Cuộc chiến quyền lực tại Eximbank bao giờ kết thúc?

Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank - EIB) vừa bất ngờ thông báo bà Lương Thị Cẩm Tú ngồi vào "ghế nóng" chủ tịch Hội đồng quản trị (HĐQT) từ ngày 22.3, ngay sau đó, ông Lê Minh Quốc, người được ngân hàng bổ nhiệm cương vị này từ 16.12.2015, đã đưa ra những lập luận để bác bỏ hiệu lực của quyết định bổ nhiệm.

“Ồn ào” quá trình bổ nhiệm tân Chủ tịch

Ngày 22.03.2019, Eximbank đã ra Nghị quyết số 112/2019/EIB/NQ-HĐQT về việc bổ nhiệm Bà Lương Thị Cẩm Tú, thành viên HĐQT giữ chức vụ Chủ tịch HĐQT Eximbank nhiệm kỳ VI (2015 – 2020) thay cho ông Lê Minh Quốc, thành viên Hội đồng Quản trị độc lập.

Tuy nhiên, ngay sau khi Eximbank công bố thông tin bầu tân Chủ tịch HĐQT, ông Lê Minh Quốc, người được ngân hàng bổ nhiệm cương vị này từ 16.12.2015 đã lên tiếng phản hồi "Phiên họp bầu bà Lương Thị Cẩm Tú làm Chủ tịch HĐQT là trái điều lệ Eximbank và không có giá trị pháp lý".

Ông Lê Minh Quốc, cựu Chủ tịch HĐQT Eximbank

Theo ông Lê Minh Quốc, trong hơn ba năm qua (từ năm 2016 đến nay) mặc dù có những khó khăn, nhưng Eximbank vẫn hoạt động đạt được kết quả và tăng trưởng nhất định. Cho đến tháng 4.2018, khi bà Lương Thị Cẩm Tú (nguyên Tổng giám đốc Ngân hàng Nam Á) trở thành thành viên HĐQT Eximbank thì công tác điều hành hoạt động của HĐQT gặp nhiều trở ngại do một nhóm thành viên HĐQT luôn gây khó khăn cho ông trong công tác điều hành; ví dụ như khi Chủ tịch HĐQT phân công công tác thì nhóm này luôn nêu ra những ý kiến bất đồng, tạo nên những tình huống bất ổn trong HĐQT Eximbank.

"Ngày 22.3.2019 vừa qua, một nhóm thành viên HĐQT họp và đưa ra quyết định miễn nhiệm chức danh Chủ tịch HĐQT của tôi để bầu bà Lương Thị Cẩm Tú làm Chủ tịch HĐQT. Đây không phải là lần đầu tiên nhóm thành viên HĐQT nêu trên hành động như vậy, bởi vì vào ngày 11.03.2019, tôi đã có đơn xin cứu xét, phản ánh tình hình bất ổn trong thành viên HĐQT Eximbank và các sai phạm của nhóm thành viên HĐQT nêu trên gửi Ngân hàng Nhà nước xin can thiệp khẩn cấp và triệt để nhằm bảo vệ sự nghiêm minh của pháp luật, giúp ổn định hoạt động của Eximbank nói riêng và đảm bảo an ninh tiền tệ quốc gia nói chung", ông Quốc cho biết.

Cũng trong thông tin chia sẻ với báo chí, ông Lê Minh Quốc tiết lộ nội dung bất ngờ là cổ đông lớn SMBC (cổ đông Nhật Bản nắm giữ 15% cổ phần EIB và có 2 đại diện là TV HĐQT-NV) đã có 1 trong 2 thành viên đột nhiên xin từ chức. Điều này gây bất ngờ là bởi SMBC là cổ đông đối tác chiến lược của Eximbank trong nhiều năm và đã rất nỗ lực để đồng hành cùng ngân hàng này kể cả những giai đoạn khó khăn nhất. 

Bà Lương Thị Cẩm Tú, tân Chủ tịch HĐQT Eximbank

Trước những ồn ào xung quanh thông tin về việc bãi miễn chức vị HĐQT của ông Lê Minh Quốc và bổ nhiệm người thay thế là bà Lương Thị Cẩm Tú, Eximbank đã lên tiếng khẳng định, việc HĐQT Eximbank đã tổ chức họp phiên 22.3 để bổ nhiệm Bà Lương Thị Cẩm Tú là đúng qui định của Luật doanh nghiệp (Điều 53) và theo điều lệ Eximbank (Điều 44). Đồng thời, số lượng thành viên HĐQT tham dự đều thực hiện theo đúng qui định của pháp luật.

HĐQT Eximbank đã có văn bản báo cáo cơ quan chức năng, Ngân hàng Nhà nước và thực hiện việc công bố thông tin theo đúng quy định của Ủy Ban chứng khoán Nhà nước về việc bổ nhiệm Chủ tịch HĐQT mới.

Những “lùm xùm” trong việc bầu tân Chủ tịch HĐQT tại Eximbank là minh chứng cho thấy, vấn đề về nhân sự cấp cao tại nhà băng này luôn là điểm nóng không chỉ trước đây mà còn kéo dài cho tới thời điểm hiện tại.  Câu hỏi đặt ra, đến bao giờ những mâu thuẫn trong nội bộ Eximbank mới thực sự chấm dứt?

