Bí ẩn sau 5 năm nhóm sinh viên Mexico mất tích

Một cuộc họp báo trong quá trình điều tra vụ án

43 học sinh từ một trường cao đẳng sư phạm ở thị trấn Ayotzinapa, ở bang Guerrero đột nhiên biến mất vào ngày 26 tháng 9 năm 2014. Các sinh viên và nhân chứng còn sống đã đưa ra lời khai rằng họ đã bị cảnh sát địa phương tấn công, và theo Bộ trưởng bộ Tư pháp của Mexico, Jesús Murillo Karam, các sinh viên của Ayotzinapa bị bắt cóc trong một kế hoạch được cho là có liên quan đến các quan chức địa phương, và sau đó họ được bàn giao cho nhóm tội phạm Guerreros Unidos, hoạt động trên khắp khu vực phía tây nam Mexico.

Trong 5 năm qua, cha mẹ của họ vẫn không ngừng yêu cầu giới quan chức trả lời những câu hỏi liên quan tới vụ việc này. Đây chỉ là một phần nhỏ trong số hơn 40.000 người mất tích ở Mexico, theo những thông báo mà chính phủ Mexico đưa ra. Tuy nhiên cho đến nay chưa từng có một ai bị kết án liên quan đến những vụ mất tích.

Cuộc điều tra ban đầu được thực hiện bởi chính quyền của cựu Tổng thống Enrique Peña Nieto đã bị chỉ trích nặng nề là không hiệu quả và không đi đúng hướng, và bây giờ tổ chức Nhân quyền Alejandro Encinas của Mexico tiếp tục xem xét đến những mặt trái của thủ tục tố tụng. Murillo Karam đưa ra những ý kiến đồng tình với phương hướng điều tra trên trong cuộc phỏng vấn tuần này với Carmen Aristegui, phóng viên thường trực của CNN tại Tây Ban Nha. Ông cho rằng cuộc điều tra ban đầu đã được thực hiện đúng và đề nghị được áp dụng cho những cuộc điều tra tiếp theo.

Người thân của 43 học sinh mất tích tại Ayotzinapa, sau cuộc gặp với Tổng thống Mexico, ông Andres Manuel Lopez Obrador.

Các công tố viên và điều tra viên của chính phủ có những kết luận ban đầu rằng nhóm sinh viên này đã bị đốt xác trong một bãi rác và ném tro xuống một con sông gần đó. Nhưng một cuộc kiểm tra của các chuyên gia pháp y Argentina đã đưa ra những chi tiết đi ngược lại với những kết quả mà chính quyền Mexico đưa ra. Theo những thông tin mà họ thu thập được “giả thuyết rằng có một vụ hỏa hoạn vào sáng ngày 27 tháng 9 năm 2014, thì xét về cường độ và thời gian cần thiết để thiêu rụi 43 học sinh mất tích này là không hợp lý." Ủy ban Nhân quyền Liên Mỹ cũng không đồng tình rằng có bằng chứng cho thấy thi thể của họ đã bị đốt cháy.

Ai sẽ là người chịu trách nhiệm cho sự việc này?

Trong số hơn 140 người ban đầu bị giam giữ liên quan đến vụ án, 77 người đã được thả sau khi một thẩm phán bác bỏ quyền giam giữ do không đủ bằng chứng hoặc báo cáo rằng nhiều người trong số họ đã bị tra tấn trong thời gian điều tra. Những người còn lại xét vào trường hợp chờ xử lý.

Trong một cuộc họp báo đầu tháng này, Encinas cảnh báo rằng những người còn lại cũng có thể được thả vì những lập luận tương tự.

Một tình tiết mới đáng chú ý liên quan tới Gildardo López Astudillo, được biết đến với cái tên "El Gil", người bị buộc tội đứng sau sự mất tích của 43 sinh viên, một thẩm phán thuộc tòa Tamaulipas đã loại bỏ López Astudillo ra khỏi danh sách kẻ tình nghi sau khi kết luận rằng không có đủ bằng chứng phạm tội. Hàng chục bằng chứng liên quan khác cũng bị bỏ qua vì những cáo buộc tra tấn người này. Cuối cùng thì López Astudillo vẫn duy trì được sự tự do của mình.

Nhóm sinh viên cùng trường với 43 nạn nhân biểu tình kêu gọi chính phủ điều tra công bằng

Trong một cuộc phỏng vấn với CNN, Thượng nghị sĩ Mexico Lupita Murguia, người đứng đầu ủy ban đặc biệt điều tra trường hợp các sinh viên mất tích, đã đưa ra quan điểm của mình về việc phóng thích nghi phạm, bà cho rằng những người đã được trả tự do thì không thể bị bắt lại với cùng một tội danh trong cuộc điều tra sau đó.

Một cuộc điều tra mới được mở ra

Đối với những người đã theo dõi vụ án, họ cho rằng một cuộc điều tra mới thực sự minh bạch là vô cùng cần thiết.

Tổng thống hiện tại của Mexico Andrés Manuel López Obrador đã tạo ra một ủy ban mới để mở các cuộc điều tra lại từ đầu, các thẩm phán và quan chức liên quan cũng được đưa vào điều tra để xem xét mức độ vi phạm quy trình pháp lý.

Trong cuộc họp báo thường niên tháng, López Obrador cho biết quyết định này sẽ chữa lành "vết thương của tất cả mọi người". Ông kêu gọi bất cứ ai có liên quan hoặc can thiệp vào vụ việc của các sinh viên này hãy tìm đến và "trông cậy vào sự bảo vệ của chính phủ".

Một người cha có con gái là một trong số 43 nạn nhân mất tích

Hôm thứ ba, chính phủ Mexico tuyên bố sẽ thẩm vấn cựu thống đốc Guerrero Angel Aguirre Rivero, cựu công tố viên của bang Iñaki Blanco, và bộ trưởng An toàn Công cộng lúc bấy giờ Leonardo Vasquez Perez trong cuộc điều tra mới. Vì dưới chính quyền López Obrador dẫn đầu, không ai trong số họ bị buộc tội chính thức.

“5 năm sau khi 43 sinh viên trẻ mất tích tại Ayotzinapa, chính quyền Mexico vẫn còn một món nợ lớn đối với các nạn nhân, gia đình của họ và xã hội về việc bảo đảm quyền đối với sự thật, công lý và phải bồi thường cho sự tổn hại đã gây ra ". Giám đốc điều hành của Tổ chức Ân xá Quốc tế Mexico, Tania Reneaum Panszi, cho biết trong tuần này sẽ đưa ra một tuyên bố.

Văn phòng của Washington tại Châu Mỹ Latinh, WOLA - một nhóm vận động bảo vệ nhân quyền, cũng đưa ra nhận định rằng chính quyền của Peña Nieto thụ lý cuộc điều tra Ayotzinapa đã " làm tăng niềm tin nơi công chúng và đó là một cải cách cần thiết."

"Chúng tôi muốn họ sống trở về!"

Động thái mở một cuộc điều tra mới như câu trả lời đầy hy vọng gửi tới những người thân của các sinh viên mất tích.

"Chúng tôi đặt niềm tin vào ủy ban do Encinas lãnh đạo và chúng tôi hy vọng rằng sẽ sớm có thông tin mà chúng tôi mong muốn", phát ngôn viên của nhóm cha mẹ những người mất tích, Felipe de la Cruz, chia sẻ với CNN Espagnol hôm thứ hai. Sau đó người này chia sẻ trên trang Facebook cá nhân vào hôm thứ tư: “Linh hồn các con đang ở đâu?”

Đề cập đến chính phủ trước đó, Cristina Bautista - Một bà mẹ có con trong số 43 người mất tích ngồi chờ đợi thông tin trước tại Bảo tàng Nghệ thuật Đương đại ở thành phố Mexico hôm thứ Hai trả lời phỏng vấn: "Họ đã đưa đến cho chúng tôi đầy sự dối trá", "Chúng tôi, cha mẹ, đã từng tin vào những lời nói dối của họ còn bây giờ thì khác,", "chúng tôi hy vọng rằng ngày qua ngày chúng tôi sẽ đi dần đến sự thật và chúng tôi tin rằng nó sẽ không mất quá nhiều thời gian nữa.”

Gia đình và người dân xuống đường tưởng nhớ các nạn nhân của vụ mất tích

Vào thứ năm, một đoàn những người Công giáo đã xuống đường tại thành phố Mexico để tưởng nhớ các sinh viên nhân dịp tròn 5 năm ngày mất tích của họ. Trong khi vẫn còn nhiều câu hỏi tiếp tục được đặt ra, những người thân của nhóm mất tích vẫn luôn thể hiện rõ một quan điểm, họ xuống đường với khẩu hiệu quen thuộc mà họ đã lặp lại kể từ khi con cháu của họ bị biến mất: "Con của chúng tôi đã bị bắt đi khi còn sống, chúng tôi muốn chúng sống trở về!"