Đoàn Giám sát của Quốc hội: Còn tình trạng bán rẻ đất công

Báo cáo cho thấy, công tác chuẩn bị đầu tư, lập, thẩm định, quyết định chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư các dự án còn nhiều tồn tại, bất cập. Hàng nghìn dự án chậm tiến độ và có xu hướng tăng lên qua các năm.

Nhiều dự án thua lỗ kéo dài, gây thất thoát lãng phí

Tổng hợp báo cáo chưa đầy đủ của các Bộ, ngành, địa phương năm 2016 có 1.448 dự án chậm tiến độ, năm 2017 là 1.609 dự án, năm 2018 là 1.778 dự án, năm 2019 là 1.878 dự án, năm 2020 là 1.867 dự án, năm 2021 là 1.962 dự án.

Trong đó, hầu hết dự án quan trọng quốc gia, các dự án trọng điểm đều chậm tiến độ.

Hàng nghìn dự án phải điều chỉnh quyết định đầu tư, có dự án điều chỉnh nhiều lần, tổng mức đầu tư điều chỉnh cao gấp nhiều lần so với tổng mức đầu tư phê duyệt ban đầu. Hàng trăm dự án vi phạm thủ tục đầu tư.

Hàng nghìn dự án có thất thoát, lãng phí, trong đó: Năm 2016 là 590 dự án, năm 2017 là 840 dự án, năm 2018 là 422 dự án, năm 2019 là 125 dự án, năm 2020 là 923 dự án, năm 2021 là 185 dự án.

Có nhiều dự án trong số 1.086 trường hợp phải xử lý hình sự, đã xét xử.

Tỷ lệ thực hiện, giải ngân vốn đầu tư công thấp, đặc biệt là vốn vay ODA và vay ưu đãi nước ngoài giải ngân rất chậm, nhiều dự án phải gia hạn thời gian hoàn thành, giảm hiệu quả sử dụng vốn vay.

Nhiều dự án dở dang, dừng thực hiện dự án hoặc thi công đến điểm dừng kỹ thuật, nhưng chậm hoặc chưa kịp thời rà soát, cắt giảm, gây thất thoát, lãng phí.

Quản lý, sử dụng kinh phí sự nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực KHCN, công nghệ thông tin, y tế chưa triệt để tiết kiệm, chưa hiệu quả, còn thất thoát, lãng phí.

Số vốn không sử dụng hết, hủy dự toán và chuyển nguồn hằng năm còn lớn và có xu hướng gia tăng. Quản lý, sử dụng nguồn thực hiện cải cách tiền lương chưa chặt chẽ, hiệu quả, trong khi số chuyển nguồn cải cách tiền lương tiếp tục xu hướng tăng cao.

Đặc biệt, công tác cổ phần hóa, thoái vốn giai đoạn 2016-2020 rất chậm, còn nhiều bất cập.

Giai đoạn 2016-2020, cổ phần hóa, thoái vốn chỉ đạt 30% kế hoạch. 

Kết quả kiểm toán tại các doanh nghiệp nhà nước cũng cho thấy, phần lớn các đơn vị còn sai sót trong việc hạch toán kế toán, kê khai nghĩa vụ với ngân sách nhà nước. Do vậy, Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị thu ngân sách nhà nước tăng 32.219,25 tỷ đồng và 756.999 USD.

"Vốn nhà nước đầu tư tại một số doanh nghiệp chưa được bảo toàn. Nhiều dự án đầu tư ra nước ngoài và trong nước còn thua lỗ, thất thoát, lãng phí lớn. 

Đặc biệt hiệu quả đầu tư các dự án đầu tư ra nước ngoài không đạt được như kỳ vọng", ông Nguyễn Phú Cường, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội cho biết.

Theo báo cáo giám sát của Quốc hội, nhiều dự án đầu tư ra nước ngoài quy mô lớn, trọng điểm chậm tiến độ, làm giảm hiệu quả đầu tư. Điển hình là các dự án trọng điểm thuộc lĩnh vực dầu khí, điện, than, hóa chất.

Trong khi đó, 12 dự án, doanh nghiệp yếu kém ngành công thương; một số tuyến đường cao tốc do VEC đầu tư; nhiều tổ chức, cá nhân bị kỷ luật, khởi tố hình sự, để lại hậu quả lớn cho xã hội, gây bức xúc dư luận.

