Chống nạn cát tặc, một người dân Phú Thọ chế tạo máy làm cát nhân tạo

Vừa trở về nhà sau một thời gian chuyển giao công nghệ, lắp máy làm cát nhân tạo cho một đơn vị ở nước bạn Lào, chưa kịp ráo mồ hôi, ông Trần Văn Đô lại tiếp tục chỉ đạo anh em làm tiếp những chiếc máy khác để xuất bán ra thị trường. Không những thế, ngay tại khu bãi của Công ty TNHH Tập đoàn Đại Tiến Phát ở xã Tiên Du, huyện Phù Ninh do ông làm Tổng giám đốc cũng đang có những công nhân đang tích cực vận hành máy để cho ra những hạt cát nhân tạo, xuất bán ra thị trường.

Ông Trần Văn Đô bên chiếc máy sản xuất cát nhân tạo. Ảnh Ngô Hùng

Gặp phóng viên, ông Đô vui vẻ cho biết, ngoài dây truyền sản xuất cát nhân tạo ở Lào thì còn có 20 dây truyền khác đã được lắp đặt và vận hành tại Việt Nam rồi. 

Kể về ý tưởng, cũng như quá trình cho ra chiếc máy làm cát nhân tạo, giọng ông Trần Văn Đô có vẻ nghẹn lại bởi những trăn trở của mình.

Theo ông Đô, nói về khai thác cát tại Phú Thọ, ông được xem như thế hệ đầu của nghề này. Từ những năm 90 của thế kỷ trước, khi xây dựng chưa phát triển nhiều, nhu cầu sử dụng cát, sỏi chưa cao, ông đã biết tập hợp một đội quân để đãi sỏi tự nhiên. Sau này, khi kinh tế thị trường phát triển, hàng loạt các dự án, công trình được xây dựng, nhu cầu sử dụng cát, sỏi nhiều, ông đầu tư máy móc, thuê người khai thác cát cả trong mỏ chính quy và dưới hình thức "vận dụng".

"Khoảng gần 10 năm trước, sau một thời gian dài khai thác, tôi nhận thấy dòng sông Lô đã bị can thiệp thô bạo, không còn vẻ yên bình vốn có. Không những thế, nguồn cát dưới sông dần cạn kiệt, những hệ lụy như ô nhiễm môi trường do bã thải trong quá trình khai thác cát, việc dòng sông bị thay đổi dòng chảy và ruộng nương của người dân bị sạt lở... đã khiến tôi có suy nghĩ phải chế tạo ra chiếc máy làm cát nhân tạo", ông Trần Văn Đô chia sẻ.

Dù chưa một ngày được học chế tạo máy hay cơ khí, nhưng với quyết tâm của mình, ông Trần Văn Đô đã chế tạo thành công chiếc máy làm cát nhân tạo. Ảnh Ngô Hùng

Dù chưa một ngày được học chế tạo máy hay sản xuất cơ khí, nhưng nghĩ là làm. Đầu tiên ông mua một chiếc máy nghiền đá về làm thử nghiệm, tuy nhiên thấy hiệu quả không cao, càng làm càng lỗ. Sau nhiều ngày nghiên cứu, ông đã chế từ máy nghiền đá búa ngang, sang nghiền đá búa đứng. Tuy hiệu quả có cao hơn, nhưng trừ chi phí đi cũng không có lãi, không những thế, nhìn thấy những bãi thải do khai thác cát ngày càng lớn, ông đã quyết tâm phải nghiên cứu bằng được chiếc máy làm cát nhân tạo "made in Việt Nam" để giải quyết những tồn tại này.

"Về ý tưởng chế tạo chế tạo chiếc máy làm cát nhân tạo từ đá, sỏi và chất thải do quá trình khai thác cát để lại, tôi đã có từ 7 năm trước. Sau 2 năm nghiên cứu, từ phác họa dây truyền đến cơ chế hoạt động của máy, tôi cùng với mấy anh em nữa đẫ chế tạo thành công", ông Đô vui vẻ chia sẻ.

Vui mừng vì đã chế tạo thành công chiếc máy làm cát nhân tạo "Made in Việt Nam" với đầy đủ yêu cầu, mong muốn không được bao lâu thì khó khăn đã ập tới vì thị trường chưa chấp nhận. 

