Dịch Covid-19: Chỉ một hãng hàng không tăng trưởng dương

Tuy nhiên, Bamboo Airways là hãng hàng không duy nhất có tốc độ tăng trưởng chuyến bay dương (+35% so với cùng kỳ). Lý do chủ yếu là hãng hàng không này gia nhập thị trường vào tháng 1/2019 và dần dần nâng công suất cho đến tháng 12/2019. Tuy nhiên, các chuyến bay của Bamboo đã giảm -33% so với cùng kỳ trong tháng 12/2020.

Các hãng hàng không đang lỗ rất nặng

Theo đánh giá của SSI Research, cạnh tranh ở lĩnh vực hàng không tiếp tục gia tăng, với việc Bamboo và hãng hàng không mới gia nhập Viettravel sẽ tăng thêm công suất.

Cụ thể, năm 2020, Bamboo tăng thị phần (dựa trên số chuyến bay khai thác) lên 13% (từ 5,9% trong năm 2019) bằng cách tăng nhanh đội bay thông qua hình thức thuê ướt tàu bay vào cuối năm 2019. Hãng hàng không Viettravel cũng được chấp thuận hoạt động từ tháng1/2021, với ba máy bay thân hẹp ban đầu cho thị trường nội địa.

"Khi số lượng hãng hàng không tăng gấp đôi trong ba năm qua (2019-2021) cùng với nhu cầu thấp hơn, chúng tôi nhận thấy áp lực rất lớn đối với các hãng hàng không trên tất cả các mặt (giá cả, lợi nhuận, dòng tiền,…", chuyên gia SSI Research nhận định.

Hiện, tổng quy mô đội bay của các hãng hàng không nội địa giảm nhẹ trong năm 2020 do tình trạng dư cung và nhu cầu thấp trong thị trường nội địa. Trong năm, Vietnam Airlines (HoSE: HVN) đã giảm 5 chiếc trong đội tàu bay (xuống 95 chiếc), trong khi VietJet Air (H0oE: VJC) chỉ tăng một chiếc trong đội tàu bay (lên 72 chiếc).

"Từ tháng 3/2020, Việt Nam áp dụng chính sách hạn chế nhập cảnh rất nghiêm ngặt, chỉ cho phép các chuyến bay cứu hộ quốc tế hoạt động với quy mô rất hạn chế (một vài chuyến/tháng). Thông thường, doanh thu khách quốc tế chiếm từ 50% - 60% doanh thu của các hãng hàng không. 

Chi phí đỗ máy bay cũng là khá lớn. Để đối phó với tình hình khó khăn này, các hãng hàng không đã khai thác một số máy bay quốc tế của họ tại thị trường nội địa, tăng ASK nội địa (chỗ ngồi khả dụng/km - thước đo công suất của các hãng hàng không) và gây ra áp lực lên tỷ suất nội địa và RPK (doanh thu/hành khách/km - thước đo giá bán bình quân cho các hãng hàng không)", chuyên gia của SSI Research đánh giá.

Trong khi đó, cung và cầu trong nước giảm trong bối cảnh các đợt bùng phát dịch Covid-19, nhưng nhanh chóng phục hồi sau đó.

Cụ thể, số lượng các chuyến bay theo lịch trình trong nước giảm bình quân từ 60% -90% so với cùng kỳ trong đợt bùng phát thứ nhất 1 và thứ 2 vào tháng 4 và tháng 8/2020. Tuy nhiên, công suất đã quay trở lại mức trước dịch, do các biện pháp kiểm soát dịch vượt trội. 

Tại thời điểm viết bài, các chuyến bay trong nước theo lịch trình thấp hơn -2% so với năm trước. Hệ số tải bình quân dao động trong khoảng 75% -80%, thấp hơn khoảng 85%-88% trong năm 2019.

"Lợi nhuận của các hãng hàng không đang lỗ rất nặng. Kết thúc năm 2020, Vietnam Airlines ghi nhận khoản lỗ hợp nhất 14 nghìn tỷ đồng, làm vốn chủ sở hữu giảm đáng kể. Trong 9 tháng đầu năm 2020, VietJet Air cũng ghi nhận khoản lỗ lũy kế của công ty mẹ là hơn 2,3 nghìn tỷ đồng và lỗ hợp nhất 924 tỷ đồng. 

