Đủ hàng, giá phân bón vẫn cao

Hệ quả là chi phí đầu vào sản xuất nông nghiệp tăng và nông dân bị giảm lợi nhuận.

Phân bón sản xuất trong nước đã dư thừa

Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) - ông Võ Văn Quyền cho biết, nhu cầu phân đạm urê cho sản xuất nông nghiệp ở nước ta chỉ ở mức 1,9 - 2 triệu tấn/năm, trong khi tổng năng lực sản xuất urê của 4 nhà máy trong nước dự kiến năm 2013 đạt khoảng 2,34 triệu tấn. Như vậy urê không chỉ đáp ứng được 100% nhu cầu trong nước mà còn bắt đầu cho phép xuất khẩu.


Các loại phân bón khác như NPK năng lực sản xuất của các doanh nghiệp trong nước hiện đạt khoảng trên 3 triệu tấn/năm, đáp ứng đủ nhu cầu trong nước. Phân lân, DAP cũng đang dần chủ động được nguồn cung ứng.

“Việc cung ứng đủ phân bón urê từ nguồn sản xuất trong nước cũng đã giúp giảm mạnh sự phụ thuộc vào nguồn hàng nhập khẩu. Từ đó làm giảm mức độ ảnh hưởng từ những biến động về giá, về chính sách xuất khẩu từ thị trường nhập khẩu, đặc biệt từ Trung Quốc (thị trường cung ứng trên 80 - 90% lượng phân bón nhập khẩu cho Việt Nam). Giá cả phân bón ở những thời điểm cao điểm như vụ đông xuân hay hè thu năm nay không còn khan hàng, sốt giá cục bộ như các năm trước” - ông Quyền phân tích.

Mặc dù đã chủ động được nguồn sản xuất trong nước, nhưng thực tế trên thị trường là giá phân bón vẫn còn cao. Nông dân Lê Hồng Quân ở Thới Lai, Cần Thơ đã chỉ ra rằng mặc dù phải chịu 5% thuế VAT và phí vận chuyển nhưng phân urê nhập khẩu từ Trung Quốc lại có giá bán thấp hơn từ 500 - 1.000 đồng/kg so với urê trong nước sản xuất. Cụ thể, hiện giá urê Ninh Bình và Phú Mỹ có giá từ 470.000 - 500.000 đồng/bao, trong khi giá nhiều loại phân bón urê nhập khẩu từ Trung Quốc là 440.000 - 450.000 đồng/bao 50kg.

Đó là chưa kể mức chênh lệch giá từ công ty sản xuất đến đại lý cấp 1, 2... khi mà cả nước hiện có khoảng 500 cơ sở, công ty, đơn vị sản xuất phân bón và hơn 30.000 cửa hàng, đại lý phân phối lớn nhỏ.

Vẫn còn nỗi lo phân giả

Bà Nguyễn Kim Liên - Phó Cục trưởng Cục Hóa chất (Bộ Công Thương) đã chỉ ra rằng việc có quá nhiều doanh nghiệp sản xuất và người bán trong khi phân bón chưa được quy định là mặt hàng sản xuất, kinh doanh có điều kiện, nên chất lượng các loại phân bón không được kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ. Từ đó lượng phân bón rởm, kém chất lượng bán tràn ngập thị trường. “Tình trạng sản xuất, kinh doanh phân bón giả, phân bón kém chất lượng hiện nay thật đáng báo động. Ở hầu hết các địa phương đều phát hiện phân bón kém chất lượng với tỷ lệ rất cao”- bà Liên lo ngại.

Lượng hàng tiêu thụ ít do đã cuối vụ và giá quốc tế đang giảm ở hầu hết các mặt hàng, trong khi nguồn cung lại dồi dào khiến giá phân bón các loại gần đây liên tục giảm. Hiện tại ở ĐBSCL, giá urê Ninh Bình và urê Phú Mỹ chỉ còn ở mức 470.000 - 500.000 đồng/bao (tiền mặt); đạm Cà Mau giá 440.000 - 450.000 đồng/bao 50kg, giảm 20.000 - 40.000 đồng/bao so với tháng 8.2013. Giá nhiều loại phân bón urê nhập khẩu từ Trung Quốc cũng chỉ còn ở mức 440.000 - 460.000 đồng/bao.

Nhiều doanh nghiệp còn nhập khẩu phân bón nhái, kém chất lượng về bán cho nông dân. Năm 2012, các cơ quan chức năng đã kiểm tra, phát hiện, bắt giữ gần 1.000 tấn phân bón giả, kém chất lượng; tổng thiệt hại lên đến hàng tỷ đồng.

Trao đổi với phóng viên, nhiều chuyên gia cho rằng, theo cơ chế thị trường nếu giá phân bón nhập khẩu thấp hơn giá phân bón sản xuất trong nước thì nông dân sẽ dần chuyển sang sử dụng phân bón giá rẻ hơn. Tuy nhiên, các cơ quan chức năng phải gia tăng kiểm định chất lượng phân bón ngoại nhập lẫn sản xuất trong nước và công bố thông tin cụ thể ra thị trường để nông dân tránh được tình trạng vì ham rẻ mà mua nhầm phân bón rởm, kém chất lượng. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính và Bộ Công Thương cũng cần sớm tính toán cơ cấu giá thành sản xuất phân bón. Trên cơ sở đó, cơ quan quản lý ban hành chính sách điều tiết phù hợp các nguồn thu từ doanh nghiệp sản xuất phân bón để hình thành quỹ hỗ trợ trực tiếp nông dân. Các hoạt động hỗ trợ nên tập trung vào việc đào tạo, nâng cao kiến thức sản xuất lúa hàng hóa, hỗ trợ về thị trường tiêu thụ, chính sách bình ổn giá lúa hoặc hỗ trợ các hoạt động an sinh xã hội ở nông thôn.