COP 21 thông qua thoả thuận lịch sử về Biến đổi khí hậu: Cơ hội để cứu Trái đất

Bước ngoặt đối với thế giới

Ngay sau khi thoả thuận lịch sử được thông qua, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã ca ngợi đây là "một bước ngoặt đối với thế giới”, là “sự lựa chọn tốt nhất để cứu hành tinh”.

Các nhà lãnh đạo thế giới ăn mừng khi thoả thuận lịch sử được thông qua sau 13 ngày đàm phán. Ảnh: CNN

Thoả thuận lịch sử bao gồm việc giới hạn nhiệt độ tăng thêm ở mức 2 độ C (cố gắng chỉ trong mức 1,5 độ C) và dành 100 tỷ USD/năm cho các nước đang phát triển kể từ năm 2020 để ứng phó với tình trạng biến đổi khí hậu. Để đạt mục tiêu đã đặt ra, thỏa thuận cũng nêu rõ rằng thế giới phải nhanh chóng giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính với mức nhiều nhất có thể. Tiến độ cụ thể được đặt ra là tới giữa thế kỷ này (khoảng sau năm 2050), thế giới phải đạt cân bằng giữa lượng khí phát thải do hoạt động của con người với khả năng hấp thụ của Trái đất (nhờ sự hấp thu của rừng và đại dương) cộng với công nghệ “thu gom khí thải”. Thỏa thuận cũng quy định, đến năm 2018, các nước phải có đánh giá về tác động toàn diện trong ngăn chặn sự tăng nhiệt toàn cầu, và đệ trình những kế hoạch cụ thể về cắt giảm khí carbon khi thỏa thuận COP 21 có hiệu lực vào năm 2020. Sau thời gian này, cứ mỗi 5 năm, tính từ năm 2023, các quốc gia sẽ rà soát lại các mục tiêu đã đề ra. Cho đến nay, một vài nước đã đưa ra mục tiêu về lượng khí thải cắt giảm vào năm 2025, thậm chí đến năm 2030, trong lộ trình đầu tiên.

Pháp khẳng định đây là một thỏa thuận công bằng, bền vững và có tính ràng buộc về pháp lý. Trải qua 13 ngày đàm phán liên tục, với nhiều thay đổi, từ bản dự thảo đầu tiên dày hơn 50 trang, đến khi được thông qua, Hiệp ước Paris về biến đổi khí hậu còn lại 31 trang. Điều này cho thấy đại biểu các nước tham dự hội nghị đã có nhiều quyết tâm cũng như chấp nhận những thỏa hiệp nhất định để đi đến kết quả cuối cùng.

Chưa hẳn đã là lạc quan

Về trách nhiệm của các bên, thỏa thuận đã đề cập tới việc các quốc gia phát triển phải đóng vai trò đầu tàu trong việc giảm khí thải. Trong khi các nước đang phát triển được khuyến khích nhanh chóng nỗ lực giảm sử dụng năng lượng hóa thạch và giảm dần lượng khí thải với sự hỗ trợ của các nước giàu.

Quy định về nghĩa vụ tài chính cũng là một nội dung quan trọng đạt được trong thỏa thuận. Theo đó, các quốc gia phát triển sẽ cung cấp tài chính giúp các nước đang phát triển chuyển đổi sang sử dụng năng lượng tái tạo, cũng như tăng cường khả năng ứng phó với các thảm họa thiên nhiên do biến đổi khí hậu gây ra, như hạn hán hay lũ lụt. Cụ thể, các nước phát triển cam kết sẽ chi tối thiểu 100 tỷ USD mỗi năm cho nội dung này, tính từ năm 2020, sau đó sẽ được tăng dần lên và 2 năm sẽ báo cáo 1 lần về mức đóng góp của mình. Thỏa thuận cũng khuyến khích sự hỗ trợ tự nguyện của các nền kinh tế mới nổi, như Trung Quốc.

Tuy nhiên, không phải ai cũng có cái nhìn lạc quan đối với thoả thuận. Bill McKibben, người đồng sáng lập của trang web 350.org nhận định rằng, thoả thuận không có nghĩa là Trái đất đã được cứu, song không thể phủ nhận nó là một cơ hội tốt để cứu Trái đất này.

Thực tế, mặc dù các điều kiện văn bản đã được thoả thuận, vẫn còn nhiều điều cần phải được thực hiện trước khi thoả thuận có hiệu lực. Từng quốc gia thành viên giờ đây phải phê chuẩn riêng rẽ hoặc phê chuẩn các thoả thuận ở nước mình. Và, thoả thuận này sẽ không có hiệu lực cho đến khi 55 quốc gia đã phê chuẩn nó, trong đó có những quốc gia chiếm đến 55% tổng lượng phát thải khí nhà kính toàn cầu.