Gạo ST25 từ "hoa hậu" đi thi thành "á hậu"

Gạo ST25 do kỹ sư Hồ Quang Cua và nhóm cộng sự (thuộc doanh nghiệp tư nhân Hồ Quang Trí, tỉnh Sóc Trăng) lai tạo, đại diện Việt Nam tham dự Cuộc thi Gạo ngon thế giới năm 2020 và đạt giải nhì (giải nhất thuộc về Thái Lan) đang được dư luận quan tâm.

Nguyên nhân là năm 2019, cũng là gạo ST25, đại diện Việt Nam tham dự cuộc thi này nhưng giành giải nhất, vượt mặt Thái Lan. Dư luận đặt ra vấn đề, tại sao đã là "hoa hậu" lại còn tiếp tục đi thi để trở thành "á hậu"? Trong khi đó, cũng giống gạo Hom Mali, nhưng Thái Lan năm ngoái giải nhì, thì năm nay vượt mặt ST25. 

Cuộc thi Gạo ngon nhất thế giới năm 2020 - World's Best Rice 2020, do The Rice Trader tổ chức trong khuôn khổ Hội nghị Thương mại gạo thế giới lần thứ 12, diễn ra tại Mỹ từ ngày 1-3/12/2020. Phóng viên Dân Việt đã có cuộc trò chuyện với bà Phan Mai Hương - Giám đốc phát triển kinh doanh, đại diện The Rice Trader tại Việt Nam - về vấn đề đang được dư luận quan tâm này.

Hoán đổi thứ hạng là chuyện bình thường

Dư luận đang quan tâm việc gạo ST25 đại diện Việt Nam thi Gạo ngon nhất thế giới năm 2020 (World's Best Rice 2020) năm nay giải nhì, trong khi năm ngoái đoạt giải nhất. Là người đại diện cuộc thi tại Việt Nam, bà nói gì về điều này?

Về giải, năm nay đạt giải nhất, năm sau đạt giải nhì hoặc thậm chí không có giải; điều đó hết sức bình thường với các cuộc thi gạo ngon do The Rice Trader tổ chức. Năm nay đã là năm thứ 12 chúng tôi tổ chức cuộc thi này. Ngay cả gạo Hom Mali của Thái của vậy, có những năm được giải nhất, có những năm tụt hạng. Chuyện này rất bình thường.

Gạo mỗi năm có sự thay đổi về chất lượng, cùng một thời điểm, nhưng điều kiện canh tác khác nhau, khí hậu khác nhau liên quan khâu trồng trọt thì cho ra chất lượng khác nhau. 

Ngay cả cùng một giống, vụ đông xuân và hè thu cũng cho chất lượng khác nhau, nên năm nay đạt giải, nhưng năm sau đạt giải thấp hơn hoặc thậm chí không có giải cũng hoàn toàn bình thường. Chúng tôi không thấy có vấn đề gì bất thường cả.

Dư luận cũng nói nhiều về việc đã là "hoa hậu" rồi mà còn đi thi làm gì để cuối cùng chỉ được "á hậu", thưa bà ?

Chúng tôi không can thiệp các quốc gia gửi giống gạo nào đi thi. Nó phụ thuộc vào quyết định của quốc gia, họ tự lựa chọn và gửi mẫu dự thi. Nhiều người nói Việt Nam có nhiều giống gạo ngon lắm sao không đi thi, nhưng nó bắt nguồn từ cuộc thi chọn gạo ngon do Hiệp hội Lương thực Việt Nam tổ chức trước đó. Khi lựa chọn, Hiệp hội đã cân nhắc và có lý do trước khi gửi mẫu dự thi.

Cũng phải nói thêm, gạo Hom Mali của Thái Lan năm 2017 đạt giải nhất. Sang năm 2018, họ cũng mang Hom Mali đi thi và chỉ đạt giải nhì, thua Campuchia. Năm 2019, gạo Việt Nam giải nhất vượt mặt Hom Mali và đến năm nay, Hom Mali sau 3 năm bền bỉ mới quay về được vị trí giải nhất.

Bà có thể cho biết thêm các tiêu chí chấm điểm, xếp hạng thi Gạo ngon nhất thế giới là gì ?

Tiêu chí thứ nhất là cảm quan, nhìn hạt gạo trước khi nấu, tức yếu tố về kỹ thuật. Thứ hai là vị sau khi nấu như thế nào. Chúng tôi cũng lưu ý đến yếu tố thị trường, sản phẩm có thu hút không, có đủ sản lượng, phù hợp trồng nhiều vùng hay không. Đây là tất cả yếu tố The Rice Trader quan tâm chứ không phải cảm quan, gạo ngon, gạo đẹp.

Gạo của các nước được mã hóa để đảm bảo tính khách quan nên khi chấm, đầu bếp không biết được gạo nào là của nước nào. Cộng với điểm yếu tố thị trường sẽ ra bảng điểm cuối cùng.

