Đặt hợp tác xã ở tầm cao hơn để xóa bỏ lời nguyền về nông nghiệp nhỏ lẻ, manh mún, tự phát

Sáng 6/4, Đài Tiếng nói Việt Nam phối hợp với Liên minh Hợp tác xã Việt Nam tổ chức tọa đàm "Phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã trong giai đoạn mới". Tọa đàm sẽ tập hợp các tham luận, củng cố nhận thức đúng đắn để có chính sách phù hợp với tổ chức kinh tế tập thể, đồng thời thảo luận về Luật Hợp tác xã 2012 sửa đổi nhằm tạo động lực mới cho kinh tế tập thể.

Phát biểu đề dẫn tại tọa đàm, Phó Tổng giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam Phạm Mạnh Hùng cho biết, ngày 11/4/1946, trọng bộn bề gian khó của những ngày đầu lập quốc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết thư kêu gọi điền chủ, nông gia Việt Nam tham gia hợp tác xã (HTX) nông nghiệp. Người nhấn mạnh, nông dân muốn giàu, nông nghiệp muốn thịnh thì cần phải có HTX. HTX là hợp sức, hợp vốn với nhau, vốn nhiều sức mạnh thì khó nhọc ít mà lợi ích nhiều.

Phó Tổng Giám đốc Đài TNVN Phạm Mạnh Hùng đề dẫn tọa đàm "Phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã trong giai đoạn mới".  Ảnh: Quang Trung.

"Các Nghị quyết, chỉ thị của Đảng qua những thời kỳ khác nhau đã cho thấy sự phát triển cả về lý luận, nhận thức trên cơ sở tổng kết thực tiễn xây dựng kinh tế tập thể mà nòng cốt là hệ thống các HTX, phù hợp với tiến trình phát triển của đất nước, xu thế chung của toàn cầu" - ông Hùng nói.

Đặc biệt mới đây, ngày 16/6/2022, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã ban hành Nghị quyết số 20-NQ/TW, Hội nghị Trung ương 5 (khóa XIII) về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới. Trong đó nhấn mạnh kinh tế tập thể là thành phần kinh tế quan trọng, phải được củng cố và phát triển cùng kinh tế nhà nước trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân.

Nhắc lại câu chuyện "rau hai luống, lợn hai chuồng" cách nay chừng 5-7 năm, Bộ trưởng Bộ NNPTNT Lê Minh Hoan nói đến lời nguyền của nền nông nghiệp Việt Nam, đó là: manh mún, nhỏ lẻ, tự phát... Và nếu chúng ta không vượt qua được lời nguyền này thì rất khó để cất cánh, đi xa được và vẫn duy trì ở mức độ kinh tế hộ gia đình.

"Đứng trước biến đổi khí hậu, biến đổi của thị trường, biến chuyển của xu thế tiêu dùng hiện nay không cho phép chúng ta dừng ở những thành tựu của nông nghiệp mà chúng ta phải cùng nhau có một cách tiếp cận mới. Phương châm của tôi là HTX, HTX, HTX hoặc là không có gì cả" - Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan bày tỏ, Nghị quyết số 19 đã chuyển hướng từ sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp, chuyển từ nông nghiệp đơn giá trị sang nông nghiệp đa giá trị; đồng thời định hướng xây dựng chuỗi ngành hàng nhằm tạo ra giá trị gia tăng cho các sản phẩm nông nghiệp. Trong việc chuyển đổi này, vai trò của các HTX rất quan trọng. 

Theo Bộ trưởng, Đại hội đồng Liên Hợp quốc vừa có cả một phiên họp về HTX. Điều này cho thấy thế giới đặt HTX trong một vị thế rất cao. Vì vậy, Bộ trưởng Lê Minh Hoan đề nghị ngành nông nghiệp cùng với Liên minh Hợp tác xã Việt Nam và tất cả bộ ngành, địa phương cần vào cuộc mạnh mẽ và đặt HTX ở một tầm cao hơn để phát triển.

Trong khoảng 30.000 hợp tác xã đăng ký hoạt động hiện nay có hơn 18.000 HTX nông nghiệp, chiếm hơn 70% HTX cả nước. Trong biến động về thiên tai, dịch bệnh, ngành nông nghiệp có mức tăng trưởng ấn tượng để khẳng định vai trò trụ đỡ của nền kinh tế, trong đó có vai trò rất lớn của các HTX nông nghiệp. Dù các HTX còn nhiều khó khăn, nhưng tư lệnh ngành nông nghiệp thấy có nhiều Giám đốc HTX trẻ, đầy năng động, tiếp cận với cái mới và có sự dấn thân. 

