Cá mát

Cá mát, loài cá đặc sản sông trên các con suối ở xã Nậm Giải, huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An. Cá mát từ lâu nổi tiếng xa gần với hương vị thơm ngon. Để bảo tồn loài cá đặc sản, dân bản cắm biển cấm đánh bắt tại những con suối. Mỗi năm, dân bản chỉ đánh bắt cá mát một lần.

Cá Niêng (hay còn gọi là cá niên, cá mác-ở Nghệ An gọi là cá mát, cá sỉnh cao) là một loại đặc sản nức tiếng thơm ngon của vùng đất Bình Định, Quảng Ngãi, Quảng Nam. Ở Kon Tum cá Niêng có mặt tại huyện Đăk Glei, tỉnh Kon Tum, chưa thưởng thức cá Niêng coi như bạn chưa biết gì về ẩm thực núi rừng.

Ở miền Tây Nghệ An, từ lâu, loài cá mát đã trở thành một biểu tượng ẩm thực độc đáo, được người dân yêu mến và tự hào. Câu ca dao "Ngọt ngon cá mát Sông Giăng, thơm khoai Chợ Rộ, mềm măng chợ Chùa" không chỉ gợi lên hương vị đặc biệt của cá mát, mà còn là lời mời gọi du khách đến khám phá vùng đất này.

Sông Giăng có loài cá mát. Sông bắt nguồn từ khe Khặng huyện Con Cuông, được nuôi dưỡng bởi rừng Quốc gia Pù Mát, chảy qua các huyện Con Cuông, Anh Sơn, Thanh Chương và hòa vào Sông Lam tại xã Thanh Tiên, là một con sông đẹp quanh năm xanh trong chứa nhiều trầm tích và tài nguyên - trong đó có cá mát.

Những ngày giáp Tết, người dân ở xã biên giới Tam Hợp (huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An), háo hức xuống suối cùng bắt cá mát.

Cá mát nướng - món ăn được bà con dân tộc huyện Minh Hóa (tỉnh Quảng Bình) bày bán ở Hội Rằm tháng Ba Minh Hóa khiến du khách thập phương xuýt xoa khi được tận mắt thấy và thưởng thức đặc sản này với giá 20.000 đồng/con.

Cuối xuân đầu hạ, khi cái nắng hanh hao phủ khắp núi rừng sông suối cũng chính là lúc Karmái (cá mát) vào mùa sinh sản. Đây là một đặc sản của vùng sông hồ Đakrông (Quảng Trị).

Miền Tây tỉnh Nghệ An với địa hình chủ yếu là đồi núi, nơi những con sông có độ dốc cao, dòng chảy mạnh. Đây cũng là điều kiện lý tưởng cho những loài cá có giá trị cao sinh sống.

Cá mát sông Giăng là thứ đặc sản dân giã nổi tiếng không chỉ ở Nghệ An mà còn lan truyền đi khắp cả nước. Cá mát bắt về thường được đem kho tương hoặc nướng đều rất ngon.

Sông Đakrông vào mùa khô là thời điểm lý tưởng để nhiều “rái cá” giỏi bơi lội người dân tộc Vân Kiều, Pa Kô (xã Đakrông, huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị) lặn ngụp giăng câu, thả lưới, quăng chài đánh bắt các loại cá chình, mát, lăng, leo, ếch suối, cua đá…