Cuộc đấu tranh quyền lực tại Eximbank

Mâu thuẫn giữa các nhóm cổ đông của Eximbank bắt đầu từ năm 2015, ở vào thời điểm khi thị trường xuất hiện tin đồn Eximbank sẽ sáp nhập với Ngân hàng Nam Á (NamABank). Tại ĐHĐCĐ năm 2015, NamABank cũng đã cử người tham gia ứng cử vào thành viên HĐQT của Eximbank.

Cũng kể từ ĐHCĐ 2015 của Eximbank khi mà cựu chủ tịch HĐQT Lê Hùng Dũng rút lui, vấn đề nhân sự cấp cao ở Eximbank luôn nóng bỏng. Các nhóm cổ đông không tìm được sự đồng thuận trong vấn đề lựa chọn thêm người vào quản trị.

Sau khi cựu Chủ tịch Lê Hùng Dũng rút lui, Eximbank hoạt động khó khăn và nảy sinh nhiều mâu thuẫn nội bộ

Tại các ĐHCĐ trước đó, rất nhiều nhân sự ứng cử bổ sung vào HĐQT nhiệm kỳ 2015-2020 nhưng đã không thành công.

Câu chuyên tranh giành ghế vào HĐQT Eximbank thực sự lan rộng sau khi ĐHCĐ năm 2016 bất thành cũng bởi những xung đột lợi ích giữa các nhóm cổ đông.

Tình hình dịu đi khá bất ngờ trong ĐHCĐ thường niên năm 2017 khi đa số các tờ trình được thông qua. Sang đại hội năm 2018, "người cũ" của NamABank là bà Lương Thị Cẩm Tú là người duy nhất trong danh sách bổ sung được NHNN chấp thuận tham gia HĐQT Eximbank một cách khá "êm xuôi" và hiện đã trở thành tân Chủ tịch HĐQT Eximbank.

Tuy nhiên, trong khoảng thời gian này, bộ máy lãnh đạo của Eximbank giảm 8 phó TGĐ. Ban điều hành chỉ còn 7 người thay vì 15 thành viên như trước đây. Tổng cộng 4 cá nhân đã rời vị trí lãnh đạo Eximbank gồm: ông Nguyễn Quốc Hương, ông Lê Hải Lâm, ông Nguyễn Quang Triết và bà Bùi Đỗ Bích Vân.

Kể ra như vậy để thấy, vấn đề tại Eximbank trong vài năm qua là sự bất đồng giữa các nhóm cổ đông lớn dẫn đến hoạt động kinh doanh yếu kém.

Kết quả kinh doanh “giật lùi”

Thời khó khăn của Eximbank bắt đầu từ năm 2011, với tổng tài sản của ngân hàng từ mức 183,6 ngàn tỷ đồng giảm xuống chỉ còn 161 ngàn tỷ đồng vào cuối năm 2014 và đến năm 2015 giảm xuống chưa tới 126 ngàn tỷ đồng.

Lợi nhuận cũng theo chiều hướng đi xuống. Từng là gương mặt thường trực trong “câu lạc bộ nghìn tỷ lợi nhuận” của hệ thống ngân hàng và đạt đỉnh 3.039 tỷ vào năm 2011, sau hai năm, Eximbank “rớt đài” tụt xuống 828 tỷ đồng trong năm 2013, rồi xuống 69 tỷ đồng trong năm 2014. Đến năm 2015, lợi nhuận sau thuế chưa phân phối cuối năm này là âm 817 tỷ đồng.

Cũng kể từ khi cựu chủ tịch Eximbank là ông Lê Đình Dũng rút lui vào năm 2015, những mâu thuẫn giữa các nhóm cổ đông đã khiến Eximbank tiếp tục “vùng vẫy” trong khó khăn, lợi nhuận trồi sụt. Trong khi đó, liên tiếp xảy ra các vụ mất tiền trăm tỷ trong tài khoản của khách hàng do chính nhân viên chiếm đoạt.

Cụ thể, sau khi giảm từ mức lợi nhuận trên 3.000 tỷ năm 2011 xuống chỉ còn gần 40 tỷ năm 2015, lợi nhuận ròng của ngân hàng cải thiện lên con số 309 tỷ đồng năm 2016 và 823 tỷ năm 2017. Tuy nhiên, năm 2018 lợi nhuận ròng của ngân hàng lại lùi về con số 660 tỷ đồng. Nếu so với con số đạt được trong năm 2011 thì mức lợi nhuận này mới chỉ bằng 1/5, một con số vô cùng khiêm tốn.

Trong khi đó, nợ phải trả của Eximbank lại không ngừng tăng trong thời gian qua và cũng không hề thua kém nhiều so với mức nợ phải trả của ngân hàng giai đoạn “nghìn tỷ”. Tính tới cuối năm 2018, nợ phải trả của Eximbank vào khoảng 137.825 tỷ đồng, tăng 2% so với năm 2017.

Trên thị trường chứng khoán, cổ phiếu Eximbank bị đưa vào diện cảnh báo do lợi nhuận âm hai năm liên tiếp (năm 2015 và 2016).