Gây bạo lực gia đình phải đi trồng cây, dọn đường?

Quan tâm tính khả thi giảm bạo lực gia đình 

Sáng 16/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) thảo luận, cho ý kiến về dự thảo Luật Phòng, chống bạo lực gia đình (sửa đổi). Giải trình, tiếp thu, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội (UBXH) Nguyễn Thúy Anh cho biết, qua rà soát hệ thống pháp luật hiện hành và kinh nghiệm quốc tế, Thường trực Uỷ ban thấy “lao động phục vụ cộng đồng” có thể coi là biện pháp mạnh mẽ có tính răn đe, giáo dục cao trong phòng, chống bạo lực gia đình, không trái với các công ước, điều ước quốc tế về lao động cưỡng bức.

Theo Điều 33 dự thảo luật, thực hiện công việc phục vụ cộng đồng được áp dụng với người từ đủ 18 tuổi trở lên, đã bị áp dụng biện pháp góp ý, phê bình mà tiếp tục có hành vi bạo lực gia đình, nhưng chưa tới mức bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. Các công việc phục vụ cộng đồng gồm tham gia trồng, chăm sóc cây xanh ở khu vực công cộng; sửa chữa, làm sạch đường làng, ngõ xóm, đường phố, ngõ phố, nhà văn hóa, nhà sinh hoạt cộng đồng hoặc các công trình công cộng khác…

Tại phiên thảo luận, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng đề nghị đánh giá tác động và làm rõ cách thức tổ chức thực hiện để đảm bảo tính khả thi. Còn theo Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh, đây là biện pháp tốt, nhiều nước áp dụng. Tuy nhiên, do chưa có thí điểm, đánh giá cụ thể nên cần tiếp tục nghiên cứu có lộ trình để tổ chức thực hiện khả thi.

Đánh giá việc bổ sung quy định này thể hiện tâm huyết, tìm tòi của ban soạn thảo và cơ quan chủ trì tiếp thu, song Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ lưu ý, đây là vấn đề mới nên cần đánh giá tác động kỹ hơn, đảm bảo tính khả thi khi triển khai trong thực tế. Đồng thời, cần xem xét có quy định trường hợp loại trừ, vì ngay quy định của Bộ Luật Tố tụng hình sự về cải tạo không giam giữ cũng nói không áp dụng với phụ nữ có thai, đang nuôi con nhỏ dưới 6 tháng tuổi, người già yếu… Cũng có thể coi đây là biện pháp bổ sung khi cần thiết. “Ví dụ như đang có đợt lao động tình nguyện thì yêu cầu tham gia, còn nếu thành một chế tài như tòa tuyên thì tôi thấy thực hiện cũng khó”, Chủ tịch Quốc hội nêu.

Theo Bộ trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Văn Hùng, đây là điều mới, như một biện pháp hành chính, một hình thức lao động phục vụ. Tiếp thu ý kiến, Bộ trưởng cho biết, sẽ đánh giá lại rồi loại trừ bớt những trường hợp có thể được miễn trừ, những trường hợp nào phù hợp chung với quy định, thông lệ quốc tế để áp dụng.

"Ðây là điều mới, tạm gọi là biện pháp hành chính. Nghĩa là chưa phải vi phạm đến mức phải xử lý, nhưng có thêm một hình thức được hiểu như là lao động phục vụ. Chúng tôi sẽ tiếp thu ý kiến chỉ đạo, đánh giá lại rồi loại trừ bớt những trường hợp có thể được miễn trừ, những trường hợp nào phù hợp chung với quy định, thông lệ quốc tế",

Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng

Khó nhận diện hành vi cụ thể

Cũng theo Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh, có ý kiến đề nghị bỏ điều khoản về áp dụng đối với người đã ly hôn do không khả thi. Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban này, trong thực tế có nhiều trường hợp nam, nữ không, chưa kết hôn nhưng vẫn sống với nhau như vợ chồng, hoặc có trường hợp vợ chồng tuy đã ly hôn, song là mối quan hệ rất đặc thù dễ nảy sinh các tương tác, tiếp xúc trong cuộc sống, từ đó gia tăng nguy cơ xảy ra hành vi bạo lực. Do vậy, cơ quan thẩm tra đề nghị cho giữ quy định này.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng bày tỏ băn khoăn, nếu xét cả đối tượng đã ly hôn thì nhiều trường hợp chưa hợp lý. Ví dụ hành vi bỏ mặc, không quan tâm, nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục thành viên gia đình là phụ nữ có thai, phụ nữ nuôi con nhỏ, trong trường hợp vợ chồng ly hôn, người vợ có thai với người khác mà xử lý người chồng đã ly hôn về hành vi bỏ mặc, không quan tâm chăm sóc phụ nữ có thai thì không phù hợp. Hoặc người phụ nữ đang trong cuộc sống hôn nhân nhưng bỏ chồng ở với người khác, có thai với người đó xong quay lại yêu cầu ông chồng phải chăm sóc cũng không hợp lý.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cũng cho rằng, một số hành vi bạo lực gia đình không thể áp dụng đối với người thân của người đã ly hôn. Những thành viên này dự thảo luật không thể hiện rõ họ có chung sống với nhau hay không, nếu họ không cùng chung sống trong một gia đình thì phạm vi này rộng và chưa phù hợp với thực tiễn.

Trong khi đó, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh cho rằng, quá trình xây dựng luật, Ban soạn thảo đang để chung vấn đề phòng, chống bạo lực trẻ em, lồng ghép vào phòng, chống bạo lực gia đình mà không có điều riêng, quy định riêng. Trong khi trẻ em là đối tượng đặc thù, còn nhỏ, chưa có năng lực nhận thức, phòng, chống hay nhiều điều không áp dụng được cho lứa tuổi này. Đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc thêm.

Giải trình, Bộ trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Văn Hùng cho biết, việc nhận diện hành vi cụ thể về bạo lực gia đình rất khó. Theo ông, cứ đi vào từng vụ việc cụ thể để khu trú lại từng hành vi quả thực rất khó. Chính vì vậy, cơ quan soạn thảo đã phân ra 4 nhóm và nhận diện 16 biểu hiện, cơ bản đã bao quát được tình hình. Dự án luật này cùng nhiều nội dung còn nhiều ý kiến khác nhau sẽ được trình xin ý kiến đại biểu Quốc hội tại phiên họp chuyên trách tới.