Các bệnh viện cạn kiệt huyết thanh kháng độc rắn

Khoảng 3h sáng ngày 11/8, em N.T.C (13 tuổi, ngụ tại Bình Dương) bị rắn cắn vào đùi khi đang nằm ngủ dưới nền nhà. Cha của bệnh nhi bắt được con rắn có khoanh trắng khoanh đen dài khoảng 1 mét

1 giờ sau, em bắt đầu mệt, buồn nôn, nôn ói nhiều, sụp mi, yếu tứ chi và thở mệt. Gia đình đưa C đến thầy lang chữa rắn cắn gần nhà. Tuy nhiên, tình trạng quá nặng nên em được chuyển lên một bệnh viện ở Đồng Nai. Tại đây, em lơ mơ, bác sĩ đặt nội khí quản, bóp bóng và chuyển lên Bệnh viện Chợ Rẫy.

Tại Bệnh viện Chợ Rẫy, bác sĩ nghi trẻ bị rắn cạp nia cắn gây suy hô hấp, được thở máy và điều trị hỗ trợ. Do bệnh viện không còn huyết thanh kháng độc rắn, tình trạng không cải thiện nên C. tiếp tục phải chuyển đến Bệnh viện Nhi đồng 1.

Theo PGS.BS Phạm Văn Quang, Trưởng khoa Hồi sức tích cực – Chống độc, Bệnh viện Nhi đồng 1, C. nhập viện khi đồng tử 2 bên giãn 5mm, phản xạ ánh sáng âm tính kèm suy hô hấp nặng phải bóp bóng qua nội khí quản. Ngay lập tức, bệnh nhi được thở máy, điều trị hỗ trợ kháng sinh, vệ sinh vết rắn cắn.

"Khi đó là 19h, trẻ gần như tử vong, hai đồng tử đều giãn", PGS.TS.BS Phạm Văn Quang, Trưởng khoa Hồi sức tích cực – Chống độc, Bệnh viện Nhi đồng 1 chia sẻ. Nếu có huyết thanh kháng độc rắn cạp nia, em chắc chắn được cứu. Thế nhưng, các bệnh viện ở miền Nam đã cạn loại thuốc giải này thời gian qua.

Một cuộc hội chẩn nhanh chóng diễn ra, các bác sĩ quyết định sử dụng huyết thanh kháng nọc rắn hổ đa giá. Đó là 5 lọ huyết thanh kháng độc rắn hổ đa giá cuối cùng của Bệnh viện Nhi đồng 1. Huyết thanh này kháng độc 3 loại cạp nia, cạp nong, hổ mang; dưới dạng bột đông khô, thời giạn sử dụng 5 năm, được nhập khẩu từ Thái Lan. Sau khi truyền 5 lọ, cậu bé bắt đầu có đáp ứng với những cử động nhẹ ngón chân, ngón tay. Hai ngày sau, em đã có thể mở mắt, cử động tay chân, tiếp xúc tốt.

Ngày 16/8, tức là sau 5 ngày thở máy, em có thể tự thở tốt và được bỏ máy thở. Trẻ tỉnh táo, phục hồi hoàn toàn sức cơ tứ chi và các cơ hô hấp, không để lại di chứng thần kinh. Dự kiến bệnh nhi sẽ xuất viện trong vài ngày tới.

Thuốc giải rắn cắn là nỗi lo từ lâu của các bác sĩ chống độc. Ngày 15/8 vừa qua, một người đàn ông ở Bình Phước đã tử vong sau 3 ngày bị rắn hổ mèo cắn. Bác sĩ Phạm Văn Quang cho biết, hiện không có huyết thanh kháng nọc độc rắn hổ mèo.

Hồi tháng 5, một bé gái 4 tuổi ở Phú Yên bị rắn cạp nia cắn khi đang ngủ. Dù cấp cứu ngay, nhưng bệnh viện địa phương không có huyết thanh kháng độc. Liên hệ vào TP.HCM, các bệnh viện lớn cũng không còn thuốc giải. Bé gái tử vong sau đó.

Tháng 4/2021, bệnh nhi 15 tháng tuổi ở Đồng Tháp bị rắn cổ đỏ cắn. Bệnh viện Nhi đồng 1 TP.HCM liên hệ khắp nơi nhưng không có huyết thanh kháng độc loại này. Dù được điều trị tích cực nhưng bệnh nhi chảy máu toàn thân, suy hô hấp và tử vong.

Hiện nay, các bệnh viện không chỉ cạn huyết thanh kháng độc rắn cạp nia mà loại đa giá cũng khan hiếm. Lý do doanh nghiệp không mặn mà vì đặt hàng ít, lợi nhuận thấp, dễ phải tiêu hủy. Bệnh viện Nhi đồng 1 hiện đã liên hệ Hội chữ thập đỏ Thái Lan để đặt mua thêm.

Các bác sĩ cho biết, mặc dù huyết thanh kháng độc rắn là biện pháp tối ưu nhưng không phải duy nhất. Bệnh nhân có thể được điều trợ hỗ trợ, thở máy, lọc máu, thay huyết tương… Tuy nhiên, thời gian điều trị sẽ kéo dài, nguy cơ nhiễm trùng và biến chứng nhiều, tốn kém tiền bạc, nguy cơ tử vong nếu đến bệnh viện muộn. Ngoài ra, còn phụ thuộc vào thể trạng, lượng chất độc, vị trí rắn cắn…