Công việc tự do đem nhiều lợi ích cho doanh nghiệp nhưng...

Công việc tự do là xu thế phát triển toàn cầu

Theo Phó Giáo sư - Tiến sĩ Phạm Hương Trà (Phó trưởng khoa Xã hội học và Phát triển, Học viện Báo chí và Tuyên truyền): “Các bạn trẻ ngày nay lựa chọn nhiều công việc tự do bởi họ rất ưu tiên yếu tố tự do, sáng tạo, tự quyết về mặt không gian và thời gian thay vì ngồi ở văn phòng cố định 8 tiếng một ngày. Cá nhân tôi thấy đó sẽ là xu thế của thế giới và đó cũng là việc tất yếu xảy ra ở Việt Nam.

Tôi không coi đây là trào lưu nhất thời mà chắc chắn nó là một xu thế phát triển khi mà có nhiều ngành nghề mới xuất hiện với nhiều tính chất khác nhau. Những công việc ấy không yêu cầu người ta phải cố định ở một địa điểm, họ có thể làm việc linh hoạt ở nơi họ muốn. Thậm chí, các công việc đó cũng không yêu cầu phải thực hiện trong khoảng thời gian cố định.

Một ví dụ điển hình là trong thời kỳ Covid-19, các công ty, doanh nghiệp đã áp dụng hình thức làm việc mới “work from home” (làm việc tại nhà). Tôi không ưu tiên hoàn thành công việc vào ban đêm vì nó có thể gây ảnh hưởng đến đồng hồ sinh học của cơ thể. Nhưng nhiều bạn trẻ lại lựa chọn điều ấy, tôi nghĩ khi lựa chọn thời gian làm việc như vậy, họ cũng đã học được cách thích ứng với nó.”

Cùng quan điểm với PGS.TS Phạm Hương Trà, chị Nguyễn Thị Phương Thúy (Quản lý Nhân sự tại Công ty Cổ phần Clever Group) cũng cho rằng việc giới trẻ ưu tiên lựa chọn công việc tự do đang dần trở thành xu thế phát triển. “Hình thức làm việc tự do đã mở ra nhiều cơ hội mới cho tất cả mọi người và là nguồn công việc tiềm năng cho người lao động tại Việt Nam. Không những được tăng thêm thu nhập từ công việc đúng chuyên môn mà họ còn có thể trải nghiệm môi trường làm việc quốc tế khi nhận những dự án lớn từ các công ty nước ngoài, các tập đoàn lớn” - chị Thúy nói.

Doanh nghiệp sẵn sàng hợp tác với nhân sự tự do

Trước xu hướng phát triển của hình thức làm việc trên, các doanh nghiệp, công ty tại Việt Nam dần làm việc nhiều hơn với các nhân sự tự do, thậm chí có thể làm việc lâu dài nếu như đáp ứng được nhu cầu công việc. 

Theo chị Nguyễn Thị Phương Thúy, việc hợp tác với các nhân sự tự do đã đem đến nhiều lợi ích cho các doanh nghiệp, công ty: “Thứ nhất, doanh nghiệp được đảm bảo đúng tiến độ công việc, hạn chế công việc bị ngắt quãng do nhân sự không đủ chuyên môn hóa và năng lực chuyên sâu. Thứ hai, doanh nghiệp không phải đảm bảo 100% các chế độ cho người lao động như nhân sự làm việc toàn thời gian: đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, thuế thu nhập cá nhân, chế độ du lịch, chế độ thưởng lễ tết. Thứ ba, tiết kiệm nhiều chi phí khác cần phải đóng như chi phí văn phòng, thiết bị văn phòng, chi phí đào tạo…”.

Tuy nhiên, cũng có một số rủi ro mà các tổ chức, doanh nghiệp phải đối mặt khi thuê nhiều nhân sự tự do. Chị Phương Thúy chia sẻ có những trường hợp nhân sự toàn thời gian quá phụ thuộc vào nhân sự tự do, khi gặp dự án khó sẽ đề xuất phương án thuê ngoài thay vì tự triển khai. Hoặc doanh nghiệp, công ty thuê nhầm nhân sự đến từ phía đối thủ cạnh tranh cùng ngành. Ngoài ra, một rủi ro khác dễ gặp phải đó là thuê nhân sự bên ngoài làm việc thiếu trách nhiệm, không bàn giao đúng tiến độ công việc. Từ đó, ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả công việc cũng như tiêu tốn một khoản chi phí không nhỏ.

