Gian nan đấu thầu thuốc, vật tư y tế (kỳ cuối): Rối đâu gỡ đó

Mua thuốc vật tư y tế rẻ nhất không phải là tiết kiệm

Tại buổi làm việc với Quyền Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan chiều 25/8, bác sĩ Nguyễn Tri Thức, Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy lại có kiến nghị về những bất cập trong đấu thầu thuốc, vật tư y tế.

Theo bác sĩ Thức, trong ngành y tế, mua thiết bị giá rẻ tưởng là tiết kiệm nhưng thực chất thiết bị này không đáp ứng yêu cầu điều trị.

"Phải thiết bị y tế tốt thì hiệu quả điều trị mới tốt cho bệnh nhân, giảm tai biến, giảm nhiễm trùng, giảm nằm viện, xuất viện sớm, về nhà lao động tạo ra của cải xã hội, đôi khi có lợi hơn", bác sĩ Thức nói.

Tại Hội nghị trực tuyến "Nâng cao công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân; chủ động thích ứng linh hoạt, góp phần phục hồi nhanh, phát triển bền vững" do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì vừa diễn ra, bác sĩ Thức đã chia sẻ câu chuyện khiến dư luận xôn xao: 

"Trưởng khoa Ngoại bức xúc gặp tôi hỏi tại sao ông mua dao mổ giá rẻ? Trước đây, chúng ta dùng dao giá tốt chỉ cần rạch 1 đường, hiện trúng thầu dao giá rẻ, chúng tôi phải rạch đến 3 lần da mới đứt?".

Cùng chung quan điểm này, tại buổi làm việc với Đoàn giám sát của Ủy ban Xã hội của Quốc hội về thực hiện chính sách BHXH, BHYT, phòng chống dịch tại TP.HCM vừa diễn ra, ông Tăng Chí Thượng, Giám đốc Sở Y tế TP.HCM cho biết: 

"Chúng tôi mong mỏi thay đổi chiến lược đấu thầu để làm sao đấu thầu được thuốc chất lượng nhưng giá hợp lý. Trong khi hiện nay đấu thầu thuốc phải là thuốc giá thấp nhất, mua máy phải giá rẻ nhất, chắc chắn với một nền y tế giá rẻ thì chất lượng khám chữa bệnh không thể cao được".

Bác sĩ Thức cũng đã có rất nhiều kiến nghị về cởi gỡ chính sách trong đấu thầu thuốc, vật tư y tế nhằm mua được thuốc tốt, vật tư y tế tốt với giá cả hợp lý.

Bác sĩ Thức kiến nghị, việc mua sắm hàng hóa, hóa chất, vật tư đều xoay quanh giá, các cơ sở y tế đều vướng. 

Vì vậy, theo bác sĩ Thức, giá mua sắm trong y tế không nên chọn giá thấp nhất mà cần quy định rõ chọn giá hợp lý nhất phù hợp với điều kiện của từng cơ sở, từng chuyên khoa…; quy định rõ các bước, các hội đồng có quyền xác định nhu cầu thực tế là phù hợp.

Đồng thời, kiến nghị cho phép các bệnh viện từ hạng 1 đến hạng đặc biệt được phép lựa chọn nhà sản xuất để mua sắm thiết bị y tế phù hợp với các bệnh chuyên sâu. Vì các thương hiệu lớn thường mới có máy tốt phục vụ điều trị các bệnh lý chuyên sâu.

Hiện giờ nếu đấu thầu tên chung chung thì các thiết bị trúng thầu sẽ không phục vụ được nhu cầu của các bệnh viện hạng 1 và mua về không sử dụng được sẽ gây lãng phí.

"Trong luật cho phép chỉ định thầu thuốc, vật tư y tế trong trường hợp cấp bách nhưng không quy định như thế nào là cấp bách và ai là người quyết định trường hợp này là cấp bách của bệnh viện đó.

Do đó kiến nghị nên có những quy định rõ thế nào là cấp bách trong y khoa của một đơn vị, ai là người được phép xác định bệnh viện đang ở trong tình huống cấp bách", bác sĩ Thức nhấn mạnh.

Ngoài ra, về đấu thầu các máy xét nghiệm, bác sĩ Thức cũng cho rằng, hiện nay các máy xét nghiệm hiện đại đa phần đều có hóa chất tương thích với máy, nếu sử dụng hóa chất khác thì không sử dụng được.

"Kiến nghị Chính phủ và Bộ Y tế cho phép chấp nhận hình thức máy đặt, máy mượn, đấu thầu hóa chất và giá của các hóa chất này do Bộ Y tế quản lý bán hoặc đấu thầu tập trung quốc gia", bác sĩ Thức nhấn mạnh.

Muốn giải quyết thiếu thuốc, thiếu vật tư y tế thì cơ chế đấu thầu thuốc phải thông

PGS.TS Bùi Thị An, đại biểu Quốc hội khóa XIII nhấn mạnh, cần phải tháo gỡ những vướng mắc trong đấu thầu thuốc, vật tư y tế thì mới giải quyết được tình trạng thiếu thuốc ở nhiều cơ sở y tế thời gian qua.

Theo PGS An, sự tháo gỡ trước hết là văn bản quy phạm pháp luật. Ở đây nguyên nhân là do cơ chế và con người. Bộ Y tế cần rà soát lại, cái gì sai, cái gì chưa thích hợp thì Bộ Y tế dự thảo, rồi báo cáo Chính phủ sửa ngay lập tức.

Để kiểm soát giá thuốc, vật tư y tế để tránh bị thổi giá, PGS An cho rằng việc này cần cả Bộ Tài chính và Bộ Y tế vào cuộc để thