Bộ NNPTNT muốn hình thành trung tâm cơ giới hóa cấp vùng

Cơ giới hóa phát triển nhanh

Thưa Thứ trưởng, cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp thời gian qua đã đóng góp rất lớn trong quá trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới, Thứ trưởng cho biết những thành tựu nổi bật đó là gì?

- Những thành tựu trong sản xuất nông nghiệp thời gian qua có phần đóng góp rất lớn của quá trình cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp. So với khoảng 10 năm trước đây, cơ giới hóa nông nghiệp có những bước phát triển nhất định.

Trang bị động lực đã tăng trung bình từ 2,0 HP lên 3,3 HP/ha canh tác. Số lượng, chủng loại máy và thiết bị phục vụ sản xuất nông nghiệp tăng nhanh. 

Trong giai đoạn 2011 - 2021, số lượng máy kéo các loại tăng 60%, máy bơm nước tăng 60%, máy gặt đập liên hợp tăng 80%, máy chế biến thức ăn gia súc tăng 90%.

Mức độ cơ giới hóa tại một số khâu, trong một số lĩnh vực ngành nông nghiệp có tỷ lệ khá cao như: Trồng trọt đạt từ 70 - 100% (làm đất, tưới, bảo vệ thực vật), chăn nuôi đạt từ 55- 90% (cung cấp thức ăn, nước cho vật nuôi trong chuồng).

Việc gia tăng trang thiết bị, máy móc đã phần nào khắc phục được hạn chế thiếu lao động trong sản xuất nông nghiệp, tăng năng suất, chất lượng nông sản, giảm chi phí sản xuất và đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.

Tuy nhiên, quá trình cơ giới hóa nông nghiệp của chúng ta đang bộc lộ một số hạn chế: Trang bị máy động lực tính trung bình trên đơn vị diện tích tăng nhưng so với yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn còn chưa đáp ứng kịp; quy mô sản xuất nhỏ lẻ; trang bị máy móc không đồng bộ; công suất máy móc thiết bị sản xuất nhỏ dưới 20 CV chiếm trên 48% tổng công suất máy động lực; tỷ lệ cơ giới hóa giữa các khâu cũng không đồng đều nhau.

Như vậy, để tăng năng suất, chất lượng, giá trị nông sản, cần đẩy mạnh việc áp dụng cơ giới hóa đồng bộ các khâu theo chuỗi liên kết. Do đó, phải thay đổi lại cách tiếp cận trong cơ giới hóa sản xuất nông nghiệp, thay đổi quy mô về cơ giới hóa.

Trong Quyết định số 858/QĐ-TTg của Thủ tướng ban hành ngày 20/7/2022 phê duyệt chiến lược cơ giới hóa nông nghiệp và chế biến nông, lâm, thủy sản đến năm 2030, khái niệm "cơ giới hóa đồng bộ" đã được nêu ra và được rất nhiều các nhà khoa học, doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân quan tâm. Vậy nội hàm cơ giới hóa đồng bộ trong nông nghiệp là gì thưa Thứ trưởng?

- Trước đây, nói đến cơ giới hóa chúng ta chỉ nhấn mạnh đến việc sử dụng máy, thiết bị, công nghệ thay thế lao động thủ công, khắc phục tình trạng thiếu lao động hay thay thế lao động chân tay bằng lao động cơ giới hóa đơn thuần .

Tuy nhiên, về thực trạng tổng quan, mức độ cơ giới hóa sản xuất nông nghiệp trong cùng lĩnh vực có sự không đồng đều giữa các khâu, công đoạn trong quá trình sản xuất, ảnh hưởng đến lịch thời vụ sản xuất, phòng chống dịch bệnh và biến đổi của thời tiết.

Chưa nói đến mức độ cơ giới hóa giữa các khâu trong chuỗi giá trị sản xuất cũng chưa đồng đều đã làm gia tăng chi phí sản xuất. Bên cạnh đó, hạ tầng đồng ruộng, đường xá nội vùng chưa được chú trọng cải tạo, phát triển để thuận lợi cho máy móc hoạt động hiệu quả. Lực lượng lao động phục vụ cơ giới hóa nông nghiệp chưa được đào tạo bài bản, thiếu kỹ năng sử dụng máy, thiết bị nông nghiệp nên càng làm cho hiệu quả đầu tư máy móc chưa cao...

Cần những giải pháp đồng bộ

Để thúc đẩy tiến trình cơ giới hóa sản xuất nông nghiệp, Thứ trưởng có thể nêu một số giải pháp trọng tâm trong thời gian tới?

- Như tôi đã nói, cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp thời gian qua đã có nhiều bước tiến quan trọng, các doanh nghiệp, HTX, hộ nông dân đã vào cuộc, tham gia rất tích cực, nhưng vẫn mang tính dàn trải, đầu tư mang tính cục bộ, nhỏ lẻ, ở đâu có nhu cầu mua máy động lực gì thì cung cấp; không có máy công tác thì người nông dân tự sáng chế, hộ nông dân rất ham muốn mua máy cơ giới để phục vụ sản xuất nhưng họ không hiểu máy đó có hiệu quả với quy mô sản xuất của hộ gia đình hay không. Rất nhiều vấn đề đặt ra cần có những giải pháp phù hợp.

Trong các giải pháp tham mưu cho Chính phủ, Bộ đã đề xuất hình thành các trung tâm cơ giới hóa cấp vùng. 

Trung tâm cơ giới hoá vùng không phải là tổ chức bộ máy hành chính sự nghiệp do Nhà nước thành lập, mà là trung tâm tập hợp các nhà khoa học, doanh nghiệp, HTX có năng lực về cơ giới hóa, công nghệ mới, công nghệ thông minh để hợp tác, liên kết và cung ứng dịch vụ cơ giới hóa và công nghệ thông minh phục vụ sản xuất nông nghiệp, là nơi đặt hàng cho công tác nghiên cứu, đào tạo của các trường đại học và viện nghiên cứu...

Trung tâm hoạt động dưới hình thức các doanh nghiệp, hợp tác xã, viện nghiên cứu, trường đại học tự tổ chức liên kết để nghiên cứu, chuyển giao cơ giới hóa, ứng dụng khoa học công nghệ trong xây dựng các vùng nguyên liệu nông lâm thủy sản chủ lực. 

Nhà nước giữ vai trò định hướng, khuyến khích phát triển Trung tâm cơ giới hóa vùng nhằm đẩy mạnh tiến trình cơ giới hóa, cơ giới hóa đồng bộ thông qua các cơ chế, chính sách ưu đãi về đất đai, thuế, hỗ trợ đào tạo, cung cấp thông tin; cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ phát triển cơ giới hóa đồng bộ.

Xin cảm ơn Thứ trưởng!