Cá mát

Sông Giăng có loài cá mát. Sông bắt nguồn từ khe Khặng huyện Con Cuông, được nuôi dưỡng bởi rừng Quốc gia Pù Mát, chảy qua các huyện Con Cuông, Anh Sơn, Thanh Chương và hòa vào Sông Lam tại xã Thanh Tiên, là một con sông đẹp quanh năm xanh trong chứa nhiều trầm tích và tài nguyên - trong đó có cá mát.

Những ngày giáp Tết, người dân ở xã biên giới Tam Hợp (huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An), háo hức xuống suối cùng bắt cá mát.

Cá mát nướng - món ăn được bà con dân tộc huyện Minh Hóa (tỉnh Quảng Bình) bày bán ở Hội Rằm tháng Ba Minh Hóa khiến du khách thập phương xuýt xoa khi được tận mắt thấy và thưởng thức đặc sản này với giá 20.000 đồng/con.

Cuối xuân đầu hạ, khi cái nắng hanh hao phủ khắp núi rừng sông suối cũng chính là lúc Karmái (cá mát) vào mùa sinh sản. Đây là một đặc sản của vùng sông hồ Đakrông (Quảng Trị).

Miền Tây tỉnh Nghệ An với địa hình chủ yếu là đồi núi, nơi những con sông có độ dốc cao, dòng chảy mạnh. Đây cũng là điều kiện lý tưởng cho những loài cá có giá trị cao sinh sống.

Cá mát sông Giăng là thứ đặc sản dân giã nổi tiếng không chỉ ở Nghệ An mà còn lan truyền đi khắp cả nước. Cá mát bắt về thường được đem kho tương hoặc nướng đều rất ngon.

Sông Đakrông vào mùa khô là thời điểm lý tưởng để nhiều “rái cá” giỏi bơi lội người dân tộc Vân Kiều, Pa Kô (xã Đakrông, huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị) lặn ngụp giăng câu, thả lưới, quăng chài đánh bắt các loại cá chình, mát, lăng, leo, ếch suối, cua đá…

Từ chập tối trở đi, cá mát bắt đầu theo nhau đi tìm kiếm các loại côn trùng trên mặt nước, rong tảo bám trong bờ bụi. Ăn no rồi chúng kéo nhau đi tìm bầu bạn trong dòng nước. Đây cũng là thời điểm mà người dân sống ở thượng nguồn sông Giăng, huyện Con Cuông (tỉnh Nghệ An) kiếm thêm thu nhập tiền triệu mỗi ngày từ nghề bắt cá mát.

Đồng bào người Thái huyện vùng cao Tương Dương (Nghệ An) có cách khai thác thủy sản khá độc đáo, đó là ném đá để nhử cá, một phương thức đơn giản nhưng mang lại hiệu quả cao. Đây cũng là cách săn cá mát đặc sản độc đáo của đồng bào Thái nơi đây.

Vào mùa này khi dòng suối Chà Lạp, chảy qua địa phận xã biên giới Tam Hợp, huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An bắt đầu cạn sau lũ, cũng là lúc vào mùa săn cá Mát-một loại cá đặc sản. Các em học sinh nơi đây tranh thủ những ngày nghỉ cuối tuần để đi săn cá về bán kiếm thêm thu nhập giúp gia đình.