Cá tra Việt Nam có thể "đứt đường" vào Mỹ?

Ông Nguyễn Phú Hòa - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cảnh báo như vậy tại Diễn đàn Xuất khẩu 2017 “Nhận diện thị trường và quản trị rủi ro trong xuất khẩu” tổ chức tại TP.HCM sáng nay.

Ông Hòa cho biết, theo thông báo gần nhất của Cơ quan Thanh tra an toàn thực phẩm (FSIS) thuộc Bộ Nông nghiệp Mỹ, thì Chương trình giám sát cá da trơn đã được áp dụng chính thức từ ngày 2.8 vừa qua thay vì chờ đến ngày 1.9 như thông báo trước đó của cơ quan này.

Cá tra Việt Nam có nguy cơ bị ngừng nhập khẩu hoàn toàn vào thị trường Mỹ

Nguyên nhân khiến FSIS đẩy nhanh thời gian áp dụng chương trình này sớm hơn 1 tháng so với kế hoạch ban đầu, là do trong các tháng đầu năm FDIS tiến hành kiểm tra ngẫu nhiên và đã phát hiện 250.000kg cá da trơn nhập khẩu vào Mỹ không đáp ứng được yêu cầu về an toàn thực phẩm.

Theo một số nguồn tin, nếu Việt Nam chưa hoàn tất việc thực thi quy định “Tương đồng về tiêu chuẩn trong hệ thống quản lý sản xuất, chế biến cá da trơn” của Mỹ, phía Mỹ sẽ gia hạn thêm 6 tháng chuẩn bị, tức gia hạn đến tháng 3.2018.

Tuy nhiên, theo nhận định của ông Hòa, cá tra, cá basa của Việt Nam có nhiều nguy cơ sẽ bị ngừng nhập khẩu hoàn toàn vào thị trường Mỹ từ tháng 3.2018. Nguyên nhân là do Việt Nam khó có thể đáp ứng được các tiêu chuẩn, quy định mới phía Mỹ đặt ra.

“Nước Mỹ với tổng thống Donald Trumph đã quay lưng với thương mại tự do, thẳng thừng bác bỏ TPP và nêu quan điểm rõ rệt về bảo hộ thị trường, sản xuất trong nước có thể khiến doanh nghiệp xuất khẩu vào thị trường này gặp nhiều khó khăn. Với thế mạnh của họ, Mỹ sẽ đặt ra các rào cản kỹ  thuật, đôi lúc là vô lý và có thể vi phạm các quy định của WTO, ví dụ mới nhất là đạo luật Farm bill”, ông Hòa nói.

Nhiều rào cản kỹ thuật đang khiến cá tra Việt Nam gặp khó khăn trên đường "bơi" ra thị trường thế giới

Còn theo Hiệp hội Chế biến xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep), hiện có 14 doanh nghiệp cá tra tham gia xuất khẩu sang thị trường Mỹ, tuy nhiên, chỉ có 3 doanh nghiệp xuất khẩu chính sang thị trường này với khối lượng và giá trị đáng kể là Vinh Hoan Corp, Hung Vuong Corp và Bien Dong Seafood. Các doanh nghiệp khác chỉ thực hiện hợp đồng cầm chừng hoặc bỏ hẳn thị trường này do thuế chống bán phá giá cao.

Vasep cũng dự báo, trong thời gian đầu áp dụng Chương trình giám sát cá da trơn cho đến hết năm 2017, xuất khẩu cá tra sang thị trường Mỹ sẽ giảm do sự chuyển giao giữa FDA sang FSIS sớm trong khi năng lực kiểm tra của hai cơ quan này khác nhau.

Hiện tại, Mỹ tiếp tục là thị trường dẫn đầu xuất khẩu cá tra của Việt Nam, tuy nhiên mặt hàng cá da trơn xuất khẩu vào thị trường này sẽ còn gặp khó khăn lớn trong thời gian tới. 6 tháng đầu năm nay, xuất khẩu cá tra sang Mỹ đạt 176,4 triệu USD, giảm 5,7% so với cùng kỳ năm trước.