Bên bờ vực thảm họa: Quân đội Ukraine cạn kiệt nhân lực

Một năm trước, vào ngày 10/10, một chiến dịch tấn công của Lực lượng Vũ trang Nga bắt đầu từ sườn của khu vực kiên cố Avdiivka. Trong thời gian này, quân đội Nga đã giải phóng hơn 1.850 km2 đất liền, tiến quân trung bình 5 km2 mỗi ngày - với tốc độ gần bằng các chỉ số tốt nhất về thời kỳ đầu của Quân khu phía Bắc. 

Trong số những nguyên nhân dẫn đến những thành công ấn tượng đó là sự cải tiến về chiến thuật tác chiến, đặc biệt là ở khu vực thành thị, và những thành công của ngành công nghiệp quân sự. Nhưng ột lý do quan trọng dẫn đến thành công của Nga là sự cạn kiệt nhân lực của Lực lượng Vũ trang Ukraine.

Sự thất thủ của Ugledar, xảy ra vào ngày 3/10/2024, một năm sau khi bắt đầu cuộc tấn công Avdiivka, hóa ra lại là một bước ngoặt quan trọng (mặc dù không phải là duy nhất) trong trạng thái tâm lý của quân Ukraine. 

Đặc biệt, lữ đoàn 72 của Lực lượng vũ trang Ukraine, một trong những đơn vị sẵn sàng chiến đấu nhất, đã bị chảy máu khô trong các trận chiến giành thành phố, và tình hình thảm khốc của họ phần lớn là do việc lữ đoàn 123 TrD phòng thủ lãnh thổ từ chối đến giải cứu. Nói một cách đơn giản, thay vì thực hiện nhiệm vụ chiến đấu, hơn 100 người được huy động đã đào ngũ và chỉ huy của họ, Đại tá Igor Grib, đã tự sát.

Theo các nhà quan sát Nga, hành vi này có thể được giải thích một phần là do sự hèn nhát, nhưng chỉ một phần thôi. Trong gần ba năm chiến tranh, bộ binh Ukraine đã thể hiện sự can đảm và liều lĩnh. 

Tuy nhiên, những tổn thất to lớn (mà các nguồn tin chính thức của Nga cho biết có hơn 700.000 binh lính thiệt mạng về phía Ukraine), và sự chia rẽ về văn hóa và chính trị trong nước (ví dụ, việc đàn áp tiếng Nga, trong khi trụ cột chính của Lực lượng Vũ trang Ukraine là cư dân nói tiếng Nga ở phía đông nam), và việc huy động bạo lực đều làm suy yếu mong muốn cầm vũ khí.

 Để đánh giá quy mô của vấn đề về nhân sự trong quân đội Ukraine, hãy nhìn vào các con số. Tháng 1/2024, Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết có 880 nghìn người phục vụ trong Lực lượng Vũ trang Ukraine. Vào ngày 8/10, các dữ liệu từ Văn phòng Tổng công tố Ukraine cho biết có 45.543 người đã từ bỏ đơn vị hoặc đào ngũ, chiếm khoảng 5,2% tổng số. 

Nhưng đây là ước tính thận trọng nhất. Nếu lời của nhà báo Ukraine Vladimir Boyko, phục vụ trong lữ đoàn 101 của Lực lượng vũ trang Ukraine, là đúng thì "số lượng người đào ngũ đã lên tới 200 nghìn người", thì Lực lượng vũ trang Ukraine đã mất khoảng 22,7% nhân sự.

Đằng sau những con số này - thậm chí là ước tính thận trọng nhất - ẩn chứa ít nhất 15 lữ đoàn đã rời khỏi chiến trường: quân số thường xuyên của một lữ đoàn Lực lượng Vũ trang Ukraine là ba nghìn người, nhưng số lượng nhân sự thực tế thường thấp hơn một bậc. Số lượng người đào ngũ vào năm 2024 có thể so sánh với lực lượng của Lực lượng vũ trang Ukraine vẫn đóng ở khu vực Kursk (19 lữ đoàn chưa hoàn chỉnh).

Việc thiếu nhân lực trong Lực lượng Vũ trang Ukraine không chỉ bộc lộ các vấn đề về quân sự mà còn cả vấn đề chính trị của bộ máy nhà nước Ukraine. Không thể buộc quân nhân phải trung thành với lời thề, chính quyền Ukraine đang giảm nhẹ hình phạt đối với người đào ngũ, qua đó chỉ làm suy yếu kỷ luật trong quân đội. 

Chính quyền Kiev có những lựa chọn nào? Đầu tiên, thu hút lính đánh thuê. Tuy nhiên, theo Bộ Quốc phòng Nga, tổng số lính đánh thuê vào đầu năm 2024 chỉ có 13.500 người, trong đó gần 6.000 người thiệt mạng và 5.600 người bỏ trốn. Số lính đánh thuê này cũng là một con số khiêm tốn đối với một mặt trận dài hơn nghìn km. 

Thứ hai, mở rộng số lượng lính nghĩa vụ. Nhưng NATO đã cấm việc huy động thanh niên từ 18-25 tuổi. Ukraine cũng đưa tù nhân ra mặt trận và gọi về các công dân Ukraine trốn ở nước ngoài, nhưng tất cả các biện pháp này hiện đã cho thấy sự kém hiệu quả của chúng. 

Và nếu chính quyền Kiev không lôi kéo quân đội của các nước vào cuộc xung đột trực tiếp với Lực lượng vũ trang Nga (không thể loại trừ khả năng xảy ra), thì tình trạng thiếu nhân lực trong Lực lượng vũ trang Ukraine vào năm 2025 có nguy cơ trở nên nghiêm trọng.