Cần xây dựng bộ tiêu chuẩn chất lượng gạo

Có những loại gạo chúng ta xuất khẩu nhưng lại mang thương hiệu giống của nước khác. Theo ông, việc xây dựng thương hiệu gạo cần phải thay đổi thế nào thời gian tới?

- Chúng ta cũng đã có đề án về xây dựng thương hiệu gạo quốc gia. Tuy nhiên thách thức là thực hiện như thế nào vì liên quan đến nhiều chủ thể trong toàn chuỗi. Chúng ta phải thay đổi về thể chế và công nghệ trong toàn bộ chuỗi sản xuất lúa gạo thì mới có được hạt gạo chất lượng để đăng ký thương hiệu. Để làm được việc này thì phải thúc đẩy thương hiệu của các doanh nghiệp tư nhân, các hợp tác xã. Bởi dù quy mô nhỏ nhưng họ đầu tư tập trung hoặc các hợp tác xã có các giống bản địa đặc sản. Chúng ta cần hướng tới một mẫu số chung là thương hiệu gạo Việt Nam trên thị trường thế giới.

Bên cạnh đó, cần gấp rút xây dựng bộ tiêu chuẩn chất lượng gạo xuất khẩu. Hiện có tình trạng cứ thừa gạo là chúng ta bán hết, chứ không phải theo hướng là xuất khẩu theo chất lượng, điều này sẽ làm mất thương hiệu của gạo Việt Nam. Các nước đưa ra tiêu chuẩn tương đối cao làm mục tiêu phấn đấu cho doanh nghiệp, nông dân. Chúng ta cần có lộ trình để các chủ thể trong sản xuất lúa gạo đặt được mục tiêu phấn đấu. Bộ tiêu chuẩn cũng sẽ có định hướng để đầu tư công nghệ cho doanh nghiệp, nông dân bởi nếu doanh nghiệp thấy vẫn xuất khẩu được, chẳng việc gì phải đầu tư công nghệ cả.

Khi thực hiện bản đồ công nghệ trong lĩnh vực sản xuất lúa gạo và chọn tạo giống lúa, người nông dân sẽ được hưởng lợi gì?

- Việc thực hiện bản đồ này sẽ xác định được tiềm năng giống, đây là khâu rất quan trọng trong việc thúc đẩy công nghệ chọn tạo giống. Kinh nghiệm các nước xuất khẩu mạnh như Thái Lan, Ấn Độ là họ xuất loại gạo đắt nhất, chú trọng đến các giống bản địa. Chúng ta cũng có các giống bản địa tốt nhưng thời gian vừa qua chưa chú trọng đến ngân hàng gen. Việc có bản đồ công nghệ, chúng ta sẽ rút ngắn được thời gian chọn tạo giống.

Bản đồ công nghệ giúp đưa các giống lúa bản địa đang ở dạng tiềm năng thành sản phẩm hàng hóa để phục vụ thị trường, xuất khẩu. Tôi nghĩ rằng vấn đề này sẽ giúp người nông dân bảo hộ được quyền lợi của mình, bởi họ là người lưu giữ giống lúa nhưng lại chưa biết cách khai thác, thậm chí có nguy cơ bị thay thế bởi các giống lúa nhập khẩu. Việc xây dựng được bản đồ gen giống lúa về lâu dài có tác động rất tích cực đến nông hộ, nhất là các khu vực miền núi.