Dự luật mù mờ, quản lý cán bộ lộn xộn

Khái niệm về hội chưa rõ

Là người phát biểu mở đầu, ĐB Nguyễn Sỹ Cương - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội cho rằng, đã có ý kiến với dự án luật này từ lần đầu tiên đưa ra thảo luận tại Ủy ban Thường vụ Quốc hội khoá XIII nhưng nhiều vấn đề đến nay vẫn “treo”.

Trụ sở Liên minh Hợp tác xã Việt Nam tại Hà Nội. Ảnh:T.L

Theo ĐB Cương, đây là Dự thảo luật về Hội nhưng không đưa ra khái niệm rõ ràng thế nào là hội, không dám khẳng định hội là tổ chức phi chính phủ, cứ lằng nhằng dẫn đến cách hiểu mù mờ. Hội và tổ chức phi chính phủ cái nào trong cái nào, trong tổ chức phi chính phủ có hội, hội và tổ chức phi chính phủ là khác nhau...

"Đọc lại các quy định trong dự thảo luật và xem lại khái niệm thấy không phù hợp, như quỹ thì không phải là hội, nhưng luật hội thì điều chỉnh quỹ, luật hội điều chỉnh công chức phi chính phủ, nhưng tổ chức phi chính phủ trong nước lại không điều chỉnh" - ĐB Cương bày tỏ.

Vẫn theo ĐB Cương, xuất phát từ khái niệm chưa rõ ràng về hội, khi không coi hội là tổ chức phi chính phủ nên việc cho phép cán bộ công chức tham gia hội không được quy định. “Dự luật này có thể làm cho tình trạng quản lý cán bộ, công chức thêm lộn xộn. Ở chỗ thế này, cán bộ công chức là người của Chính phủ lại tham gia các tổ chức phi chính phủ, như giải trình của Ủy ban Pháp luật của Quốc hội có nói quỹ là tổ chức phi chính phủ. Thực tế cho thấy cán bộ của chính phủ tham gia quỹ, người của chính phủ vừa làm nhiệm vụ của Chính phủ vừa làm nhiệm vụ của tổ chức phi chính phủ. Ví dụ như Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá một vị cục trưởng của Bộ Y tế kiêm chủ tịch quỹ, như vậy có nên hay không?" - ĐB Cương băn khoăn.

Theo ĐB Bùi Sỹ Lợi (Thanh Hóa), quy định phân loại hội không nên phân hội có đăng ký và không đăng ký, mà thay bằng hội có tư cách pháp nhân và không có tư cách pháp nhân. Về chính sách nhà nước đối với hoạt động của hội, dự thảo luật ghi nhà nước ban hành cơ chế chính sách, như vậy không biết có cần thiết không, vì khi đã được công nhận thì bình đẳng với các tổ chức khác.

Tạo cơ chế cho hội phát triển

TS Hoàng Ngọc Giao - Viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách, pháp luật và phát triển cho rằng: Các tổ chức do nhà nước thành lập, gọi là các tổ chức chính trị xã hội, tổ chức chính trị xã hội nghề nghiệp... Vấn đề lớn hiện nay của những tổ chức này cần phải giải quyết là đang hoạt động theo xu hướng hành chính hóa, kém hiệu quả, và rất hình thức.

Thứ hai là các tổ chức này sử dụng ngân sách nhà nước mà khó kiểm soát. Kinh phí dành cho khối này theo nghiên cứu của Viện Nghiên cứu chính sách kinh tế, năm 2016 là 14.000 tỷ đồng; riêng Liên minh Hợp tác xã 112 tỷ đồng năm 2016; tính cả tài sản của các tổ chức này là hơn 68.000 tỷ đồng, chưa kể nguồn lực công tác cán bộ.

Vẫn theo TS Giao, các tổ chức đặc thù hiện nay cả ở T.Ư và địa phương khoảng 8.000, tiếp tục cơ chế xin tổ chức đặc thù rồi xin cơ chế, xin tiền. Cần phải có cơ chế để họ “tự sống” như trao hội quyền tự gây quỹ để đỡ bám “bầu sữa" ngân sách nhà nước, cùng với viện trợ phi chính phủ nước ngoài, sự hỗ trợ của các doanh nghiệp trong nước...

"Có một khái niệm là những tổ chức cộng đồng, nếu kiểm điểm ở nước ta có đến vài trăm ngàn, như hội trồng rau sạch, nuôi vịt siêu nạc… Có nghiên cứu của chúng tôi gần đây cho thấy chính những hội này mới thực sự là hội, họ gắn bó với nhau trên nhu cầu thực sự để hỗ trợ, tương thân tương ái với nhau chứ không hình thức, nhưng đang gặp khó khăn trong hoạt động. Lần này đưa vào luật để công nhận sự hiện diện hoạt động của những tổ chức này là rất tốt. Tuy nhiên việc đăng ký, thông báo của người đứng đầu nhóm này nên đơn giản hơn, không nên quá khó khăn" - TS Giao đề nghị.