Đến một loài cá cũng quay cuồng trong vòng xoáy chiến sự Nga - Ukraine

Chiến sự Nga - Ukraine ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành cá thịt trắng thế giới

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, Nga là nước có thế mạnh về thuỷ sản khai thác và là nguồn cung cấp cá thịt trắng đứng đầu thế giới nên ngành cá thịt trắng thế giới chắc chắn sẽ bị tác động bởi chiến sự Nga - Ukraine. 

Các loài cá xuất khẩu chủ lực của Nga gồm cá minh thái và cá tuyết. Cá của Nga được tiêu thụ nhiều ở EU, Nhật Bản, Mỹ và Hàn Quốc. Ngoài ra, phần lớn cá Nga còn được chuyển sang Trung Quốc để gia công chế biến xuất khẩu đi các thị trường trên.

Ngay khi chiến sự Nga - Ukraine, nhiều nước trên thế giới trong đó có Mỹ, các nước EU, Anh…đều có những động thái chống lại Nga. Những phản ứng này đang và sẽ tác động mạnh đến cung – cầu, giao thương thuỷ sản thế giới.

Theo bà Lê Hằng, Phó Giám đốc Trung tâm VASEP.PRO, việc giao dịch của các nhà xuất nhập khẩu thuỷ sản với Nga bị gián đoạn sau khi EU công bố tên của các ngân hàng sẽ bị loại khỏi hệ thống nhắn tin của Hiệp hội Viễn thông Tài chính Liên ngân hàng Toàn cầu (viết tắt là SWIFT). 

Trong khi đó, Tây Ban Nha đã đề xuất các biện pháp trừng phạt đối với Nga là: cấm xuất nhập khẩu và cấm tàu thuyền của họ cập cảng Tây Ban Nha và các cảng của các thành viên EU khác. 

Hôm 11/3, Tổng thống Mỹ Joe Biden thông báo sẽ kí sắc lệnh cấm nhập khẩu thuỷ sản của Nga và xóa bỏ đãi ngộ Tối huệ quốc (MFN) đối với Nga. Mặc dù việc bãi bỏ quy chế Tối huệ quốc đối với Nga dường như không nghiêm trọng bằng lệnh cấm nhập khẩu thủy sản, việc này có thể có những tác động dài hạn.

Chính phủ Anh mới đây đã ban hành lệnh cấm giao thương với Nga, đồng thời áp mức thuế nhập khẩu mới lên hàng trăm mặt hàng chủ chốt của Nga, tăng 35% so với mức thuế cũ. Các loại cá thịt trắng của Nga cũng là một trong những sản phẩm chịu thuế tăng.

Một số chuỗi nhà hàng thủy sản lớn của Mỹ đã ngừng mua thủy sản từ Nga sau cuộc xung đột ở Ukraine.

Các siêu thị bán lẻ lớn của Vương quốc Anh cũng đang loại bỏ một số sản phẩm cá của Nga khỏi kệ bán hàng. Một số dòng cá nguyên con đang bị loại bỏ bao gồm cá minh thái đông lạnh, cá hồi hồng đông lạnh và sản phẩm thăn cá tuyết tươi.

Chiến sự Nga – Ukraine mang lại thách thức nhiều hơn cơ hội cho thủy sản Việt Nam

Theo nhận định của VASEP, chiến sự Nga – Ukraine mang lại thách thức nhiều hơn cơ hội cho thủy sản Việt Nam dù Nga chỉ chiếm 2% xuất khẩu thuỷ sản của Việt Nam với những mặt hàng chủ lực là tôm chân trắng, cá tra, surimi, cá ngừ, cá chỉ vàng, cá cơm…

Dù vậy, dư địa với thị trường Nga còn nhiều và cơ hội gia tăng xuất khẩu sang thị trường này sẽ khả thi nếu không xảy ra chiến sự khiến nhiều doanh nghiệp xuất khẩu sang Nga đứng ngồi không yên. Đã có nhiều lô hàng sang Nga buộc phải quay đầu. 

Giao thương bị đình trệ hoặc phải tạm dừng vì rủi ro ngân hàng thanh toán. Việc tìm kiếm các ngân hàng thay thế không đơn giản và không thể giải quyết trong ngày một ngày hai.

Bên cạnh đó, cước phí vận tải vốn đã cao ngất ngưởng vì Covid-19 nay thêm áp lực chiến sự Ukraine lại càng lên cao hơn.

Các doanh nghiệp xuất khẩu chật vật vì không đặt được containers xuất hàng, và dù có đặt được cũng vẫn luôn lo sợ bị huỷ booking.

Riêng trong tháng 2, trong khi xuất khẩu sang các thị trường đều tăng mạnh 2 đến 3 con số thì doanh số sang Nga bị giảm gần 3% dù xung đột xảy ra vào những ngày cuối tháng. Điều đó cho thấy tác động tức thì đối với xuất khẩu thuỷ sản sang Nga.

Tuy nhiên, trước những lệnh trừng phạt với thuỷ sản Nga, theo VASEP, các doanh nghiệp Việt Nam cũng le lói một chút cơ hội giành thị phần của Nga tại các nước nhập khẩu cá thịt trắng như Mỹ, EU…dù cá tra không hoàn toàn thay thế cho cá minh thái, cá tuyết...