Đây là lý do NATO không thể giúp Ukraine giành chiến thắng

Binh lính Ukraine bắn vào các vị trí của Nga từ pháo M777 do Mỹ cung cấp ở vùng Kherson, Ukraine, ngày 9/1/2023. Ảnh AP

Theo chuyên gia Ilya Kramnik, hơn 18 tháng sau cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine, viện trợ quân sự của NATO cho Kiev vẫn là một phần cấu thành của cuộc chiến. Yếu tố này thấm sâu vào nhận thức của công chúng, ảnh hưởng đến nhận thức chính trị về cuộc xung đột và ảnh hưởng đến tình hình trên chiến trường, bất kể người dân thuộc phe nào của cuộc xung đột. Tất cả những khía cạnh này đều quan trọng theo cách riêng của chúng và mỗi khía cạnh sẽ ảnh hưởng đến diễn biến của cuộc xung đột cũng như kết quả cuối cùng. Nhưng NATO sẽ có thể cung cấp hỗ trợ quân sự cho Ukraine trong bao lâu?

Triển vọng ảm đạm cho Ukraine

NATO bắt đầu cung cấp hỗ trợ cho Kiev ngay khi cuộc xung đột bắt đầu vào năm 2022 và khối lượng viện trợ đã tăng lên trong suốt năm ngoái. Sự hỗ trợ này phần lớn ảnh hưởng đến thái độ của người dân Ukraine bình thường đối với tình trạng thù địch và củng cố huyền thoại về một  chiến thắng nhanh chóng và tất yếu dành cho Kiev, chắc chắn sẽ xảy ra vì  Kiev cho rằng “cả thế giới ủng hộ chúng tôi”. 

Thái độ tương tự cũng phổ biến trong lĩnh vực chính sách công - viện trợ được cung cấp bởi một quốc gia cụ thể cho thấy nước đó đứng về phía nào: “các đồng minh” của Ukraine  trong NATO (chủ yếu là Mỹ) cung cấp hỗ trợ quân sự trực tiếp, trong khi  các quốc gia “trung lập”  chỉ cung cấp tài chính và hỗ trợ tổ chức, hoặc không có sự giúp đỡ nào cả. 

Trên chiến trường, viện trợ của NATO có ảnh hưởng gần như hoàn toàn về khả năng chiến đấu của Lực lượng Vũ trang Ukraine (UAF). Nếu khoản viện trợ này bị ngừng, quân đội Ukraine sẽ mất khả năng chiến đấu trong vòng vài tuần, hoặc ngay khi hết kho đạn dược hiện tại.

Khả năng NATO sẽ tiếp tục hỗ trợ như thế nào? Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần hiểu kho vũ khí và thiết bị quân sự của các thành viên trong khối – và điều quan trọng cần lưu ý là nhiều nước còn thiếu vấn đề này. 

Mỹ nổi bật về nguồn lực sẵn có và kho vũ khí của nước này lớn hơn tất cả các nước NATO khác. Tuy nhiên, mặc dù Washington đã cung cấp cho Kiev số lượng lớn vũ khí và đạn dược nhưng họ vẫn chỉ cung cấp một phần tương đối nhỏ trong số đó. Các quốc gia khác có kho vũ khí lớn là Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên, số lượng tồn kho này tồn tại do căng thẳng lâu đời giữa hai nước, điều này hạn chế khả năng chuyển chúng sang Ukraine. 

Ở hầu hết các nước NATO khác, kho quân sự tương đối nhỏ và chủ yếu nhằm mục đích xuất khẩu, đặc biệt khi người mua quan tâm đến các thiết bị đã qua sử dụng có thể được đưa vào sử dụng trong tình trạng hiện có hoặc được hiện đại hóa.

Những yếu tố này đặt ra giới hạn về khối lượng viện trợ được phân bổ cho Ukraine và là lý do tại sao hỗ trợ quân sự cho Kiev, bắt đầu từ năm 2022 và đạt đỉnh điểm vào đầu năm 2023, đã bắt đầu giảm. Điều đó cũng có nghĩa là trừ khi Mỹ bắt đầu bàn giao thiết bị quân sự dự trữ hoặc cùng với các đồng minh khác tìm nhà cung cấp thay thế, nếu không thì viện trợ sẽ bị cắt giảm hơn nữa. 

Tại sao mọi chuyện lại thành ra thế này?

NATO lẽ ra có thể tránh được tình trạng này bằng cách tăng cường sản xuất vũ khí và thiết bị quân sự vào năm 2022, đồng thời triển khai thêm các cơ sở sản xuất. Trong trường hợp này, một số tiến bộ đã có thể được nhìn thấy vào mùa đông năm 2023-2024.

Tuy nhiên, NATO không có tầm nhìn thống nhất về việc sản xuất vũ khí bổ sung, điều này làm phức tạp nghiêm trọng quá trình ra quyết định. Không một chính trị gia NATO nào sẵn sàng đảm bảo cho các công ty sản xuất vũ khí một nhu cầu ổn định, quy mô lớn về vũ khí một khi cuộc xung đột ở Ukraine kết thúc. Hơn nữa, mặc dù quy mô của cuộc xung đột là đáng kể nhưng trong một số trường hợp, nó không đủ để đảm bảo nhu cầu cần thiết về vũ khí mới.

 Cuối cùng, cần lưu ý rằng một số chính trị gia và nhà lãnh đạo quân sự phương Tây tin rằng viện trợ quân sự hiện tại cho Ukraine sẽ đủ để đáp ứng các mục tiêu vào năm 2023 - rõ ràng, điều này là do những kết luận sai lầm được đưa ra sau các trận chiến ở Kharkov và vùng Kherson vào mùa hè thu năm 2022. 