Để giảm thiểu thiệt hại, tất cả các hãng hàng không đều gia tăng các biện pháp cắt giảm chi phí (chi phí nhân viên, chi phí quảng cáo, ...)", đại diện SSI Research đánh giá.

Ngành hàng không sẽ ghi nhận mức lỗ bằng một nửa năm 2020?

Biến thể của chủng Covid-19 mới nhất ở Anh cùng với sự bùng phát trở lại của dịch bệnh khiến triển vọng về ngành hàng không trên thế giới ảm đạm.

"Tuy nhiên, chúng tôi tin rằng ngành hàng không có thể phục hồi vào nửa cuối năm 2021 khi các vắc xin được phê duyệt. Do biến thể dễ lây nhiễm hơn của Covid-19, các quốc gia EU có lệnh cấm các chuyến bay đến/đi từ Vương quốc Anh vào thời điểm viết bài cho đến hết ngày 1/1/2021 có thể kéo dài hơn. 

Tại châu Á, các ca lây nhiễm đang gia tăng trở lại ở Hàn Quốc, Hồng Kông, Thái Lan và Úc, khiến ngành du lịch phục hồi chậm trễ và dẫn đến việc hủy "bong bóng du lịch - travel bubble" giữa Hồng Kông - Singapore. Chúng tôi cho rằng triển vọng của ngành chắc chắn sẽ được cải thiện khi vắc xin được sử dụng trên quy mô lớn - điều này có thể chỉ xảy ra từ nửa cuối năm 2021", đại diện SSI Research, đánh giá.

Cũng theo các chuyên gia này, thị trường nội địa nhiều khả năng sẽ vẫn là thị trường trọng tâm của các hãng hàng không trong năm 2021, do các chuyến bay quốc tế chỉ có thể được hoạt động từ nửa cuối năm 2021.

"Ngành hàng không trong nước tin rằng chính sách hiện tại của Chính phủ đã được thiết lập để bảo vệ nền kinh tế trong nước. Sẽ không có rủi ro khi mở lại các chuyến bay quốc tế hoặc nới lỏng kiểm dịch cho đến khi tình hình dịch bệnh trên thế giới được kiểm soát tốt hơn. 

Chúng tôi cho rằng sớm nhất vào nửa cuối năm 2021 sẽ có chuyến bay quốc tế với quy mô hạn chế được mở lại (một vài chuyến bay mỗi tuần đến một số điểm đến nhất định). Thị trường quốc tế sẽ phục hồi thực sự từ năm 2022", đại diện SSI Research cho hay.

Cũng theo các chuyên gia này, trong năm 2021, chiến lược của các hãng hàng không có thể sẽ tập trung tối đa hóa thị trường nội địa bằng cách mở thêm đường bay, cung cấp nhiều dịch vụ giá trị trên chuyến bay và tạo ra nhiều sự lựa chọn về giá hơn cho hành khách.

"Theo kịch bản cơ sở của chúng tôi, chúng tôi ước tính ngành này sẽ ghi nhận mức lỗ bằng khoảng một nửa của năm 2020 tại công ty mẹ và sản lượng hành khách trong nước phục hồi lên mức năm 2019 (75 triệu hành khách). 

Lượng hành khách quốc tế dự kiến sẽ ở mức thấp 12 triệu khách (đạt khoảng 34% mức trước Covid). Chính phủ có biện pháp hỗ trợ cho các hãng hàng không chậm hơn so với các hãng hàng không quốc tế, cuối cùng HVN đã chính sách hỗ trợ", chuyên gia SSI Research đánh giá.

Cũng theo chuyên gia này, quyết định cuối cùng của Quốc hội Việt Nam cho phép Chính phủ Việt Nam hỗ trợ HVN thông qua hình thức đầu tư cổ phần và cho vay dài hạn lãi suất thấp. 

"Chính phủ gần đây đã công bố kế hoạch cho HVN huy động 8 nghìn tỷ đồng vốn chủ sở hữu, đồng thời cung cấp gói vay 4 nghìn tỷ đồng cho hãng hàng không quốc gia này. Các biện pháp này đủ để HVN cải thiện cơ cấu vốn và giảm áp lực tài chính trung hạn", chuyên gia SSI Research bình luận.