Đỉnh cao Fields vẫy gọi

Đúng vào Ngày kỷ niệm Cách mạng Tháng Tám, nhà toán học Ngô Bảo Châu mang quốc tịch Việt Nam đã được nhận Giải Fields của Liên đoàn Toán học quốc tế. Giải Fields được coi là giải “Nobel Toán học”. Trí tuệ VN đã có người đạt đến đỉnh cao nhân loại.

GS. Ngô Bảo Châu

Đỉnh đó đã được trông vời từ buổi học đầu tiên của nền giáo dục VN mới thuở khai sinh nền dân chủ cộng hòa: "Non sông VN có trở nên vẻ vang hay không, dân tộc VN có được vẻ vang sánh vai các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần rất lớn ở công học tập của các em". Lời thư của Chủ tịch Hồ Chí Minh ngày khai trường năm 1946 đã vạch đường mở lối, đã thúc giục vẫy gọi.

Đỉnh đó giờ đây ghi tên Ngô Bảo Châu, nhờ những bệ phóng ban đầu trong nước, nhờ những bệ phóng tiếp theo ở ngoài nước, và nhờ chính bản thân con người VN Ngô Bảo Châu 38 tuổi.

Việt Nam đã là một nước dân chủ cộng hòa 65 năm, đã ra khỏi cuộc chiến tranh 35 năm, đã là một thành viên đang ngày càng chứng tỏ vai trò của mình trên trường quốc tế trong nhiều lĩnh vực. Giải thưởng Fields cho Ngô Bảo Châu lại càng chứng minh trí tuệ, tài năng của người VN. Lên đến đỉnh cao tầm nhìn xa hơn, rộng hơn. Nhìn ra trước. Và cả nhìn lại sau.

Ngô Bảo Châu, cũng như Đặng Thái Sơn trước đây, là kết quả của cả sự đào tạo cơ bản trong nước và sự đào tạo nâng cao, nâng tầm ngoài nước. Ở một hệ thống giáo dục chưa phải hoàn toàn tiên tiến như của nước ta, kết quả này là một sự nỗ lực phi thường.

Nhưng để từ đỉnh cao Fields có thêm nhiều Ngô Bảo Châu và phát huy được hết năng lực của Ngô Bảo Châu thì phải cải tạo môi trường giáo dục và đào tạo, phải thay đổi cách thức sử dụng nhân tài, phải có chiến lược cơ bản lâu dài và phải có kế hoạch cụ thể...

Có nhiều tiềm năng và tài năng Toán học trước và sau Ngô Bảo Châu đã bị rơi rụng, cùn mòn do thiếu môi trường làm việc đáp ứng yêu cầu khoa học, do bị mất động lực làm toán, do phải lo kế sinh nhai.

Và lo điều này không chỉ là để đạt tới đỉnh cao, mà còn là chung cho những ai có khả năng, có tài năng được tự do phát triển. Những Ngô Bảo Châu tương lai có thể đang manh nha bây giờ, đừng để họ nguội tàn ước mơ và ý chí.

Tôi mơ một ngày mai sẽ có thêm những Ngô Bảo Châu, Đặng Thái Sơn được vinh danh ở những tầm cao nhân loại làm vẻ vang cho dân tộc VN. Từ đỉnh cao Fields đáng mơ mộng được thế lắm chứ!

Phạm Xuân Nguyên