Tất cả mọi thứ đều có hai mặt

PGS.TS Phạm Hương Trà cũng cho biết hình thức làm việc tự do sẽ có những mặt lợi và mặt hại nhất định. Về mặt lợi, khi làm việc tự do, các bạn trẻ sẽ xây dựng những kỹ năng mới, đó là khả năng làm việc tự chủ với các không gian ảo, kỹ năng làm việc với những người thông qua việc gọi điện, nhắn tin trên một ứng dụng nào đó.

“Tuy nhiên, các bạn ấy cũng sẽ gặp những mặt không có lợi, là sự hạn chế gặp mọi người trực tiếp. Từ đó, có thể dẫn đến việc các bạn không thể linh hoạt hoặc làm việc kém hiệu quả trong các tình huống người với người đối mặt. Nhưng tôi nghĩ, thế hệ trẻ hiện nay khi lựa chọn được các hình thực làm việc hiện đại và đã có khả năng thích nghi rất nhanh trong các môi trường mới nên họ hoàn toàn khắc phục được vấn đề đó.

Mặt hại lớn nhất ở đây, theo tôi thấy đó là sức khỏe. Các bạn trẻ thường hay làm việc vào ban đêm, chính vì vậy, các bạn ấy đã vô tình thay đổi múi giờ sinh hoạt về mặt sinh học. Ngoài ra, hình thức làm việc này cũng khiến cho các bạn sinh hoạt không lành mạnh khi có thói quen sử dụng đồ ăn nhanh và không tham gia vào các hoạt động công cộng.”

Lời khuyên của thế hệ đi trước

Với cương vị là chuyên gia trong lĩnh vực Xã hội học đồng thời là thế hệ đi trước, PGS.TS Phạm Hương Trà đã có những lời nhắn nhủ, động viên đến thế hệ trẻ hiện nay: “Cá nhân tôi không có lời khuyên giới trẻ nên làm như thế nào để phát triển sự nghiệp. Các bạn ấy nên làm theo những xu thế phát triển của thế giới. Với tính cách của mỗi cá nhân, với sự lựa chọn về lĩnh vực và công việc đặc thù, tôi chỉ có lời khuyên, các bạn sẽ có sự cân bằng giữa công việc và sức khỏe.

Thứ hai, các bạn sẽ sắp xếp thời gian để tham gia nhiều các hoạt động ngoài trời để có thể trao đổi, gặp gỡ những người không liên quan đến lĩnh vực của mình. Các bạn ấy sẽ có những cuộc nói chuyện thực tế để tạm gác đi những khoảng thời gian làm việc một mình. Bởi khi làm việc tự do, đa số mọi người sẽ gặp nhiều vấn đề sức khỏe liên quan đến mắt, cột sống hay thậm chí là trí óc. Gặp gỡ mọi người bên ngoài trong khi hoạt động ngoài trời sẽ giúp các bạn ấy cải thiện sức khỏe.”

“Cuối cùng, tôi mong rằng trước khi lựa chọn một công việc cụ thể, các bạn sẽ có sự tìm hiểu trước, biết trước những khó khăn có thể sẽ xảy ra. Tôi rất mong các bạn sẽ tránh tối đa các công việc ít có tương tác thực tế.”

Còn với vai trò của một người có kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực nhân sự, chị Nguyễn Thị Phương Thúy chia sẻ lời khuyên về giai đoạn phù hợp làm công việc tự do: “Ở mỗi thời điểm, mỗi người có những kế hoạch và định hướng của riêng mình nên không thể nhận định giai đoạn nào phù hợp nhất. Thời điểm nào cũng có thể phù hợp với hình thức làm việc tự do nếu như ta nắm chắc các kỹ năng chuyên môn cũng như sở hữu kinh nghiệm dày dặn phù hợp với công việc tự do mà mình lựa chọn”.