Đề xuất không giam giữ chung người chưa thành niên với người đã thành niên

Chiều 6/6, Quốc hội nghe tờ trình, báo cáo thẩm tra Dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên.

Trình bày tờ trình, Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh sự cần thiết xây dựng luật và cho biết, dự án luật này có 5 phần, 11 chương.

Đề xuất 12 biện pháp xử lý thay hình phạt với người chưa thành niên phạm tội 

Theo Chánh án TAND Tối cao, việc xây dựng Luật Tư pháp người chưa thành niên nhằm hoàn thiện pháp luật tư pháp đủ nghiêm khắc nhưng cũng bảo đảm nhân văn đối với người chưa thành niên phạm tội...

Đáng chú ý, để có môi trường giáo dục, phục hồi tốt nhất (Điều 156), dự thảo Luật quy định, không được giam giữ chung người chưa thành niên với người đã thành niên; người chưa thành niên được giam giữ tại trại giam riêng. Trại giam này được đầu tư các thiết bị giáo dục, y tế, thể thao, văn hóa… để bảo đảm các quyền cơ bản của người chưa thành niên.

Dự thảo luật điều chỉnh trong lĩnh vực tư pháp hình sự, gồm: Nguyên tắc cơ bản của tư pháp người chưa thành niên; Quy định về xử lý chuyển hướng đối với người chưa thành niên phạm tội; Hình phạt và các chính sách hình sự chuyên biệt; Thủ tục tố tụng thân thiện; Thi hành án và tái hòa nhập cộng đồng.

Ngoài ra, quy định nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động tư pháp người chưa thành niên.

Về chế định xử lý chuyển hướng thay thế hình phạt, Chánh án TAND Tối cao cho biết, dự thảo luật quy định 12 biện pháp.

12 biện pháp xử lý chuyển hướng được đề xuất, gồm: Khiển trách; Xin lỗi bị hại; Bồi thường thiệt hại; Tham gia chương trình học tập, dạy nghề; Tham gia điều trị và tư vấn tâm lý; Thực hiện công việc phục vụ cộng đồng; Cấm tiếp xúc với người có nguy cơ dẫn đến người chưa thành niên phạm tội mới; Hạn chế khung giờ đi lại; Cấm đến địa điểm có nguy cơ dẫn đến người chưa thành niên phạm tội mới; Giáo dục tại xã, phường, thị trấn; Quản thúc tại gia đình; Giáo dục tại trường giáo dưỡng.

"Dự thảo luật đã mở rộng phạm vi áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng trên cơ sở kế thừa quy định của Bộ luật Hình sự và quy định chặt chẽ các điều kiện áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng để bảo đảm trật tự xã hội, an toàn cho cộng đồng", ông Bình nói.

Giúp trẻ vị thành niên phạm tội thành trở thành công dân có ích

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho hay, cơ quan thẩm tra cơ bản tán thành 12 biện pháp xử lý chuyển hướng trên.

"Ủy ban Tư pháp cơ bản tán thành dự thảo Luật về việc làm rõ nội hàm của từng biện pháp xử lý chuyển hướng và quy định thêm các biện pháp xử lý chuyển hướng, để tạo điều kiện cho cơ quan tiến hành tố tụng có nhiều lựa chọn để áp dụng biện pháp phù hợp nhất với từng đối tượng người chưa thành niên, bởi vì mỗi người chưa thành niên có hoàn cảnh gia đình, nhân thân, nguyên nhân thực hiện hành vi phạm tội, mức độ phạm tội và loại tội phạm thực hiện khác nhau", Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga nói.

Cũng theo Ủy ban Tư pháp, nhiều biện pháp mới được bổ sung như (hạn chế khung giờ sinh hoạt, đi lại; cấm đến một địa điểm nhất định; quản thúc tại gia đình) sẽ ràng buộc cao hơn trách nhiệm của gia đình và huy động sự tham gia của cộng đồng vào quá trình xử lý chuyển hướng để thực hiện hiệu quả việc quản lý, giám sát, giáo dục người chưa thành niên.

Về đối tượng được áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng, Ủy ban Tư pháp tán thành sự cần thiết phải quy định cụ thể các đối tượng được áp dụng và không được áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng như dự thảo Luật trên cơ sở kế thừa khoản 2 Điều 91 của Bộ luật Hình sự hiện hành.

Về mở rộng một số trường hợp được xử lý chuyển hướng và các trường hợp này đều thuộc trường hợp áp dụng biện pháp giáo dục tại Trường giáo dưỡng sẽ đáp ứng tốt mục tiêu "lấy giáo dục, giúp đỡ người chưa thành niên sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh, trở thành công dân có ích cho xã hội là mục tiêu chủ yếu trong xử lý người chưa thành niên phạm tội".

Đồng thời, đáp ứng yêu cầu bảo đảm an toàn cho cộng đồng và cho người bị hại, do Trường giáo dưỡng là tổ chức giáo dục có kỷ luật chặt chẽ, là cơ sở giáo dục do Bộ Công an trực tiếp quản lý.

Theo bà Nga, nếu được xử lý chuyển hướng, thời điểm người chưa thành niên được áp dụng biện pháp đưa vào Trường giáo dưỡng sẽ sớm hơn ngay từ giai đoạn điều tra, truy tố (thay vì đến khi vụ án chuyển sang giai đoạn xét xử, Tòa án mới xem xét, quyết định như hiện nay). Theo đó, góp phần thực hiện tốt nguyên tắc của Bộ Luật hình sự hiện hành "chỉ áp dụng hình phạt tù có thời hạn với người chưa thành niên khi xét thấy hình phạt và các biện pháp giám sát, giáo dục khác không có tác dụng răn đe, phòng ngừa".

"Về hình phạt cảnh cáo, Ủy ban Tư pháp nhận thấy việc mở rộng đối tượng được áp dụng hình phạt cảnh cáo đối với "người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng do vô ý và có tình tiết giảm nhẹ, nhưng chưa đến mức miễn hình phạt" như dự thảo Luật là phù hợp với chính sách xử lý đối với người chưa thành niên", Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội nói.