năm sau, ông đã tốt nghiệp bác sĩ với tấm bằng xuất sắc trong top 3 của cả trường và được nhận học bổng để học lên nghiên cứu sinh sau đại học. Tuy nhiên tình hình tại nước bạn khi ấy khó khăn đã không cho các sinh viên xuất sắc còn cơ hội học bổng. Ông đã quyết định làm kinh doanh một thời gian để có nguồn lực tài chính tiếp tục theo đuổi nghề mình đã chọn. Có những lúc kinh doanh đang phát triển, thu nhập tốt, tưởng như hợp lý hơn là chuyển hẳn sang kinh doanh nhưng ông vẫn quyết tâm theo đuổi nghề y của mình.

Được sự động viên, ủng hộ của người bạn đời, ông xin làm thực tập sinh ở ngoại khoa của một bệnh viện thuộc trường đại học lớn rồi sau đó làm nghiên cứu sinh. Năm 2001, ông bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ. Đó cũng là bước ngoặt lớn cuộc đời đã giúp ông thực hiện được hoài bão với nghề y của mình, đặc biệt trong lĩnh vực ngoại khoa.

"Tính tôi luôn cầu toàn sự tỉ mỉ, khéo tay, quyết đoán và kết quả thể hiện rõ ràng từ cảm quan bên ngoài như mổ đẹp hay mổ xấu và nếu có biến chứng thì cũng biết ngay. Chọn đúng nghề, phù hợp với tính cách và đam mê nên tôi chưa bao giờ băn khoăn về quyết định này của mình", ông Sơn chia sẻ.

Sau khi trở về nước, ông Sơn công tác tại Bệnh viện Nhi Trung ương. Điều tuyệt vời nhất khi mới về công tác tại đây là ông được phụ mổ và học tập Giáo sư Nguyễn Thanh Liêm, nguyên giám đốc bệnh viện, người thầy đi đầu về phẫu thuật nội soi Nhi Việt nam.

Giáo sư Nguyễn Thanh Liêm chính là người có công lớn đưa phẫu thuật nội soi nhi của Việt Nam phát triển ngang tầm thế giới, khi đó thường xuyên đi dự các hội nghị, hội thảo ở nước ngoài để báo cáo, trình bày về lĩnh vực này. May mắn được đi cùng Giáo sư Liêm trong nhiều chuyến công tác, ông Sơn đã học hỏi thêm nhiều kiến thức và kinh nghiệm từ các chuyên gia hàng đầu quốc tế.

"Cuối những năm 90, Giáo sư Liêm bắt đầu triển khai ứng dụng phẫu thuật nội soi trong nhi khoa, đến đầu những năm 2000, lĩnh vực này đã phát triển rực rỡ và đưa Việt Nam sớm vươn lên tốp đầu thế giới dù đi sau. Tôi may mắn được trưởng thành trong một nền y học như vậy và càng may mắn hơn khi GS.TS Nguyễn Thanh Liêm cũng chính là người thầy của tôi", ông Sơn xúc động.

Người đưa kỹ thuật nội soi chỉ 1 vết mổ 2cm lên ngang tầm thế giới

Trong lần đi cùng Giáo sư Liêm dự hội thảo y khoa quốc tế năm 2011, đoạn phim về phẫu thuật nội soi một lỗ điều trị nang ống mật chủ ngay lập tức khiến ông Sơn rất ấn tượng và muốn đưa về Việt Nam.

Với quyết tâm không để thua kém đồng nghiệp trong lĩnh vực mà Việt Nam đang ở tốp dẫn đầu thế giới, bác sĩ Sơn đã ấp ủ quyết tâm thực hiện bằng được kỹ thuật này. Được sự ủng hộ và tạo điều kiện của Giáo sư Liêm, bác sĩ Sơn đã thực hiện thành công những ca đầu tiên phẫu thuật nội soi một đường rạch điều trị nang ống mật chủ ngay từ cuối năm 2012 và đến bây giờ hàng trăm bệnh nhi bị nang ống mật chủ đã được điều trị bằng kỹ thuật này thành công.

"Thời điểm đó, thậm chí đến hiện nay, để điều trị nang ống mật chủ ở nhiều quốc gia, kể cả châu Âu và Mỹ vẫn được chỉ định mổ mở. Với một đứa trẻ, ca mổ sẽ là sang chấn rất lớn, khi thực hiện vết rạch dài 2/3 khoang bụng, cắt qua nhiều cơ rất đau đớn, khiến quá trình phục hồi chậm và tiềm ẩn nhiều nguy cơ biến chứng", ông Sơn nói.

Ở Việt Nam khi đó đã phẫu thuật nội soi thông thường thành công trong điều trị nang ống mật chủ ở trẻ. Chính Giáo sư Liêm là người đưa Việt Nam trở thành nước thứ ba trên thế giới ứng dụng thành công kỹ thuật này. Về điều trị ngoại khoa nang mật chủ, khi mổ mở là một phẫu thuật khó, phức tạp, đòi hỏi rất nhiều động tác.

