Covid-19: Xuất khẩu hàng hoá bị ngưng trệ, ngành hàng hải gặp khó khăn

Hàng hải "lao dốc" vì dịch Covid-19

Trong bối cảnh khoảng 90% hàng hoá xuất nhập khẩu được vận chuyển bằng đường biển, đại dịch Covid-19 bất ngờ bùng phát và diễn biến phức tạp, kéo dài đã tác động rất mạnh đến ngành dịch vụ hàng hải.

Theo thống kê của Bộ Công thương, tính chung quý 1/2020, kim ngạch xuất khẩu của nước ta chỉ đạt 59,1 tỷ USD, tăng 0,5% so với cùng kỳ năm 2019. Đây cũng là mức tăng trưởng xuất khẩu quý 1 thấp nhất kể từ năm 2003 đến nay. Hàng công nghiệp chế biến dù là nhóm chủ lực, đóng góp hơn 80% kim ngạch xuất khẩu chung của cả nước, song chỉ đạt hơn 50 tỷ USD, tăng 1,7% so với cùng kỳ năm trước. Xuất khẩu chậm lại kéo theo kim ngạch nhập khẩu hàng hóa trong quý 1/2020 giảm 1,9%, hiệu quả và doanh thu của các hãng tàu, cảng biển sụt giảm mạnh.

Thông tin từ Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (Vinalines) cho biết, cập nhật mới nhất từ công ty phân tích chuyên ngành trong lĩnh vực hàng hải Sea-Intelligence, ngành vận tải biển đang đối mặt với sụt giảm nhu cầu vận tải container lên tới 6,4 triệu teus trên phạm vi toàn cầu. 

Tính đến ngày 11/4, số lượng các tuyến trống và bị cắt giảm các tuyến vận tải chính của các hãng tàu đã vượt qua con số 384 chuyến, tương đương khoảng 3 triệu teus. Trong đó, số lượng tàu rút khỏi tuyến Á - Âu hơn 4 tuần qua ghi nhận ở mức lớn nhất trong nhiều năm trở lại đây, khoảng 29 - 34%.

Ngành hàng hải, vận tải biển gặp khó khăn bởi dịch Covid-19. Ảnh: Vinalines

Dự báo, quý 2/2020, có hơn 250 chuyến bị hủy và số lượng tàu phải nằm nghỉ (lay-up) tại tất cả các phân khúc có thể tăng lên gấp đôi so với năm khủng hoảng tài chính toàn cầu 2019. Việc hủy chuyến này sẽ tiếp tục diễn ra và nhu cầu vận chuyển của năm 2020 có thể giảm tới 10% so với năm 2019.

Theo đại diện của Vinalines, nguyên nhân là do 3 tháng tới, ngành điện tử Việt Nam dự kiến sẽ bị ảnh hưởng lớn do sụt giảm nhu cầu tiêu thụ sản phẩm tại các thị trường Mỹ và EU. Ngành đồ gỗ đóng góp hơn 10 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu mỗi năm cũng dự báo sau khoảng 1 - 2 tuần tới phải cắt giảm 70% công suất. Số lượng đơn hàng trong tháng 4, tháng 5 ngành dệt may và da giày của Việt Nam sẽ bị giảm khoảng 70%. Tỷ lệ các đơn hàng xuất khẩu thủy sản bị khách yêu cầu tạm hoãn hoặc yêu cầu dừng từ 20 - 40% do Chính phủ các nước đóng cửa biên giới.

Chia sẻ với báo chí, đại diện Công ty TNHH Cảng Quốc tế Cái Mép cho biết, nửa sau tháng 3/2020, các cảng bắt đầu ảnh hưởng khi một số tuyến dịch vụ bắt đầu bỏ chuyến để tiết kiệm chi phí. Do đó, quý 2/2020, khu Cái Mép - Thị Vải sẽ bị ảnh hưởng trầm trọng hơn, khi 3 mặt hàng chủ lực là: May mặc, giày da giảm đến 70 - 80% đơn hàng. Các chủ hàng thông báo những người mua phía châu Âu và Mỹ thậm chí còn hủy những đơn hàng đã ký hợp đồng trước đó và không hề có kế hoạch cụ thể về việc ký lại hợp đồng nên cảng biển bị ảnh hưởng nặng nề.

Doanh nghiệp kiến nghị miễn, giảm thuế

Đối với vận tải biển, đại diện Công ty CP Vận tải biển VN (Vosco) cho biết, hiện hầu hết các quốc gia khu vực châu Á như: Ấn Độ, Thái Lan, Philippines, Singapore, Nhật Bản… đều thực hiện biện pháp phong tỏa để phòng dịch, tàu không được vào làm hàng. Một số doanh nghiệp vận tải biển, trong đó có Vosco rơi vào tình huống “dở khóc dở cười” khi tàu chở hàng đến cảng nhưng phải nằm chờ hết lệnh phong tỏa để dỡ hàng với chi phí phải bỏ ra từ 3.000 - 7.000 USD/ngày.

Đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn trong đại dịch Covid-19, đại diện Vosco cho rằng hiện vận tải quốc tế được áp dụng mức thuế GTGT 0%, trong khi vận tải nội địa vẫn đang áp dụng mức thuế GTGT 10%. Vì vậy, Chính phủ cần chỉ đạo bộ, ngành nghiên cứu miễn, giảm thuế GTGT đối với vận tải nội địa trong thời gian 3 năm.

Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước cần xem xét khoanh nợ gốc, giãn nợ, cơ cấu dứt điểm các khoản nợ, kéo dài thời hạn vay của các hợp đồng tín dụng, không tính lãi phạt trên lãi và gốc chậm trả trong thời gian dịch, được cơ cấu lại thời hạn trả nợ và không chuyển nhóm nợ, tiếp tục cho các doanh nghiệp vay vốn lưu động.

Để tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp thành viên, mới đây Vinalines đã kiến nghị Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp đề xuất Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan gia hạn khoanh nợ đối với các công ty vận tải biển như: Vosco, Vinaship từ ngày 1/7/2019 đến 30/6/2024; Có văn bản giao Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các ngân hàng thương mại tăng cường mua bán nợ các khoản nợ tài trợ mua/đóng tàu của các doanh nghiệp thành viên trực thuộc Vinalines.

Vinalines cũng kiến nghị Chính phủ xem xét có chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp cảng biển và dịch vụ hàng hải như: Miễn giảm thuế, giảm giá hoặc không tăng tiền thuê đất hàng năm để doanh nghiệp có nguồn lực vực dậy sau đại dịch Covid-19.