Chuyên gia tội phạm học: Bà Nguyễn Phương Hằng tự cho mình vị trí của "người phán xử"

Ảo tưởng bởi sự tung hô của công chúng

Ông Hiếu cho biết, việc bà Hằng bị bắt là cái giá khi để quyền tự do của mình chà đạp quyền tự do của người khác và trật tự xã hội. Bà Hằng bị bắt về tội danh mà nhiều người đã dự cảm.

Trước đó, nguy cơ bà Nguyễn Phương Hằng bị xử lý hình sự đã hiện hữu sau khi những thứ bà công bố trên mạng xã hội được cơ quan chức năng kết luận rằng không có căn cứ.

Theo chuyên gia Đào Trung Hiếu, mấy năm qua, việc bà Hằng tố đích danh sai phạm của một số người đã gây hiệu ứng xã hội mạnh mẽ trên truyền thông phi chính thống, khiến dư luận xã hội dậy sóng và cơ quan chức năng ở nhiều tỉnh, thành phố đã phải mất nhiều công sức vào cuộc điều tra xác minh.

Thời gian đầu, nhiều người cảm thấy lôi cuốn và thích thú với thông tin độc lạ mà bà Hằng đưa ra, vì được thỏa mãn sự tò mò. Hơn nữa, góc nhìn của người phát ngôn tạo cảm giác đứng từ lợi ích của nhiều người dân.

Lưu ý, quyền tự do ngôn luận của công dân được pháp luật nước ta bảo hộ, được ghi nhận trong hiến pháp như một bộ phận của quyền con người.

Vấn đề là nội dung, thông điệp đưa ra thế nào, có phục vụ lợi ích của xã hội, tốt cho cộng đồng hay xâm hại đến cơ quan, tổ chức, cá nhân khác.

Quan sát phát ngôn của bà Hằng trong cả một quá trình, dễ nhận thấy thời gian đầu bà nói ở một chừng mực có thể chấp nhận được, như kể về những giấc mơ. Cách nói ám chỉ không trực tiếp xâm hại danh dự, nhân phẩm của người được đề cập.

Nhưng càng về sau, dường như bị ảo giác bởi những tung hô của cộng đồng mạng, bà hăng hái "bóc phốt" nhiều người, với ngôn từ không phù hợp, làm đối tượng bị công kích cảm thấy tổn thương.

Không dừng lại trước các cảnh báo, bà tiếp tục đẩy câu chuyện đi quá xa, với những cáo buộc khá cụ thể, mang màu sắc đấu tố cá nhân.

"Nghe bà nói trên livestream, tôi có cảm giác bà đang tự cho mình vị trí của người phán xử, thế thiên hành đạo" - ông Hiếu nêu quan điểm.

Vị chuyên gia cho rằng, những phát ngôn không theo các tiêu chí văn hoá, đạo đức, bề trên, hay hằn học miệt thị… đã gây ra một bầu không khí khá nặng nề trong sinh hoạt trên mạng xã hội.

Nhiều người từ ủng hộ việc mạnh dạn lên tiếng tố cáo tiêu cực ban đầu, đã cảm thấy bà Hằng bắt đầu đi quá giới hạn cho phép của quyền tự do ngôn luận.

Dường như sự tung hô của một bộ phận đông đảo công chúng đã khiến bà ảo tưởng sức mạnh, dẫn đến sự tuỳ tiện, coi thường các chuẩn mực đạo đức và pháp luật.

Bài học này, thiết nghĩ, không của riêng ai!

Việc tố người khác với những con số "như thật", những sự kiện tưởng chừng có thật, đã đẩy những người bị tố cáo bị xã hội nghi kỵ và thật khó thanh minh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến danh dự, nhân phẩm của họ.

Đồng thời tạo ra một trào lưu xấu trong giao tiếp trên không gian mạng. Một bộ phận giới trẻ đã hấp thụ thói nanh nọc, cạnh khoé, mạt sát, dè bỉu giá trị của người khác sau khi cuốn theo phát ngôn của bà Hằng. Đó là một trong những hậu quả về khía cạnh văn hoá.

"Vài tháng trước, khi việc bà tố đích danh một số người biển thủ tiền từ thiện, với những con số khá cụ thể trên các livestream, tôi đã nghĩ đến khả năng bà bị xử lý hình sự, nếu những cáo buộc đó được xác định là không có cơ sở.

Mọi chuyện đã diễn ra đúng theo phán đoán này. Những người bị tố cáo có quyền lên tiếng, đòi hỏi một sự minh oan từ phía các cơ quan bảo vệ pháp luật" – TS. Đào Trung Hiếu nêu quan điểm.

Đánh giá tội danh mà bà Hằng bị khởi tố, vị chuyên gia cho rằng rất thỏa đáng. Đồng thời, nhận định câu chuyện có thể không dừng lại với tội danh này nếu kết quả điều tra xác định đương sự có thêm các sai phạm khác đến mức phải xử lý hình sự.

"Ngay sau khi thông tin bà Hằng bị bắt, một người bạn đã bảo tôi: "Chính bà đã lựa chọn cho mình kết cục này. Dường như bà đã ép pháp luật phải cho bà thấy giới hạn của quyền tự do.

Vẫn theo người bạn này, có lẽ các cơ quan bảo vệ pháp luật đã cho bà quá nhiều cơ hội để dừng lại, nhưng bà đã không chọn phương án tốt nhất cho mình" – ông Hiếu nói.

Thế nên kết cục này là lẽ tất yếu khi một người tự cho phép quyền tự do của mình chà đạp lên quyền tự do của người khác. Bài học này, thiết nghĩ, không của riêng ai!