Chiến tranh Nga-Ukraine: Nước cờ cực mạo hiểm của ông Zelensky

Các chuyên gia bình luận trên The Conversation rằng, việc thay thế Tổng tư lệnh quân đội Ukraine Valeriy Zaluzhnyi gần đây có thể đã tạm thời chấm dứt những bất đồng ngày càng công khai giữa "vị tướng sắt" rất nổi tiếng và Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky. Nhưng động thái này chưa thể trả lời được câu hỏi cơ bản về chiến lược chiến thắng – hay thậm chí sống sót – của Ukraine trong cuộc chiến với Nga trong năm xung đột thứ 3.

Theo các nhà phân tích, thứ nhất, sự thất bại của cuộc phản công của Ukraine vào năm 2023 và áp lực ngày càng tăng mà Nga gây ra trên tiền tuyến và vùng nội địa của Ukraine đã đặt ra câu hỏi nghiêm trọng về khả năng giành chiến thắng của Kiev: Đó là có thể đánh bật Nga khỏi toàn bộ các vùng lãnh thổ bị Moscow kiểm soát kể từ năm 2014. 

Thứ 2, sự thất thủ dường như sắp xảy ra của Avdiivka - một thành phố cách Donetsk khoảng 20km về phía tây cho thấy Kiev giờ đây đã ở thế yếu hơn để tiếp tục theo đuổi trận chiến tiêu hao khi phải đối mặt với một đối thủ có nguồn lực lớn hơn. Nếu Avdiivka thất thủ, giống như trường hợp Bakhmut hay Soledar, đây sẽ là một thất bại mang tính biểu tượng hơn là chiến lược đối với Ukraine.

Tuy nhiên, những thất bại liên tiếp nói trên cũng đánh dấu sự mất mát thực sự cũng như sự lãng phí về tài chính, nhân lực, trang thiết bị và sai lầm quân sự của Ukraine.

Việc Tổng thống Zelensky sa thải Tổng tư lệnh Zaluzhny rõ ràng vì cho rằng, vị tướng này phải chịu trách nhiệm cho những thất bại trong năm ngoái của Ukraine. Nhưng điều đáng lo ngại hơn là nó cũng cho thấy nhà lãnh đạo Ukraine đã không rút ra được bài học từ những thất bại này. Thực tế là Tổng tư lệnh mới, Oleksandr Syrskyi của quân đội Ukraine cũng có liên quan đến một số thất bại đau đớn này – đặc biệt là ở Bakhmut. 

Theo The Conversation, việc bổ nhiệm ông Syrskyi được cho là không phải là điềm báo tốt cho sự thay đổi cần thiết trong chiến lược của Ukraine, đặc biệt là trong bối cảnh các nước phương Tây - đồng minh của Ukraine đang có xu hướng giảm viện trợ cho Kiev. 

Kết hợp với khả năng huy động thêm nguồn lực trong nước của Ukraine đang ngày càng bị thu hẹp, cuộc chiến giữa Ukraine và Nga trong năm thứ 3 được dự đoán là sẽ diễn ra trong những điều kiện khó khăn hơn nhiều so với hai năm đầu tiên.

Trong khi đó, xã hội Ukraine ngày càng tỏ ra mệt mỏi vì chiến tranh. Những thất bại quân sự, suy thoái kinh tế, điều kiện sống sa sút, tham nhũng và quy mô thiệt hại về nhân mạng, trong quân đội cũng như dân thường, khiến việc duy trì nỗ lực chiến tranh ở cấp độ hiện tại cũng trở nên khó khăn hơn đối với Kiev. Theo đó, mục tiêu giành lại toàn bộ vùng đất mà Nga đã kiểm soát từ năm 2014 của Ukraine cũng trở nên xa vời hơn.

Nhiệm kỳ tổng thống của ông Zelensky sẽ kết thúc vào tháng 5 tới và các cuộc bầu cử quốc hội mới thường sẽ diễn ra vào mùa thu. Mặc dù các cuộc bầu cử hiện nay gần như không thể thực hiện được, nhưng tính hợp pháp của cả Tổng thống Zelensky và quốc hội sau khi hết nhiệm kỳ hiến pháp sẽ bị đặt dấu hỏi. Đến khi đó, ông Zelensky sẽ khó tránh được việc các lực lượng chính trị ở Ukraine phản đối và gây áp lực. Điều đó sẽ báo hiệu tình trạng hỗn loạn chính trị hơn nữa vào thời điểm Ukraine cần sự thống nhất, theo The Conversation.

Theo đó, việc thay thế Tổng tư lệnh Zaluzhny không mang lại tín hiệu cho thấy chiến lược chiến tranh của Ukraine về cơ bản sẽ thay đổi nên đây là một động thái rất mạo hiểm của ông Zelensky, các nhà phân tích nói với The Conversation.