Chùa Vĩnh Nghiêm 700 tuổi từ thời Trần, là chốn tổ của Thiền phái Trúc Lâm, bảo tồn 3.050 mộc bản

Chùa Vĩnh Nghiêm – Ngôi cổ tự thiêng liêng, nơi khắc ghi dấu ấn của Thiền phái Trúc Lâm

Chùa Vĩnh Nghiêm, còn được biết đến với tên gọi chùa Đức La, tọa lạc tại thôn Quốc Khánh, xã Trí Yên, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang. Đây là một trong những ngôi chùa cổ kính và có giá trị lịch sử, văn hóa đặc sắc nhất tại Việt Nam. Với vị trí đắc địa, chùa không chỉ là trung tâm Phật giáo quan trọng mà còn là điểm đến tâm linh thu hút đông đảo du khách thập phương.

Chùa Vĩnh Nghiêm được xây dựng từ thời vua Lý Thái Tổ (1009–1028) với tên gọi ban đầu là Chúc Thánh. Đến thời vua Trần Nhân Tông (1278–1293), chùa được mở rộng, trùng tu và đổi tên thành Vĩnh Nghiêm. 

Vào cuối thế kỷ XIX, chùa thuộc địa phận thôn Đức La nên người dân trong vùng còn gọi là chùa La hoặc chùa Đức La. Đây từng là nơi thuyết pháp của Trúc Lâm Tam Tổ (Trần Nhân Tông, Pháp Loa, Huyền Quang) và là nơi đào tạo, định chức danh cho các tăng sĩ thời Trần. Đặc biệt, chùa được coi là chốn tổ của Thiền phái Trúc Lâm, có vị trí đặc biệt trong lịch sử Phật giáo thời Trần và Phật giáo Việt Nam nói chung.

Chùa Vĩnh Nghiêm nằm ở nơi hợp lưu của sông Thương và sông Lục Nam, phía sau là núi Cô Tiên. Bên kia sông là vương phủ của Trần Hưng Đạo và đền Kiếp Bạc. Được bao bọc bởi sông nước hữu tình và núi non hùng vĩ, chùa mang vẻ đẹp thiên nhiên thơ mộng và thanh bình. 

Vị trí này không chỉ thuận lợi về mặt giao thông thủy bộ mà còn tạo nên phong cảnh hữu tình, thu hút du khách đến tham quan và chiêm bái.

Với tổng diện tích khoảng 1ha, chùa được xây dựng theo lối kiến trúc đăng đối, cân xứng, hài hòa với các mái chùa cong và các tòa nhà có hình dáng đặc trưng. Chùa bao gồm 5 tổ hợp chính: Tam quan, Tam bảo, Nhà Tổ đệ nhất, gác chuông và Nhà Tổ đệ nhị. 

Mỗi tổ hợp được thiết kế với mục đích và chức năng riêng, phục vụ các nghi lễ tôn giáo cũng như đáp ứng cuộc sống hàng ngày của các phật tử.

Chùa Vĩnh Nghiêm - Nơi lưu giữ "kho" mộc bản quý giá

Chùa Vĩnh Nghiêm lưu giữ kho mộc bản quý giá với 3.050 bản ván khắc, chủ yếu là kinh, sách, luật giới nhà Phật cùng các trước tác của Tam thế tổ và các cao tăng dòng thiền Trúc Lâm Yên Tử (thơ, phú, nhật ký...). 

Đặc biệt, các mộc bản tại chùa đều được khắc trên gỗ thị, một loại gỗ quý có đặc tính mềm, mịn, dai, dễ khắc, ít cong vênh và khó nứt vỡ, rất thích hợp để sử dụng làm ván khắc in, đảm bảo độ bền và chất lượng cao cho các mộc bản. Năm 2012, mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm đã được UNESCO công nhận là Di sản tư liệu khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Hàng năm, vào ngày 14 tháng 2 âm lịch, chùa Vĩnh Nghiêm tổ chức lễ hội truyền thống, thu hút đông đảo phật tử và du khách thập phương. Lễ hội không chỉ là dịp để tưởng nhớ công đức của Trúc Lâm Tam Tổ mà còn là cơ hội để người dân tham gia các hoạt động văn hóa, tín ngưỡng, góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Trải qua hơn 700 năm tồn tại, chùa Vĩnh Nghiêm vẫn được bảo tồn gần như nguyên vẹn, trở thành điểm đến văn hóa tâm linh linh thiêng của tỉnh Bắc Giang, thu hút đông đảo du khách thập phương đến tham quan, chiêm bái. Với những giá trị lịch sử, văn hóa và kiến trúc đặc sắc, chùa xứng đáng là một trong những đại danh lam cổ tự tiêu biểu của Việt Nam.