"Suốt khoảng 2 năm từ ngày chế tạo thành công chiếc máy, sản xuất ra một lượng lớn cát nhân tạo, nhưng không được thị trường chấp nhận vì người sử dụng đã quen với cát truyền thống. Không nản trí, tôi đi khắp các tỉnh trong nước để chào hàng, nhưng đến đâu họ cũng lắc đầu, cuối cùng cũng được một số trạm trộn bê tông lấy dùng thử, khi đem đi kiểm nghiệm thì thấy kết quả tốt hơn cả mong đợi, từ đó họ nhập hàng nhiều hơn. Tiếp đến, cả những công trình xây dựng lớn cũng nhập hàng, các đại lý bắt đầu biết đến, đến giờ chúng tôi làm cát còn không đủ mà bán", ông Đô tâm sự.

Với chiếc máy do ông Đô chế tạo, loại nhỏ mỗi giờ cho ra 20 - 30m3 cát, máy to có thể trên 120ms. Ảnh Ngô Hùng

Theo cơ chế vận hành, tùy vào các loại máy có thể cho ra lượng cát khác nhau, với chiếc máy nhỏ, mỗi giờ cho ra được từ 20 - 30 khối cát, máy lớn có thể lên tới 120 khối cát mỗi giờ. Điểm đặc biệt của chiếc máy làm cát nhân tạo này là được làm từ các loại sỏi đá với kích cỡ lớn, hoặc từ những bã thải của hoạt động khai thác cát để lại.

"Nguồn nguyên liệu để sản xuất vừa rẻ, lại không bao giờ sợ hết, đem lại lợi ích kinh tế cao và bảo vệ tốt môi trường. Tuy nhiên, vấn đề hiện tại là nhiều người, nhiều đơn vị trên cả nước chưa biết đến chiếc máy này. Họ chỉ nghĩ đơn giản là cứ "móc ruột" lòng sông để "ăn" cát mà không biết đến những hậu quả của việc làm này gây ra. Đây là điều tôi vẫn còn trăn trở", ông Đô cho biết.

Cũng theo ông Đô, hiện tại chiếc máy làm cát nhân tạo đã được Cục sở hữu trí tuệ cấp bằng độc quyền kiểu dáng công nghệ, cát làm ra được cấp giấy chứng nhận phù hợp quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 16:2017/BXD và chứng nhận ISO 9001:2015 cho lĩnh vực sản xuất và cung ứng cát...

Cát nhân tạo do chiếc máy của ông Đô sản xuất ra đã được chứng nhận đủ tiêu chuẩn và xuất bán ra thị trường. Ảnh Ngô Hùng

Ông Nguyễn Hồng Phong, Trưởng phòng vật liệu xây dựng (Sơ Xây dựng tỉnh Phú Thọ) cho biết, theo quy định của Thủ tưởng cả hiện tại và tương lai là khuyến khích sản xuất cát nhân tạo. Đối với cơ sở đang sản xuất cát nhân tạo trên địa bàn tỉnh Phú Thọ, Sở Xây dựng sẽ thường xuyên kiểm tra, hướng dẫn các đơn vị sản xuất cát nhân tạo này đảm bảo chất lượng trước khi lưu thông ra thị trường.

Chế tạo cát nhân tạo thay thế cho cát tự nhiên là một trong những chủ trương đúng nhằm đáp ứng nhu cầu vật liệu phục vụ cho giao thông và xây dựng, góp phần giải quyết nạn khai thác cát trái phép. Việc khuyến khích sử dụng cát nhân tạo, đề xuất những giải pháp sử dụng khoáng sản không tái tạo một cách không hợp lý sẽ giúp tiết kiệm nguồn khoáng sản, giải quyết hài hòa mối quan hệ phát triển kinh tế với ổn định xã hội và bảo vệ môi trường.

Tuy những lợi ích của việc sản xuất, sử dụng cát nhân tạo là vậy, tuy nhiên, theo ông Trần Văn Đô, hiện tại, do kinh phí hạn hẹp nên Công ty TNHH Đại Tiến Phát chưa thể sản xuất đại trà được các loại máy này, do đó rất cần ngân hàng có cơ chế đặc thù hoặc các cá nhân, đơn vị cùng hợp tác phát triển để dần từng bước thay thế cát tự nhiên, cũng như hạn chế được nạn cát "tặc" trên cả nước.