Cá mát, cá đặc sản để dành dưới suối ở Nghệ An, dân nơi này đánh bắt khi nào mà cả làng vui đáo để?

Cá mát loài cá đặc sản nổi tiếng ở Nghệ An. Cá mát có tên khoa học là Onychostoma gerlachi. Mới nhìn qua cá mát giống cá trôi, nhưng cá mát nhỏ hơn, trung bình chỉ bằng hai, ba ngón tay người lớn. Con to nhất cũng chỉ nặng từ 500g.

Cá mát loài cá đặc sản sống trên các con suối ở xã Nậm Giải, huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An. Với hương vị thơm ngon đặc trưng, ai từng được thưởng thức cá mát một lần đều nhớ mãi. Ảnh: N.G.

Cá mát sống từng đàn ở các khe hốc đá nơi nước chảy xiết, nền sỏi cát sạch, không phát hiện cá ở vùng hạ lưu. 

Ban ngày loài cá đặc sản này trốn trú dưới vực sâu khi trời tối kiếm ăn dọc các thác nước chảy xiết theo đàn, chúng ăn các loại côn trùng trên mặt nước, rong rêu bám vào đá hoặc giun đỏ.

Ở Nghệ An cá mát được phát hiện nhiều trên sông, suối tại các huyện miền núi. Ai đã từng được thưởng thức cá mát đều sẽ không thể quên được hương vị của loài cá đặc sản này.

Hiện có 4 bản trên địa bàn xã Nậm Giải, huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An tham gia chương trình bảo tồn loài cá mát. Nhờ thế, loài cá đặc sản có điều kiện thuận lợi để sinh trưởng, phát triển. Ảnh: N.G.

Trên các con suối tại xã Nậm Giải, huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An cá mát cũng được phát hiện nhiều. 

Tuy nhiên, thời gian trước đây, do bị khai thác quá mức nên cá mát dần bị cạn kiệt. Những con suối dần vắng bóng loài cá đặc sản này.

Những năm trở lại đây, chính quyền địa phương cùng với các thôn bản bắt đầu thực hiện đề án bảo tồn cá mát. 

Hiện có 4 bản trên địa bàn xã Nậm Giải, huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An đang thực hiện bảo tồn loài cá mát. 

Chính quyền địa phương tuyên truyền đến từng thôn bản, tù đó nhận được sự đồng tình cao của nhân dân. Mọi người cùng nhau chung tay bảo vệ loài cá mát trên những con suối.

Người dân bản Pục, xã Nậm Giải, huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An tham gia đánh bắt cá mát-cá đặc sản sau một năm bảo tồn. Ảnh: N.G.

Bà Lữ Thị Tiến – Phó chủ tịch UBND Nậm giải, huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An cho biết: "Hiện, có 4 bản gồm: Bản Mờ, bản Pòng, bản Pục, bản Piêng Lâng đang thực hiện bảo tồn loài cá mát.

Việc bảo tồn nhằm khôi phục nguồn lợi thủy sản trên các con suối tại địa bàn xã. Các đoạn suối sẽ được cắm biển báo cấm đánh bắt thủy sản. 

Người dân cũng rất đồng thuận và có tinh thần trách nhiệm cao. Từ ngày được bảo tồn, cá mát sinh trưởng và phát triển nhiều hơn. Cá mát bắt đầu xuất hiện nhiều trên các con suối tại xã Nậm Giải".

Mỗi năm, dân bản sẽ tổ chức đánh bắt cá mát một lần. Có thể trước mùa mưa hàng năm, hoặc vào ngày đại đoàn kết, lễ tết.

Trong thời gian tới, xã Nậm Giải, huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An sẽ nhân rộng mô hình bảo tồn cá mát, loài cá đặc sản của địa phương nhằm nâng cao nguồn lợi thủy sản. Ảnh: N.G.

Tùy thuộc vào từng bản. Việc đánh bắt cá mát sẽ được thực hiện bằng các biện pháp thủ công. Trước khi triển khai đánh bắt cá mát, bản sẽ làm tờ trình để xã phê duyệt. Sau đó, người dân trong bản cùng nhau đánh bắt cá mát trên suối.

Mới đây, sau 1 năm bảo tồn, người dân bản Pục người dân đã cùng nhau đánh bắt cá mát. 

Chỉ trong khoảng thời gian ngắn, người dân đã đánh bắt được hơn 60kg cá mát. 

Cá mát được đánh bắt để sử dụng vào việc chung của bản. Trong thời gian tới, UBND xã Nậm Giải sẽ tiếp tục nhân rộng mô hình bảo tồn cá mát để nâng cao nguồn lợi thủy sản của địa phương.