Kết quả của những kết luận sai lầm này có hai mặt. Một mặt, Ukraine không nhận được trang bị, vũ khí cần thiết để chọc thủng tuyến phòng thủ được Nga chuẩn bị kỹ càng. Thật vậy, hiện tại không có quân đội nào trong NATO được chuẩn bị cho điều này và có lẽ sự thiếu sẵn sàng về mặt lý thuyết và thực tế này đã ngăn cản khối này đánh giá thực tế khả năng của quân đội Nga và các vị trí phòng thủ của họ. 

Kết quả là, cuộc phản công của Ukraine đã được phát động trong tình trạng thiếu pháo, xe tăng và đặc biệt là thiết bị kỹ thuật, mặc dù Tổng tư lệnh Đồng minh Tối cao NATO Christopher Cavoli tuyên bố rằng quân đội Ukraine đã được trang bị đầy đủ. 

Mặt khác, NATO đã đưa ra một số quyết định và ký hợp đồng trang bị lâu dài cho quân đội Ukraine. Điều này bao gồm việc chuyển giao các hệ thống phòng thủ tên lửa và các loại vũ khí khác, do năng lực sản xuất không đủ nên sẽ không có sẵn trong vài năm. Giống như quyết định chuyển giao máy bay chiến đấu – vẫn chưa được thống nhất công khai về số lượng và thời gian – những hợp đồng này được nhiều chuyên gia đánh giá là  “hậu chiến”,  tức là nhằm bù đắp những tổn thất kéo dài sau xung đột. 

Tuy nhiên, quá trình phản công không thành công của Ukraine được phát động vào tháng 7 khiến việc thực hiện toàn diện các hợp đồng và ý định này trở nên không chắc chắn. Triển vọng của họ sẽ còn đáng nghi ngờ hơn trong trường hợp Nga tấn công thành công vào mùa thu hoặc mùa đông sắp tới.

Cuộc bầu cử sắp tới ở Mỹ làm nảy sinh nhiều nghi ngờ hơn liên quan đến sự hỗ trợ của NATO cho Ukraine trong năm tới, vì chủ đề viện trợ quân sự sẽ bị Đảng Cộng hòa chỉ trích.

Tất cả có nghĩa gì?

Liệu NATO có thể tăng đáng kể viện trợ cho Ukraine trong tương lai gần? Không. Sản xuất quân sự là một ngành quán tính, và ngay cả khi quyết định tăng đáng kể sản xuất vũ khí được đưa ra vào ngày mai, thì cũng phải mất tới hai năm mới mang lại kết quả. Xét đến hình ảnh không thuận lợi của công chúng về cuộc phản công không thành công của Ukraine, có thể còn mất nhiều thời gian hơn nữa. 

Điều thú vị là thiết bị quân sự do Liên Xô sản xuất, hay thiết bị Đông Âu được sản xuất theo giấy phép của Liên Xô, hóa ra lại mang lại hiệu quả cao nhất cho quân đội Ukraine. Xe tăng, xe chiến đấu bộ binh và các thiết bị khác của Liên Xô không cần huấn luyện, bảo trì, cơ sở hạ tầng và đạn dược đặc biệt có thể được đưa vào chiến đấu ngay lập tức và mức độ sẵn sàng chiến đấu của nó cao hơn so với các mẫu phương Tây cần hòa nhập vào môi trường mới.

Nếu vào năm 2022, NATO tận dụng cơ chế hợp tác công nghiệp-quân sự Đông Âu cho phép sản xuất xe tăng T-72, xe chiến đấu bộ binh BMP-2, một số hệ thống pháo 122-152 mm và một số loại xe tăng khác. vũ khí và thiết bị quân sự, quyết định này có thể gây ra hậu quả cho diễn biến của cuộc xung đột. Tuy nhiên, điều này chưa bao giờ xảy ra, và – với thực tế là ngành công nghiệp quốc phòng Ba Lan hiện đang chuyển sang sản xuất theo giấy phép các thiết bị do Hàn Quốc thiết kế – có thể sẽ không xảy ra trong tương lai. Điều này có nghĩa là đối với Ukraine, các vấn đề như thiếu nguồn cung thiết bị quân sự, các loại vũ khí khác nhau, thiếu đạn dược và các vấn đề nảy sinh trong việc quản lý quân đội sẽ vẫn chưa được giải quyết. 

Nói chung, sáng kiến kỹ thuật- quân sự trong cuộc xung đột - hiện đang thuộc về Nga và việc tận dụng cơ hội này tốt như thế nào phụ thuộc vào Nga. Rất có khả năng sáng kiến chuyển máy bay chiến đấu của phương Tây sang Ukraine sẽ lặng lẽ bị từ bỏ vì AFU sẽ không thể sử dụng chúng nữa. Về lý thuyết, tình trạng này sẽ làm tăng thiện chí đàm phán của Mỹ, mặc dù mùa bầu cử sắp tới sẽ làm phức tạp đáng kể bất kỳ cuộc đàm phán tiềm năng nào.

Vì vậy, trừ khi có điều gì đó bất thường xảy ra, phương Tây rất có thể sẽ tiếp tục hỗ trợ các lực lượng vũ trang Ukraine ở mức độ cần thiết để tiếp tục kháng cự. Điều này có nghĩa là Ukraine sẽ không có đủ trang thiết bị và vũ khí để tiến hành một cuộc phản công mới quy mô lớn trừ khi Mỹ quyết định chia sẻ kho vũ khí của mình. Tuy nhiên, quyết định như vậy sẽ đi ngược lại thực tiễn của Mỹ trong những năm gần đây cũng như kế hoạch chiến lược của nước này, vốn coi Trung Quốc là đối thủ chính để tập trung các nguồn lực tài chính, quân sự và công nghệ.