Chuyện chưa biết về bài báo đặc biệt chiều 30.4

Cưỡi Honda tiến vào Sài Gòn

Nghe phóng viên hỏi lại chuyện xưa, kỷ niệm như ùa về, nhà báo Trần Mai Hạnh hào hứng: Đoàn công tác đặc biệt của Việt Nam Thông tấn xã (VNTTX) thành lập vào trung tuần tháng 3.1975, ngay sau chiến thắng Buôn Ma Thuột do đích thân nhà báo Đào Tùng - Tổng Biên tập VNTTX khi đó dẫn đầu.

Trong số hơn 20 phóng viên (PV) VNTTX, 2 người được cử đi trong đoàn của Tổng Biên tập Đào Tùng là tôi (PV tin) và Văn Bảo (PV ảnh). Đoàn có nhiệm vụ vừa thông tin về Chiến dịch Hồ Chí Minh vừa tăng cường cho TTX Giải phóng. Xuất phát từ Hà Nội trên 2 chiếc U – oát mới tinh, theo lộ trình đã vạch sẵn, vào đến Vĩnh Linh, đoàn sẽ ngược lên đường Hồ Chí Minh nhằm hướng nam thẳng tiến.

Tuy nhiên tình hình lúc đấy tiến triển thuận lợi, các tỉnh thành từ Huế trở vào đã được giải phóng nên ông Đào Tùng quyết định cứ nhằm Quốc lộ 1 hành quân. Sau 13 ngày, đoàn công tác đã có mặt tại căn cứ ở Tây Ninh.

Nhà báo Trần Mai Hạnh

Các phóng viên TTXGP trước cửa ngõ Sài Gòn sáng sớm 30.4.1975.   (Nhân vật cung cấp)

Bài báo lịch sử 1.500 chữ

Đường vào Sài Gòn lúc đó người chạy loạn như kiến cỏ... Do là người khỏe mạnh hơn nên PV Văn Bảo cầm lái, khi nào cần chụp ảnh thì PV Mai Hạnh lại cầm lái thay. Khoảng 11 giờ 45 phút ngày 30.4.1975, 2 PV tới được Dinh Độc Lập. Lúc đó sự kiện lịch sử vừa diễn ra: Cờ chiến thắng vừa được cắm trên nóc Dinh Độc Lập. Tổ phóng viên mũi nhọn của VNTTX gồm Trần Mai Hưởng (em ruột Trần Mai Hạnh), Vũ Tạo, Ngọc Đản, Hoàng Thiểm, Đinh Quang Thành... đi theo Sư đoàn 304 và Lữ đoàn xe tăng 203 của Quân đoàn 2 đã có mặt trước ít phút.

Các anh đã kịp ghi lại nhiều hình ảnh về những phút giây lịch sử, trong đó có bức ảnh “Xe tăng Quân giải phóng tiến vào Dinh Độc Lập 30.4.1975”. Hai anh em ruột gặp nhau trong thời khắc trọng đại của dân tộc, của cuộc đời, nhưng cũng chỉ ôm nhau, hỏi han vài điều rồi ai phải lo việc của người ấy.

Mai Hạnh tìm hiểu ngay các dữ kiện cho bài tường thuật rồi lao lên tầng 2. Toàn bộ nội các của chính quyền Sài Gòn vừa tuyên bố đầu hàng vẫn còn ngồi đó. Ông đã hỏi, ghi lại cuộc đối thoại lịch sử giữa Tổng thống ngụy quyền Dương Văn Minh và cán bộ chỉ huy Quân giải phóng đánh chiếm Dinh Độc Lập (sau này mới biết là đồng chí Phạm Xuân Thệ).

Nhà báo Trần Mai Hạnh kể tiếp: Chuyển bài về Hà Nội là cả một vấn đề. Điện đài 15W mang theo không thể “với” tới Hà Nội. Cứ loanh quanh ở Việt Tấn xã (trụ sở hãng thông tấn của chính quyền Sài Gòn) ngóng chờ xe chở điện đài và các điện báo viên của TTXGP. Mãi chiều tối các anh mới tới. Sau khi các điện báo viên tìm chỗ đặt máy, bắt liên lạc, tôi liền đưa bài tường thuật để các đồng chí điện về. Nhưng khi đó không phải điện thẳng về Hà Nội mà phải điện vòng về trụ sở TTXGP trên rừng Tây Ninh. Trên đó mới có máy đủ công suất để chuyển bài ra Hà Nội...

Sau này ông Hạnh mới biết, tối đó anh Phạm Vy (cán bộ Phòng thư ký Bộ biên tập cùng đi trong đoàn) đã trực cạnh điện đài, xé từng đoạn bài tường thuật của ông đang được điện về để Tổng Biên tập Đào Tùng duyệt lại trước khi điện báo viên dùng điện đài công suất lớn điện tiếp về Hà Nội. Vì điện báo viên phải đánh moóc từng chữ a, b, c nên rất mất thì giờ.

Bài tường thuật dài gần 1.500 chữ, được đăng trang trọng trên bản tin Đấu tranh thống nhất của VNTTX và phát ngay trong đêm 30.4.19745 cũng với tiêu đề "Thành phố Hồ Chí Minh rực rỡ sao vàng". Nhưng do quá khuya nên Báo Nhân Dân ra sáng 1.5.1975 không đăng kịp. Sang ngày 2.5.1975, báo đã đăng toàn văn bài tường thuật này nhưng đặt lại tiêu đề là "Tiến vào phủ tổng thống ngụy".

“Lúc đấy VNTTX là cơ quan báo chí cách mạng duy nhất có bài tường thuật lại giờ phút đầu hàng của chế độ Sài Gòn. Trưa 1.5.1975, tôi và PV ảnh Văn Bảo với chiếc đài bán dẫn mang theo, đang trên ô tô giữa đường phố Sài Gòn nườm nượp dòng người thì nghe được buổi thời sự đặc biệt của Đài Tiếng nói Việt Nam, trong đó có đọc trang trọng bài tường thuật "Thành phố Hồ Chí Minh rực rỡ tên vàng" của tôi” - ông Hạnh xúc động nhớ lại.