Chạy đua với thời gian giành mạng sống cho trẻ

Phao cứu sinh cuối cùng

Tại Bệnh viện Nhi đồng 1 TP.HCM, khoa Hồi sức tích cực được xem là phao cứu sinh cuối cùng đối với những bệnh nhân nặng. Tại đây, hầu hết những phương pháp tối ưu sẽ được thực hiện để giành giật sự sống cho người bệnh, trong đó có những trẻ đang khoẻ mạnh đột nhiên viêm cơ tim tối cấp.

Đối với gia đình bé trai N.Q.B (13 tuổi), Tết 2023 là cái Tết không thể quên. Mùng 2 Tết, B vẫn vui vẻ chơi đùa với bạn bè, gia đình, bé chỉ thấy hơi đau ngực, hồi hộp và khó thở. Chỉ một ngày sau, gia đình đã vội vã đưa bé đi Bệnh viện Thống Nhất cấp cứu trong tình trạng tím tái.

Bệnh viện Thống Nhất ghi nhận bé bị tím tái, nhịp tim rối loạn, huyết áp không đo được nên các bác sĩ đã đặt nội khí quản giúp thở, dùng thuốc cấp cứu, sốc điện nhưng tình trạng không cải thiện. Bệnh nhi được chuyển ngay đến Bệnh viện Nhi đồng 1 với chẩn đoán rối loạn nhịp, ngưng tim do viêm cơ tim tối cấp.

Các bác sĩ trực cấp cứu nhanh chóng giúp thở, xoa bóp tim ngoài lồng ngực đồng thời kích hoạt báo động đỏ, thực hiện đặt máy tạo nhịp tim tạm thời để duy trì sự sống cho bé. Cùng lúc, đội ngũ trực Hồi sức tích cực - Chống độc tiến hành chuẩn bị thực hiện kỹ thuật ECMO (tim phổi nhân tạo) để điều trị cho bệnh nhi.

Để bảo vệ não và điều trị tổn thương gan thận cho bệnh nhi, bác sĩ đã hạ thân nhiệt và lọc máu liên tục cho trẻ. Sau khoảng 15 phút, bệnh nhi từ tình trạng tím tái, trụy tim mạch đã hồng hào trở lại. Dù vậy, bệnh nhi vẫn có nhịp tim yếu và không đều trong suốt 1 tuần sau đó. Sau gần 12 ngày điều trị với kỹ thuật ECMO và các biện pháp trợ tim, điều chỉnh rối loạn nhịp tim, tình trạng bệnh lý của bé dần dần được cải thiện.

Nằm cạnh ngay giường của B. là bé trai C.H.B (12 tuổi, ngụ tại Củ Chi). Lúc đầu cậu bé chỉ thấy đau ngực, khó thở, được gia đình đưa đến Khoa Tim mạch điều trị. Nhưng ngay sau đó, bé suy tim, loạn nhịp nên chuyển thẳng xuống Khoa Hồi sức tích cực chống độc.

PGS.TS.BS Trần Văn Quang, Trưởng khoa Hồi sức Tích cực chống động Bệnh viện Nhi đồng 1 chia sẻ: "Chúng tôi tiếp nhận bé C.H.B trong tâm trạng rất lo ngại, có thể nói là vừa điều trị, vừa run. Cả bệnh viện chỉ có 3 máy ECMO đều đã sử dụng hết, nếu tình trạng của bé không đáp ứng với thuốc thì chắc chắn phải chạy ECMO mới có cơ hội sống nhưng lúc đó không còn máy nào để sử dụng. May mắn là bé N.Q.B sau 12 ngày chạy ECMO đã cải thiện rất tốt, chúng tôi vừa quyết định dừng ECMO cho N.Q.B vào buổi sáng thì ngay chiều hôm đó đã phải sử dụng máy cho C.H.B. Nhờ vậy, cả hai bé đều qua được cơn nguy kịch".

Giành sự sống từ tay tử thần

Theo bác sĩ Quang, viêm cơ tim tối cấp là bệnh cảnh rất nặng, xảy ra sau nhiễm siêu vi đường hô hấp hoặc tiêu hóa, gây trụy tim mạch, rối loạn nhịp tim dẫn tới tử vong nhanh chóng. "Phần lớn viêm cơ tim nếu nhẹ thì chỉ cần theo dõi và tự hồi phục. Riêng viêm cơ tim tối cấp, tỷ lệ tử vong 100%. Tuy nhiên, nếu bệnh nhân đến bệnh viện kịp thời, được can thiệp ECMO, khả năng cứu sống trên 80%. Trong đó, quan trọng nhất khi trẻ được điều trị thành công không để lại di chứng", bác sĩ Quang nhấn mạnh.

Bác sĩ Quang cho biết viêm cơ tim tối cấp thường do virus gây ra, phổ biến là virus Coxsackie nhóm B. Triệu chứng của viêm cơ tim tối cấp thường không điển hình, giống cảm cúm như sốt nhẹ, mệt mỏi, ho, sổ mũi hoặc có triệu chứng tiêu hóa như buồn nôn, nôn… nên rất dễ bỏ sót.

Phần lớn trẻ bị viêm cơ tim nhẹ thường chỉ theo dõi, điều trị triệu chứng, khỏi bệnh sau 1-2 tuần. Tuy nhiên, trường hợp viêm cơ tim cấp nặng, trẻ xuất hiện các triệu chứng mệt, ngất, khó thở, đau ngực, tím tái, tay chân lạnh, rối loạn nhịp tim, trụy tim mạch… Trường hợp nặng sẽ phải hỗ trợ hô hấp, dùng thuốc trợ tim, thuốc vận mạch, thuốc chống loạn nhịp tim, đặt máy tạo nhịp nếu cần thiết. Do đó, khi có các dấu hiệu nghi ngờ, cần đưa trẻ đến ngay bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

"Tại Bệnh viện Nhi đồng 1, từ khi được chuyển giao kỹ thuật ECMO, có nhiều bệnh nhân chuyển nặng cần can thiệp ở tuyến dưới đều được chuyển về đây. Tuy nhiên, có nhiều trường hợp chuyển không tới, đường xa, diễn tiến nặng nên không thể cứu sống. Do đó, cần có những chẩn đoán sớm để chuyển viện cho trẻ kịp thời", bác sĩ Quang nói.

Theo PGS.TS.BS Nguyễn Thanh Hùng, Giám đốc Bệnh viện Nhi Đồng 1, từ tháng 2/2019, Bệnh viện Chợ Rẫy đã chuyển giao kỹ thuật ECMO cho Bệnh viện Nhi đồng 1. Đến nay, tại bệnh viện đã thực hiện tổng cộng 32 ca nguy kịch (ca nhỏ nhất 7 ngày tuổi) gồm các bệnh như viêm cơ tim; sau phẫu thuật tim; viêm phổi nặng; viêm phổi hít, sốc phản vệ… Trong đó, cứu sống hồi phục không di chứng 22 ca (chiếm 68%).

Bác sĩ Hùng cho biết, trước nhu cầu ngày càng nhiều ca bệnh mà trước đây gần như chắc chắn tử vong giờ được cứu sống nhờ kỹ thuật ECMO, Bệnh viện Nhi đồng 1 sẽ tiếp tục mở rộng nhiều đối tượng bệnh nhân với các bệnh lý như sau phẫu thuật tim, sơ sinh… Đây cũng là cơ sở để bệnh viện tiếp tục phát triển các kỹ thuật chuyên sâu khác, góp phần xây dựng bệnh viện thành Trung tâm Điều trị tim mạch nhi chuyên sâu ngang tầm các nước trong khu vực.