Điểm mặt những “vùng đất chết”

Lũ quét tạo nên những vết nứt ở xã Mường Vi (Bát Xát, Lào Cai).

Hàng ngàn điểm lũ quét, sạt lở

Ông Tô Thanh Lại - Chủ tịch UBND xã Yên Thành (Quảng Bình, Hà Giang) dẫn chúng tôi tới một số điểm đang sạt lở trên đường Quốc lộ 279, đoạn dọc suối Nặm Khé. Đoạn này đang xảy ra nhiều điểm sạt và có thể đổ ụp xuống đầu người dân bất cứ lúc nào. Những lớp đất đá đỏ quạch nằm chình ình, chồng chất trên đường quốc lộ.

Phía trên lưng núi, nhiều vết nứt đã lộ rõ, những tảng đá to chìa ra ngoài nằm chênh vênh và rất dễ đổ xuống con đường 279. Đi trên Quốc lộ 279 - chạy xuyên qua xã Yên Thành, có hàng chục điểm đang sạt lở như vậy.

Theo thống kê, chỉ trong 7 tháng đầu năm 2010, tỉnh Hà Giang đã hứng chịu 4 trận lũ quét, sạt lở làm chết và mất tích 17 người, 42 nhà sập đổ hoàn toàn... tập trung tại các huyện Xín Mần, Yên Minh, Bắc Quang, Quang Bình... Với các điểm chết nói trên, nếu không có giải pháp di dời khả năng sự thiệt hại sẽ không dừng ở đó.

Nếu nói về các điểm nguy cơ lũ quét, sạt lở đất thì ở Lào Cai có hàng ngàn điểm như thế, vì là một tỉnh miền núi nên bất cứ nơi đâu cũng có nguy cơ xảy ra lũ quét, lũ ống, sạt lở đất.

Ông Lê Thanh Dự - Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Lào Cai

Cùng chung hoàn cảnh với Hà Giang, tỉnh Lào Cai là một trong những tỉnh xảy ra nhiều trận lũ quét nhất. Trong vòng 9 năm (2000-2008) tỉnh này đã xảy ra 18 trận lũ quét, sạt lở đất làm chết 238 người, bị thương 217 người, 1.193 căn nhà bị trôi, sập, trên 10.000ha lúa mất trắng... Các huyện Sa Pa, Bát Xát, Bảo Yên, Bảo Thắng là nơi thường xuyên bị lũ quét, sạt lở “viếng thăm”...

Có mặt ở xã Mường Vi, huyện Bát Xát, nơi vừa mới có trận lũ quét tràn qua ngày 2-8 khiến 1 người bị chết, 40 hộ bị trôi nhà, tài sản, chúng tôi nhận thấy đây vẫn là một đống đổ nát, với những xác nhà nằm ngổn ngang, la liệt trên lưng núi. Chị Trần Thị Loan, ở thôn Cửa Cải dẫn chúng tôi lên "miệng" lũ quét, sạt lở để tận mắt thấy sự tàn phá của nó.

Có rất nhiều vết nứt toang hoác, đỏ lừ rộng hơn mét, chạy dài hàng chục mét từ lưng chừng núi ăn xuống tận con đường chính của thôn. Chị Loan cho hay: "Những vết nứt đó chứng tỏ lũ quét sẽ còn quay lại, sẽ còn hoành hành bà con". Ông Lê Thanh Dự - Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Lào Cai nhận định: Lào Cai là trọng điểm của lũ quét, sạt lở. Trong những năm gần đây, lũ quét, sạt lở đất có xu hướng xuất hiện ngày càng nhiều, và thường xuyên hơn.

Lũ quét, sạt lở ngày càng bất thường

Theo đánh giá của ông Mai Mộng Tuân - Chi cục trưởng Chi cục Hợp tác xã và phát triển nông thôn Yên Bái: Giờ đây lũ quét, sạt lở lại thường xuyên xảy ra ở những điểm không nằm trong vùng được cảnh báo nguy cơ cao mà lại xảy ra ở những nơi có thể coi là rất an toàn, đó có thể là những điểm có vách núi đá cao chắc chắn hoặc những nơi có rừng rậm... Đây là điểm khác lạ, chính vì vậy khi những nơi không nằm trong cảnh báo mà lại xảy ra lũ quét, sạt lở thì hậu quả sẽ khôn lường".

Đồng nhất quan điểm đó, ông Lê Thanh Dự cho rằng, trong 7 tháng đầu năm 2010, tình hình khí hậu thời tiết diễn biến rất bất thường, các hiện tượng cực đoan về thiên tai xảy ra ngày càng nhiều. Đặc biệt lũ quét sạt lở ngày càng gia tăng và trầm trọng hơn, bất thường hơn. Ông Dự lý giải: Nếu như các năm trước tại các điểm lũ quét sạt lở thường xảy ra mưa lớn và kéo dài trong nhiều ngày, lượng mưa khoảng 200 - 300mm và sau đó sẽ là lũ ống, lũ quét, sạt lở.

Năm 2010 thì hoàn toàn khác, mưa xảy ra cục bộ nhỏ, có những nơi chỉ khoảng 8- 10mm nhưng vẫn xảy ra lũ quét, sạt lở. Điều đó chứng tỏ, giờ đây lũ quét sẽ xảy ra thường xuyên hơn, dễ dàng hơn, mật độ dày đặc, mức độ trầm trọng và rất đáng báo động.

Đình Thắng