Danh hiệu NSƯT: Có “oan” cũng không được xét lại?

Kẽ hở trong quy trình xét duyệt

Ông Phùng Huy Cẩn cho biết: “Chúng tôi có nhận được đơn kiến nghị của nghệ sĩ Tuyết Minh và đã có buổi làm việc với cô ấy. Mặc dù về mặt chuyên môn của Tuyết Minh, mọi người rất ghi nhận, nhưng “huy chương” chỉ là 1 trong 4 tiêu chuẩn để xét duyệt. Hội đồng làm việc công khai, dân chủ, trao đổi đàng hoàng, thể hiện ý kiến cá nhân của mình bằng lá phiếu. Phiếu đó có ký tên rõ ràng để thể hiện trách nhiệm chứ không thể đá “quả bóng” trách nhiệm sang chân “Hội đồng”.

Biên đạo múa Nguyễn Thị Tuyết Minh

Khi xét duyệt, đã có các ý kiến không đồng tình lắm về trường hợp của Tuyết Minh. Đó là quyền của các thành viên hội đồng, người ta nói công khai và chịu trách nhiệm với lời nói và lá phiếu của mình… Tại buổi làm việc với Tuyết Minh, tôi cũng đã nói rõ về quy trình làm việc của Hội đồng và cho biết lý do cô ấy bị loại ra khỏi danh sách là do không nhận được đủ số phiếu cần thiết của Hội đồng (trên 90%). Tôi cũng đã trao đổi và động viên Tuyết Minh nếu thấy chưa hoàn thiện như những lời nhận xét đó thì trong thời gian tới cần hoàn thiện hơn để tiếp tục phấn đấu”. “Việc gửi đơn thư đi các nơi là quyền của Tuyết Minh, tuy nhiên gần như không có chuyện “xét lại” - ông Phùng Huy Cẩn khẳng định.

Ông Phùng Huy Cẩn cũng cho biết thêm, đợt xét duyệt này được tiến hành theo đúng quy định, quy trình theo Nghị định mới nhất của Chính phủ (29.9.2014) về “Quy định về xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT”. Tìm hiểu Nghị định, được biết, trong 4 tiêu chuẩn để được phong tặng danh hiệu, chỉ có 2 tiêu chuẩn có thể định lượng được là thời gian công tác và số huy chương; 2 tiêu chuẩn còn lại mang tính định tính: Trung thành với Tổ quốc, chấp hành tốt đường lối chủ trương của Đảng, Nhà nước... và có phẩm chất đạo đức tốt, gương mẫu trong cuộc sống, tận tụy với nghề, có tài năng nghệ thuật xuất sắc… Có lẽ chăng, đây là “kẽ hở” để thành viên hội đồng tỏ rõ “uy quyền” của mình đối với các nghệ sĩ. Cụ thể trường hợp của biên đạo múa Tuyết Minh: Trong 22 năm công tác trong ngành múa, cô đã đạt được thành tích đáng nể: 12 HCV, 11 HCB và nhiều bằng khen, giấy khen; là Ủy viên BCH Hội nghệ sĩ Múa VN khóa VI (2015 - 2020). 

Vậy nhưng, sau khi vượt qua vòng xét duyệt cả hai cấp cơ sở và cấp Bộ, cô bất ngờ bị loại ở cấp Nhà nước vì lý do “vi phạm quy chế, đạo đức làm việc tại đơn vị công tác”. Điều đáng nói là trong bản khai thành tích đề nghị xét tặng danh hiệu có phần nghệ sĩ phải tự khai về khen thưởng, kỷ luật, Tuyết Minh chưa (không) bị nhận bất cứ hình thức kỷ luật nào. Thực tế, nếu có bị kỷ luật thì cô đã bị loại ngay từ đầu - ở cấp cơ sở, chứ nói gì đến cấp Bộ, cấp Nhà nước. Nếu đã từng bị kỷ luật thì cô càng không thể được tín nhiệm bầu vào BCH Hội nghệ sĩ múa gần đây nhất. “Tuyết Minh đã từng là người đứng đầu danh sách đề nghị xét tặng danh hiệu NSƯT của chuyên ngành múa…” - ông Cẩn cho biết thêm.

Một kẽ hở nữa trong quy trình xét duyệt là sự thiếu trách nhiệm của một số đơn vị cấp cơ sở. Nhiều đơn vị biết nghệ sĩ này, nghệ sĩ kia không đủ tiêu chuẩn, nhưng vì nể nang hay vì những lý do “nhạy cảm” nào đó vẫn trình danh sách lên, đá “quả bóng” trách nhiệm cho cấp trên. Có thể thấy rõ điều đó qua trường hợp của Tuyết Minh.

Bị cho là vi phạm quy chế, đạo đức tại đơn vị công tác (Cục NTBD), vậy tại sao lãnh đạo Cục NTBD vẫn để Tuyết Minh trong danh sách đề nghị của đơn vị? Qua cấp Bộ, rồi đến cấp Nhà nước - lãnh đạo Cục NTBD ngồi ghế Phó Chủ tịch Hội đồng hẳn hoi - thì Tuyết Minh lại bị loại? Rồi đến khi được hỏi, vị lãnh đạo này trả lời “không có thẩm quyền giải quyết”…

Chờ thêm 3 năm nữa...

Sau mỗi đợt xét tặng danh hiệu, không ít nghệ sĩ tâm tư, thất vọng, thậm chí có người đặt cả nghi vấn có việc “mua bán" danh hiệu. Được biết, trong đợt xét tặng này, ngoài Tuyết Minh cũng có vài trường hợp khác đã có đơn gửi lên Vụ Thi đua - Khen thưởng.

Nhưng, nếu đúng như ông Phùng Huy Cẩn nói, rằng “gần như không có sự xét lại” thì nhiều người đặt câu hỏi quy định "thông báo công khai kết quả xét tặng trên các phương tiện thông tin đại chúng trong 15 ngày kể từ ngày kết thúc thời hạn xem xét, đánh giá hồ sơ" và "tiếp nhận, xử lý các kiến nghị trong 20 ngày..." có ý nghĩa gì, và phải chăng những nghệ sĩ cảm thấy “oan ức” hãy cứ yên tâm chờ đến lần xét duyệt lần sau (3 năm nữa!).