Ông Sơn lý giải, kiểu như bác sĩ phải cắt túi mật, sau đó cắt ống mật chủ bị giãn thành nang, cắt đường mật chủ bị giãn thành nang, sau đó mới đưa quai ruột lên nối lại với ống gan chung ở phía trên để hứng mật.

Điều trị nang ống mật chủ bằng nội soi thông thường đã là một bước tiến lớn so với mổ mở khi chỉ cần thực hiện 4 đường rạch vài centimet. Vậy thì việc có thể đưa về một lỗ nội soi duy nhất lại là một bước phát triển mới trong việc điều trị căn bệnh này.

"Chúng ta đều biết con người khi làm việc tay phải tạo thành góc mới có thể thao tác dễ dàng, cũng như khi phẫu thuật sẽ giúp dễ xử lý để các dụng cụ không chạm vào nhau. Tuy nhiên khi chỉ có một lối vào duy nhất. Các dụng cụ gần như được đặt song song. Đôi tay lúc này như bị bó lại, thao tác đặc biệt khó.

Với không gian quá chật hẹp, các thao tác tay phải tính toán kỹ và đạt độ chính xác từng milimet. Chỉ cần chệch vài ly, dụng cụ đã chạm vào nhau, kẹt cứng", Phó giám đốc Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn phân tích và cho biết, kỹ thuật khâu nối ở nội soi thông thường đòi hỏi các phẫu thuật viên rất lành nghề mới có thể thực hiện. Với nội soi một lỗ, khâu nối khó hơn rất nhiều và cũng chính là một trong những thử thách "khó nhằn" nhất.

Ca phẫu thuật nội soi một lỗ nang ống mật chủ đầu tiên do ông trực tiếp đứng mổ kéo dài đến 6 tiếng, gấp đôi thời gian mổ bình thường. Tuy nhiên, chỉ sau 10-15 ca, thời gian mổ rút xuống đáng kể và sau đó chỉ bằng thời gian mổ nội soi 4 lỗ thông thường.

Sau đó, bác sĩ Sơn cùng các đồng nghiệp đã có báo cáo tại Hội nghị quốc tế về phương pháp phẫu thuật nội soi một lỗ điều trị u nang ống mật ở trẻ em. Báo cáo này đã gây tiếng vang lớn, được giới y khoa đánh giá cao và ghi nhận Việt Nam là một trong hai nơi trên thế giới đi đầu về phương pháp phẫu thuật này và đem lại tiếng vang quốc tế.

Cho đến nay, ông đã có hơn 100 lượt báo cáo kỹ thuật trên thế giới về phương pháp mổ nội soi, trong đó có nhiều báo cáo về phương pháp nội soi một lỗ trên nang ống mật chủ.

"Tới đây, chúng tôi chuẩn bị báo cáo thế giới công trình nghiên cứu thứ 4 về phẫu thuật nội soi một lỗ điều trị thoát vị bẹn", bác sĩ Sơn tiết lộ.

Thoát vị bẹn là bệnh lý ngoại khoa phổ biến nhất ở trẻ em. Bác sĩ Sơn là người đầu tiên ở Việt Nam triển khai kỹ thuật mổ nội soi một lỗ trên bệnh lý này. Từ năm 2016, khi mới chuyển công tác về Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, ông đã triển khai kỹ thuật này và đến nay đã mổ khoảng hơn 4.000 ca.

"Với việc không ngừng học hỏi, cải tiến kỹ thuật, hiện nay, các phương pháp mổ nội soi một lỗ của chúng tôi không để lại sẹo và cho kết quả vượt trội. Nếu mổ mở bình thường hay các kỹ thuật nội soi khác, tỷ lệ tái phát khoảng 2% thì với kỹ thuật của chúng tôi hiện nay, tỷ lệ này là 0%", bác sĩ Sơn cho hay.

Ngoài nang ống mật chủ và thoát vị bẹn, tại Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, phẫu thuật nội soi một lỗ còn áp dụng với cấp cứu ruột thừa, cắt túi mật, cắt thận bệnh lý hoàn toàn hoặc bán phần, cắt nang buồng trứng, nang thận, nang lách, điều trị phình đại tràng bẩm sinh…

Nhân ngày Thầy thuốc Việt Nam, ông Sơn gửi gắm nghề y là một nghề đặc biệt, đào tạo dài hơn và khó hơn các nghề khác và để làm một bác sĩ giỏi còn đòi hỏi phải có sự quyết tâm, kiên trì và nhiều khi phải hy sinh thời gian cho các công việc, niềm vui khác, thậm chí là cả thời gian cho gia đình.

Để phát triển tốt chuyên môn, các bác sĩ phải dành thời gian học tập, nghiên cứu, đọc tài liệu rất nhiều. Chính vì vậy, ông cũng truyền đạt lại cho các thế hệ bác sĩ trẻ rằng, làm nghề này cần sự đam mê khoa học và cảm thấy giá trị thực sự của việc nghiên cứu thì mới có thể cống hiến hết mình. Ông cũng kỳ vọng Việt Nam sẽ thu hút được lượng người bệnh không chỉ trong nước mà cả quốc tế.