Tham luận tại tọa đàm, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) Trần Duy Đông đã đánh giá về hoạt động của Liên minh HTX và các HTX khi doanh thu và thu nhập của các thành viên HTX đã tăng 107% của năm 2021 so với năm 2013.

Dù vậy, Thứ trưởng Trần Duy Đông cũng nhận thấy Liên minh HTX, các HTX còn nhiều khó khăn thách thức bởi quy mô nhỏ, năng lực nội tại yếu cùng tính liên kết chưa cao. Trong khi đó,  Luật HTX 2012 và các văn bản hướng dẫn chưa phù hợp với thực tiễn trong khi cơ chế, chính sách hỗ trợ, ưu đãi chưa đủ mạnh, nhất là về đất đai, vốn và tiếp cận thị trường.

Trong bối cảnh đó, Bộ KH&ĐT đang phối hợp cùng Bộ NNPTNT, Liên minh HTX Việt Nam và các Bộ, ngành liên quan tham mưu cho Chính phủ trình Quốc hội sửa đổi Luật HTX năm 2012, dự kiến sẽ được thông qua trong kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV sắp tới.

Chia sẻ tại tọa đàm, ông Nguyễn Ngọc Bảo, Bí thư Đảng Đoàn, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam cho biết, từ khi có Nghị quyết số 13-NQ/TW về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể, khu vực kinh tế HTX đã có sự phát triển vượt bậc, nhất là tại các tỉnh trung du miền núi phía Bắc.

Theo ông Bảo, hiện có nhiều Giám đốc HTX trẻ, có chuyên môn tham gia khởi nghiệp từ HTX. "Tại một hội nghị ở Tiền Giang, có 13 mô hình HTX hiệu quả ở vùng đồng bằng sông Cửu Long thì có tới 10 gương mặt trẻ" - ông Bảo thông tin.

Cùng với đó, vai trò của các HTX cũng thể hiện rất rõ khi các HTX góp mặt tới 40% sản phẩm OCOP trên địa bàn cả nước; 70% sản phẩm lương thực, 40% rau, củ quả. Trong lĩnh vực bán lẻ, các HTX chiếm khoảng 28%... "Mô hình HTX có thể phát triển ở tất cả các mô hình và muốn đi xa, hiệu quả thì phải đi cùng nhau" - ông Bảo nhấn mạnh.

Trong phiên tọa đàm “Luật HTX 2012 sửa đổi - Động lực mới cho kinh tế tập thể”, các khách mời đã chia sẻ về những điểm mới trong quá trình sửa đổi Luật HTX 2012. Cùng với đó, các đại biểu thảo luận, chia sẻ về những khó khăn, thuận lợi và đề xuất các cơ chế, chính sách nhằm thúc đẩy hơn nữa vai trò động lực của kinh tế tập thể trong nền kinh tế quốc dân, xây dựng HTX theo mô hình mới, hiện đại thực sự là nòng cốt của kinh tế tập thể.

Tại phiên tọa đàm, ông Lê Văn Việt, Chủ tịch HĐQT, Giám đốc HTX Sản xuất và Thương mại thủy sản Xuyên Việt (tỉnh Hải Dương) thông tin, HTX thành lập từ năm 2011 với 8 thành viên và có quy mô 10ha thả cá. Đến nay, số thành viên HTX tăng lên 52 và quy mô sản xuất mở rộng ra 150ha. Đáng chú ý, 7 thành viên của HTX đã thành lập HTX và HTX hiện có 3 doanh nghiệp là thành viên.

Để có được quy mô và sự phát triển như vậy, trong những năm qua, HTX đã tập trung giải quyết những khâu mấu chốt, đó là triển khai mô hình ương dưỡng giống cá rô phi, dù quy mô không lớn nhưng nuôi mật độ dày và đầu tư lớn. Cùng với đó, HTX hoàn thiện mô hình nuôi cá để nhân rộng ra cho các thành viên HTX. 

"Hiện HTX đang có hàng trăm thành viên đăng ký tham gia" - ông Việt thông tin và cho biết nhiều Liên minh HTX các tỉnh đã dẫn đoàn đến tham quan, học tập mô hình, từ đó HTX Xuyên Việt đã có cơ hội để mở rộng, quảng bá hình ảnh ra bên ngoài, tăng hiệu quả sản xuất, kinh doanh.