"Việc xử lý các tồn tại, yếu kém của các dự án đầu tư chậm tiến độ, kém hiệu quả, thua lỗ kéo dài của doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ và doanh nghiệp có cổ phần, vốn góp của nhà nước còn chậm, chưa được khắc phục triệt để", ông Nguyễn Phú Cường nhấn mạnh.

Vẫn còn tình trạng bán rẻ đất công

Báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội cũng chỉ ra rằng, việc quản lý, sử dụng trụ sở làm việc, nhà công vụ và công trình phúc lợi công cộng tại một số Bộ, ngành, địa phương không đúng quy định, chưa hiệu quả; sử dụng sai mục đích, lãng phí; sắp xếp chậm, chưa xử lý dứt điểm tình trạng bị lấn chiếm, tranh chấp kéo dài nhiều năm.

Nhiều nhà, căn hộ tái định cư chưa đưa vào sử dụng hoặc không còn nhu cầu sử dụng, bỏ hoang, đang xuống cấp nghiêm trọng (Hà Nội vẫn còn 1.947 số căn hộ trống/17.863 căn nhà tái định cư chưa có quyết định bán nhà; 489 căn hộ chưa có phương án bố trí.

Thành phố Hồ Chí Minh cũng có hàng nghìn căn hộ tái định cư ở các dự án đang bỏ hoang, thưa thớt người ở, 1.274 căn hộ và 1.303 nền đất dùng làm quỹ dự phòng, có gần 5.000 căn hộ và nền đất đang làm thủ tục bán đấu giá). Việc xác định giá trị để giao tài sản kết cấu hạ tầng quốc gia cho đối tượng quản lý còn rất chậm.

Hàng nghìn dự án thuộc đối tượng nhà nước giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất chậm tiến độ, chậm đưa đất vào sử dụng, nhưng chưa quan tâm xử lý, thu hồi.

Nhiều vụ việc sai phạm trong đầu tư, đấu thầu, thẩm định giá, quản lý, sử dụng đất đai, tài nguyên, khoáng sản, tài chính công, tài sản công, gây thất thoát, lãng phí rất lớn.

Việc triển khai thực hiện các kết luận, kiến nghị của các cơ quan thanh tra, kiểm tra, kiểm toán nhà nước còn chậm. Tỷ lệ thu hồi tiền, tài sản cho nhà nước phát hiện qua điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án, thanh tra, kiểm tra, kiểm toán chưa cao.

Nhiều vụ việc thanh tra, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án kéo dài nhiều năm, gây thất thoát, lãng phí, ách tắc, cản trở việc đưa các nguồn lực, tài nguyên vào khai thác, sử dụng hiệu quả.

Đoàn giám sát cho biết, có tình trạng các doanh nghiệp nhà nước chuyển giao đất công cho tư nhân với giá thấp, dẫn đến thất thoát tài sản nhà nước.

Ngoài ra, vẫn còn xảy ra hiện tượng mua sắm và sử dụng tài sản công là phương tiện đi lại, phương tiện, thiết bị làm việc, đầu tư xây dựng, sử dụng trụ sở làm việc, cơ sở hoạt động sự nghiệp không đúng mục đích, vượt tiêu chuẩn, định mức hoặc không tuân thủ quy định của pháp luật về đấu giá khi xử lý trụ sở làm việc, cơ sở hoạt động sự nghiệp, chậm thanh lý tài sản là phương tiện đi lại, thiết bị làm việc, phương tiện thông tin liên lạc,…

Theo báo cáo của Kiểm toán Nhà nước, một số đơn vị được kiểm toán có số xe ô tô vượt định mức , thanh lý xe ô tô chưa đảm bảo điều kiện về thời gian sử dụng được thanh lý theo quy định; trang bị xe ô tô, mô tô cho đơn vị không có tiêu chuẩn được trang bị xe; sử dụng ô tô vượt tiêu chuẩn, định mức hoặc sử dụng xe ô tô chưa phù hợp quy định; việc sử dụng xe chuyên dùng chưa đúng quy định; chưa hoàn thành việc xử lý, sắp xếp lại xe ô tô theo quy định .