“Đây là Đài Truyền hình Sài Gòn giải phóng...”

Để có thể làm cho Đài Truyền hình Sài Gòn giải phóng hoạt động được ngay chỉ sau 1 ngày tiếp quản thành phố là cả một điều kỳ diệu…

Sau một đêm Sài Gòn không có truyền hình, đúng 19 giờ ngày 1.5.1975 ông Lê Minh Hiền - nhà báo từ Hà Nội vào - đã phát lệnh cho Đài Truyền hình Sài Gòn giải phóng phát sóng chương trình phát hình đầu tiên. Trên màn ảnh nhỏ xuất hiện lá cờ Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam bay phấp phới trong tiếng quân thiều (bài Giải phóng miền Nam của Huỳnh Minh Siêng). Rồi hai phát thanh viên Hồ Mỹ Hạnh và Nguyễn Hữu Phước xuất hiện… Mỹ Hạnh cất giọng đọc: “Đây là Đài Truyền hình Sài Gòn giải phóng…”, giọng đọc chợt chững lại vì quá xúc động.

Mọi người chung quanh nhìn chị lo lắng, nhưng rồi chị đã kịp trấn tĩnh và với giọng Nam Bộ ấm áp và rất chuẩn, chị đã đọc trọn vẹn lời kêu gọi của Ủy ban Quân quản Sài Gòn - Gia Định của Thượng tướng Trần Văn Trà (Chủ tịch Ủy ban) gửi lời chúc mừng chiến thắng vĩ đại của dân tộc Việt Nam anh hùng mà Sài Gòn là điểm kết thúc lịch sử…

Ngày tiếp quản

Hai phát thanh viên Hồ Mỹ Hạnh và Nguyễn Hữu Phước xuất hiện trong bản tin ngày 1.5.1975. T.L

Theo kỹ sư điện thanh - nhạc sĩ Vĩnh Lai thì sau khi giải phóng Buôn Ma Thuột, ngày 12.4.1975, Ban Tuyên huấn Trung ương đã quyết định thành lập một đoàn gồm 12 đồng chí đang làm việc tại Cục Kỹ thuật phát thanh của Đài Tiếng nói Việt Nam (tất cả đều đã được đào tạo về truyền hình từ các nước XHCN và ở Pháp, có bằng cấp từ kỹ sư đến tiến sĩ - trong đó có kỹ sư Vĩnh Lai) do đồng chí Đặng Trung Hiếu (Phó ban B truyền hình) làm Trưởng đoàn, từ miền Bắc vào phục vụ B2... 15 giờ 45 phút ngày 30.4.1975, đoàn vào chiếm lĩnh Đài Truyền hình Sài Gòn.

Ở đó đã có đoàn của đồng chí Lê Minh Hiền vào tiếp quản trước đó ít giờ. Tất cả đều nằm ngủ ngoài hành lang, không dám vào khu trung tâm vì sợ địch cài bom trước khi tháo chạy. 40 năm sau, nhạc sĩ Vĩnh Lai vẫn còn rất xúc động khi nhớ lại cảnh các sinh viên Văn khoa và Nông - Lâm - Súc đã tự giác tổ chức canh gác, bảo vệ đài khi địch tháo chạy.

Cũng chính họ và một số chị em lao động đã tổ chức nấu cơm nuôi bộ đội vào tiếp quản đài. 6 giờ sáng ngày 1.5.1975, đoàn tiếp quản tiến dần vào khu trung tâm (studio, đài phát, nhà máy đèn...), kiểm tra thấy toàn bộ thiết bị, máy móc của đài vẫn còn nguyên vẹn nên báo cáo lên Ban Quân quản và lãnh đạo đài, được lệnh: "Cố gắng thực hiện chương trình phát sóng ngay trong đêm 1.5". Tuy nhiên, đội ngũ chuyên trách về kỹ thuật của ta còn rất lạ lẫm với các máy móc thiết bị của Đài Truyền hình Sài Gòn.