Sự hoán đổi vị trí giải thưởng các năm là bình thường. Bởi gạo không phải là sản phẩm công nghiệp hay như thỏi vàng, đổ vào 100 thỏi là như một. Sản phẩm nông nghiệp thì chỉ cần điều kiện canh tác khác là hình dáng, chất lượng khác nhau. Điều này hoàn toàn bình thường, với gạo cũng như những loại nông sản khác. 

Nói như vậy có nghĩa là ST 25 năm sau cũng có thể tiếp tục đi thi ?

Hoàn toàn có thể. Năm trước Việt Nam giải nhất, năm nay giải nhì, năm sau giải nhất, hoàn toàn xảy ra, không gì là bất thường cả. Campuchia cũng vậy mà, có năm họ mất giải rồi được lại, có năm đồng hạng nhất bởi có điểm số ngang bằng thì đương nhiên chia sẻ giải nhất với nhau.

"Chúng tôi vinh danh thương hiệu quốc gia"

Nhưng dư luận vẫn hết sức quan tâm về chuyện gạo ST 25, thưa bà ?

Tôi cho rằng mọi người đang tập trung quá nhiều vào giống, mà quan điểm tổ chức thi của The Rice Trader là vinh danh gạo của quốc gia, không vinh danh tên giống. Nếu theo dõi kỹ lịch sử các cuộc thi sẽ thấy ông Chủ tịch kiêm CEO The Rice Trader công bố gạo thắng giải là của quốc gia nào, chứ không công bố giống này hay giống khác. 

Quan điểm tổ chức của cuộc thi là vinh danh quốc gia. Có thể có doanh nghiệp gửi mẫu đi thi nhưng chúng tôi cũng xác định rõ quan điểm nếu giống doanh nghiệp gửi mà có giải thì vinh danh quốc gia chứ không phải doanh nghiệp hay giống. Đó là thương hiệu quốc gia.  

Giải nhì đâu phải là tệ, tầm cỡ quốc tế, thì với thương hiệu gạo Việt là sự thắng lợi, chứ không phải thất bại. Tôi nghĩ mọi người không nên quá tập trung về giống mà tập trung vào thương hiệu gạo Việt Nam. Cùng đẩy thương hiệu gạo Việt Nam sẽ mang lại hiệu quả to lớn hơn là giống nào đạt giải.

Nhiều ý kiến cho rằng sự xuống hạng của ST25 năm nay gây khó khăn cho việc tiếp thị sản phẩm, thưa bà ?

Trong ngành lúa gạo, mỗi người hoạt động ở một mảng khác nhau thì có quan điểm nhẫn xét khác nhau. Ví dụ doanh nghiệp đang tập trung thúc đẩy gạo ST25 thì với họ sẽ là khó khăn, bởi giờ tôi đang nói gạo ngon nhất thế giới, không lẽ giờ thay đổi thành ngon nhì. Nhưng quan điểm The Rice Trader là vinh danh quốc gia, phát triển ngành gạo của quốc gia đó. Khi đạt giải có nghĩa là được thế giới công nhận.

Một giải thường tầm cỡ quốc tế có ý nghĩa lớn lắm. Thuộc Top đầu thế giới đã là thành tựu lớn cần tận dụng. Từ xưa đến nay, Việt Nam là nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới cùng với Ấn Độ, Thái Lan. Bây giờ với giải thưởng này thì về chất lượng gạo, mình cũng mạnh dạn xưng: "Tôi Top 1-2, không thua ai hết". 

Tôi cho rằng các nhà làm thị trường không thiếu cách tận dụng giải thưởng quốc tế để đẩy thương hiệu quốc gia.

Bà có đề xuất gì về việc xây dựng thương hiệu gạo quốc gia Việt Nam ?

Gạo ST25 đã là bước rất thành công với loại gạo đẹp, ngon. Theo tôi, bước tiếp theo bằng cách nào đó phối hợp đẩy mạnh thương hiệu dưới góc độ tiếp thị thương hiệu gạo quốc gia bài bản hơn. 

Như Thái Lan, họ bền bỉ lắm. Họ mất giải nhất từ năm 2018, nhưng vẫn bền bỉ với các chiến lược marketing. Ngay khi có tin đạt giải nhất họ đã lên kế hoạch bài bản để tận dụng nâng tầm thương hiệu quốc gia. 

Về lâu dài, tôi nghĩ gạo Việt nên đi theo hướng như vậy. Cái gì hay thì nên học, đương nhiên mỗi quốc gia có cách làm khác nhau. Tôi hy vọng dư luận có cái nhìn rộng hơn, nếu không một giải thưởng lớn như vậy sẽ mất ý nghĩa và phí lắm.

Xin cảm ơn bà!