Mỹ gửi tối hậu thư đe dọa cắt giảm viện trợ vũ khí cho Israel

Ngoại trưởng Antony Blinken và Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin đã viết thư cho Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant và Bộ trưởng các vấn đề chiến lược Ron Dermer của Israel hôm 13/10 yêu cầu các biện pháp cụ thể nhằm giải quyết tình hình ngày càng tồi tệ ở vùng đất Palestine trong bối cảnh Israel tái tấn công ở phía bắc Gaza - các quan chức cho biết hôm 14/10.

Không làm như vậy có thể ảnh hưởng đến chính sách của Mỹ, bức thư cho biết.

"Chúng tôi đặc biệt lo ngại rằng những hành động gần đây của chính phủ Israel… đang góp phần làm tình hình ở Gaza ngày càng xấu đi" - bản sao bức thư được đăng bởi một phóng viên Axios trên X.

Bức thư trích dẫn những hạn chế mà Israel đang áp đặt, bao gồm cả những hạn chế đối với hàng nhập khẩu thương mại, việc từ chối hầu hết các phong trào nhân đạo giữa miền bắc và miền nam Gaza, và những hạn chế "gánh nặng và quá mức" đối với những hàng hóa có thể vào Gaza.

Người phát ngôn an ninh quốc gia Nhà Trắng John Kirby cho biết bức thư "không nhằm mục đích đe dọa" nhưng nhắc lại tính cấp thiết của việc tăng cường hỗ trợ nhân đạo ở Gaza.

Kirby nói về bức thư: "Đối với chúng tôi, có vẻ như họ (người Israel) đang xem xét vấn đề này một cách nghiêm túc".

Một quan chức Israel ở Washington cho biết Israel đã nhận được bức thư: "Israel xem xét vấn đề này một cách nghiêm túc và có ý định giải quyết những lo ngại nêu trong bức thư này với những người đồng cấp Mỹ của chúng tôi".

Bức thư này là tối hậu thư rõ ràng nhất gửi tới chính phủ của Thủ tướng Benjamin Netanyahu kể từ khi cuộc xung đột ở Gaza bắt đầu, làm tăng triển vọng về sự thay đổi trong sự hỗ trợ của Washington đối với Israel.

Bức thư nêu rõ các bước cụ thể mà Israel phải thực hiện trong vòng 30 ngày, bao gồm cho phép tối thiểu 350 xe tải vào Gaza mỗi ngày, tạm dừng giao tranh để cho phép chuyển hàng viện trợ và hủy bỏ lệnh sơ tán đối với dân thường Palestine khi không có nhu cầu hoạt động.

Bức thư viết: "Việc không thể hiện cam kết lâu dài trong việc thực hiện và duy trì các biện pháp này có thể có tác động đến chính sách của Hoa Kỳ… và luật pháp liên quan của Hoa Kỳ".

Thư trích dẫn Mục 620i của Đạo luật Hỗ trợ Nước ngoài, cấm viện trợ quân sự cho các quốc gia cản trở việc vận chuyển hàng hóa hỗ trợ nhân đạo của Mỹ.

Thư cũng trích dẫn Bản ghi nhớ An ninh Quốc gia của Mỹ mà Tổng thống Joe Biden đã ban hành vào tháng 2 yêu cầu Bộ Ngoại giao báo cáo trước Quốc hội về việc liệu họ có thấy những đảm bảo đáng tin cậy của Israel rằng việc họ sử dụng vũ khí của Mỹ không vi phạm Hoa Kỳ hoặc luật pháp quốc tế.

Cảnh báo lặp lại

Washington thường xuyên thúc ép Israel cải thiện các điều kiện nhân đạo ở Gaza kể từ khi cuộc chiến với Hamas bắt đầu sau vụ tấn công của nhóm chiến binh Palestine vào miền nam Israel ngày 7/10/2023. Chính quyền Biden hầu như từ chối áp đặt các hạn chế đối với hàng tỷ đô la viện trợ quân sự mà Mỹ gửi cho Israel, ngay cả sau khi những cảnh báo trước đó về hành vi của nước này trong cuộc chiến không được chú ý.

Các quan chức cho biết, Mỹ đã cung cấp cho Israel số vũ khí, đạn dược và các hỗ trợ khác trị giá gần 18 tỷ USD kể từ khi cuộc chiến giữa Hamas và Israel nổ ra vào tháng 10 năm 2023. Những khoản viện trợ như vậy phụ thuộc vào việc tuân thủ luật pháp quốc tế và luật nhân đạo quốc tế.

Trong khi Israel tuyên bố họ đang tuân thủ luật pháp quốc tế trong các hoạt động nhằm tiêu diệt các chiến binh Hamas ẩn náu trong các đường hầm và trong dân thường ở Gaza, tuy nhiên đã có nhiều vụ tấn công vào các bệnh viện, khu trại tị nạn và số người chết trong cuộc chiến đã lên tới 42.000 người. 

Ngay trước khi gửi thư cảnh báo trên, Mỹ đã thể hiện sự hỗ trợ quân sự mạnh mẽ với Israel bằng cách tuyên bố hôm 13/10 - cùng ngày với bức thư - rằng họ sẽ gửi quân đội và hệ thống phòng thủ tên lửa  THAAD tiên tiến tới Israel.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Matthew Miller cho biết Blinken cũng đã gửi một lá thư vào tháng 4 yêu cầu Israel cải thiện khả năng tiếp cận viện trợ.

Ông Miller cho biết Israel vào thời điểm đó đã thực hiện những thay đổi dẫn đến có 300-400 xe tải viện trợ vào Gaza mỗi ngày nhưng con số đó đã giảm hơn 50%.

Miller nói: "Chúng tôi rất muốn thấy những thay đổi không phải đợi trong 30 ngày mà xảy ra ngay lập tức".

Theo truyền thông Israel, các hạn chế theo quy định của Mỹ không áp dụng đối với các thiết bị "phòng thủ" như hệ thống THAAD.

Các nguồn tin quốc phòng Israel nói với Jerusalem Post rằng Thủ tướng Benjamin Netanyahu có thể không có lựa chọn nào khác ngoài việc tuân thủ các yêu cầu của Mỹ, ngay cả khi điều đó có nghĩa là từ bỏ kế hoạch được cho là bao vây Hamas ở phía bắc Gaza.

Washington cũng đã công khai kêu gọi Israel rút lui khỏi chiến dịch quân sự chống lại Hezbollah ở Lebanon để ủng hộ biện pháp ngoại giao.

Thời hạn 30 ngày đưa ra quyết định cuối cùng về việc từ chối viện trợ quân sự cho Israel vượt xa cuộc bầu cử tổng thống Mỹ sắp tới, trong đó Phó Tổng thống đương nhiệm Kamala Harris đã gặp khó khăn trong việc huy động cử tri người Palestine và người Mỹ gốc Ả Rập tại các thành trì truyền thống của Đảng Dân chủ, mà một phần là do sự hỗ trợ của chính quyền hiện tại dành cho Israel.