Thời may, trong buổi sáng hôm đó có một vài nhân viên cũ đến trình diện. Vậy là Ban Giám đốc lâm thời của đài giữ họ lại, giải thích chính sách rồi cùng họ ngồi lên xe đi tìm đồng đội cũ. Họ đến từng nhà kêu gọi các kỹ sư, nhân viên cũ của đài hợp tác bằng quyết định “lưu dụng” ký ngay tại chỗ. Nhờ thế mà việc vận hành máy móc thiết bị chuẩn bị cho đêm phát hình đầu tiên đã sẵn sàng…

Buổi phát hình đầu tiên đầy cảm xúc

Và đúng 19 giờ ngày 1.5, đồng chí Lê Minh Hiền đã ra lệnh phát sóng. Nhạc sĩ Vĩnh Lai nhớ lại chương trình đêm ấy: Sau khi phát thanh viên Hồ Mỹ Hạnh đọc tuyên bố xóa bỏ đài truyền hình cũ và giới thiệu Đài Truyền hình Sài Gòn giải phóng - tiếng nói của nhân dân Sài Gòn-Gia Định, tiếp đến phát thanh viên Nguyễn Hữu Phước đọc Nhật lệnh của Ủy ban Quân quản thành phố.

Phóng sự Sài Gòn ngày đầu giải phóng ghi hình người dân trong buổi sáng cùng ngày, phim tài liệu về ngày 2.9 và 1.5 tại thủ đô Hà Nội với hình ảnh Bác Hồ tươi cười vẫy chào đồng bào thủ đô được phát sóng. Cuối chương trình là phần văn nghệ do Đoàn Văn công Tây Nguyên biểu diễn.

Nội dung chương trình ngoài phần phóng sự tại chỗ và Nhật lệnh, còn lại đều được chuẩn bị sẵn (ghi vào băng hình 16 ly, đem từ ngoài Bắc vào). Đêm phát sóng đầu tiên với thời lượng khoảng gần 2 tiếng đồng hồ đã được thực hiện một cách suôn sẻ, đạt chất lượng về kỹ thuật và nghệ thuật… Với nhạc sĩ Vĩnh Lai thì đó quả là "một đêm huyền diệu".

Nhạc sĩ Vĩnh Lai tên thật là Võ Thành Khôi sinh ngày 22.12.1942 tại Sài Gòn. Ông thoát ly ra Bắc và được đi nghiên cứu sinh về điện tử-âm thanh tại Đức (1967-1970). Ông cũng đã tốt nghiệp khoa Sáng tác tại Nhạc viện Hà Nội. Năm nay đã về hưu nhưng da dẻ vẫn hồng hào với mái tóc xoăn bạc trắng. Ông bùi ngùi nhớ lại: "Trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, những người làm truyền hình chúng tôi luôn bức xúc: Làm thế nào nắm được Đài Truyền hình Sài Gòn và phát hình sớm nhất.

Trên đường tiến quân, đồng chí lái xe chở nhóm chúng tôi do quá nôn nóng nên đã để xe cán lên lề đường, xe bị lật, ai cũng bị xây xát, nặng nhất là anh Lâm Mộc Khôn - bị gãy tay nhưng vẫn theo đoàn về Sài Gòn. Hình ảnh xúc động nhất là anh Lâm Mộc Khôn với cánh tay còn treo dây băng nhưng vẫn là tổng đạo diễn của đêm phát sóng đầu tiên...".

Còn chị Hồ Mỹ Hạnh - cô gái quê Phú Hòa Đông (Củ Chi) từng hoạt động trong phong trào sinh viên - học sinh Sài Gòn chống Mỹ, nhớ lại: “Năm 1970, do bị lộ nên tôi vào căn cứ. Nhờ có giọng tốt, tôi được làm phát thanh viên Đài Phát thanh Giải phóng. Đầu tháng 4-1975, tôi được chọn tham gia đoàn cán bộ vào tiếp quản Đài Truyền hình Sài Gòn lúc giải phóng. Tôi đã rất nôn nao chờ đợi giờ phút thiêng liêng nhất của đời mình”.