Chủ động con giống để nuôi tằm bền vững

Diễn đàn có sự tham gia của các chuyên gia, nhà quản lý và gần 200 nông dân trồng dâu nuôi tằm ở các địa phương.

Vẫn phải nhập khẩu tơ

Nghề trồng dâu, nuôi tằm có từ lâu đời và trở thành nghề truyền thống tại Việt Nam. Trong quá trình hình thành và phát triển, nghề trồng dâu nuôi tằm đã có những bước thăng trầm, có thời điểm cả nước có tới 38.000ha dâu, lượng kén 26.000 tấn/năm. 

Đặc biệt, sản lượng tơ tằm của Việt Nam đứng trong top 5 thế giới, chỉ sau Trung Quốc, Ấn Độ̣, Uzbekistan, Thái Lan.

Theo Cục Chăn nuôi, hiện nay cả nước có 32 tỉnh phát triển nghề trồng dâu nuôi tằm với 10.500ha dâu, trong đó vùng Tây Nguyên chiếm 73%. Năng suất dâu đạt 35 - 40 tấn/ha. Năm 2019, sản lượng kén khoảng 9.200 tấn.

Thế nhưng, một thực trạng là hiện nay nước ta vẫn phải nhập khẩu hàng nghìn tấn tơ từ Trung Quốc, Brazil để gia công xuất khẩu. Khoảng 90% lượng giống tằm lưỡng hệ kén trắng cho chất lượng tơ cao phải nhập khẩu từ Trung Quốc theo đường tiểu ngạch.

Tại diễn đàn, TS Lê Quang Tú - Phó Chủ tịch Hiệp hội Dâu tằm tơ Việt Nam cho biết, cả nước có khoảng 20.000 hộ trồng dâu nuôi tằm, 250 cơ sở nuôi tằm con, mỗi năm nhu cầu trứng giống tằm cần khoảng 500.000-600.000 hộp. 

Ngoài ra, do chất lượng tằm con chưa được tốt, người nuôi tằm chủ yếu dựa vào kinh nghiệm là chính nên vẫn còn tình trạng cho tằm ăn dâu ướt, dâu không đúng tuổi tằm. Nhiều hộ nuôi quá dày, không có biện pháp hữu hiệu để giảm nhiệt độ khi nuôi khiến tằm con chết, còi cọc làm giảm chất lượng kén.

Tại tỉnh Lâm Đồng, ông Nguyễn Văn Châu - Phó Giám đốc Sở NNPTNT tỉnh cho biết, hiện địa phương có khoảng 32 cơ sở ươm tơ, công suất chế biến bình quân khoảng 1 tấn kén/cơ sở/ngày, trong đó có 2 cơ sở của Nhật Bản. 

Công nghệ sản xuất chế biến tơ lụa của Lâm Đồng đã được đầu tư rất cơ bản, dây chuyền hiện đại, công suất cao với trên 100 dãy ươm tơ tự động, 400 mối/dãy. Chất lượng tơ Lâm Đồng đã được nâng lên với 80% sản lượng tơ đạt cấp cao và 20% tơ thủ công. Hệ thống máy móc thiết bị ươm tơ cơ bản đáp ứng yêu cầu chất lượng thị trường nội tỉnh và xuất khẩu…

Tăng cường liên kết, phát triển bền vững

Tại diễn đàn, bà Hạ Thúy Hạnh - Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông quốc gia cho rằng, trong bối cảnh dịch Covid-19 xảy ra, việc nhập giống tằm gặp khó khiến cho người trồng dâu, nuôi tằm thiệt hại lớn. Đây là thách thức lớn đối với ngành dâu tăm tơ nước ta hiện nay.

Chính vì vậy, bà Hạnh cho rằng thời gian tới, ngành dâu tằm tơ cả nước cần tăng cường liên kết sản xuất, tiêu thụ ổn định, bền vững theo hướng xuất khẩu. Đề xuất các bộ, ngành, trung ương kết nối nhập khẩu chính ngạch nguồn giống tằm từ Trung Quốc và tăng lượng xuất khẩu các sản phẩm dâu tằm tơ từ Việt Nam.

Trong buổi thảo luận, bà Nguyễn Thị Bình - một người dân trồng dâu nuôi tằm tại xã ĐamB'ri, TP.Bảo Lộc, Lâm Đồng, kiến nghị: "Hiện việc chăn nuôi tằm của người dân rất vất vả. Tuy nhiên, việc tự làm, tự tìm kiếm đầu ra như hiện nay càng làm cho người dân khó khăn hơn, hiệu quả không cao như mong đợi. Chính vì vậy, người dân mong muốn giữa việc chăn nuôi tằm và xuất bán kén có mối liên kết, giúp người dân tiêu thụ sản phẩm ổn định và tăng giá trị lên. Mong Nhà nước có chính sách phù hợp để giúp đỡ bà con làm ăn có hiệu quả và bền vững hơn".

Ông Nguyễn Văn Châu cho hay, năm 2019, UBND tỉnh Lâm Đồng đã phê duyệt đề án phát triển bền vững ngành dâu tằm tơ tỉnh Lâm Đồng giai đoạn 2019-2023. Theo đó, sẽ hình thành vùng nguyên liệu dâu tằm ổn định, gắn nghề trồng dâu nuôi tằm với ươm tơ dệt lụa và bảo vệ môi trường. Từ đó sẽ nâng cao giá trị gia tăng và năng lực cạnh tranh cho sản phẩm dâu tằm tơ, góp phần nâng cao đời sống của người dân nông thôn...

Để giải quyết vấn đề trứng tằm giống, TS Nguyễn Văn Trọng - Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi cho biết: "Trước tình hình các hộ trồng dâu nuôi tằm đang gặp khó khăn vì thiếu trứng giống tằm lưỡng hệ kén trắng, Cục sẽ đề nghị Bộ làm việc với các cơ quan chức năng như Tổng cục Hải quan, Quản lý thị trường và các cơ quan kiểm dịch cho thông quan và vận chuyển đến nơi sản xuất cho bà con. 

Sắp tới đây, giữa Việt Nam và Trung Quốc sẽ có những cuộc làm việc để các nhà sản xuất, các doanh nghiệp nhập khẩu được chính ngạch giống tằm lưỡng hệ để phục vụ sản xuất. Ngoài ra, Bộ đã xác định giao các nhiệm vụ khoa học công nghệ để nghiên cứu, tạo ra các giống tằm lưỡng hệ phục vụ sản xuất. Đây mới là cái lâu dài chúng ta hướng tới".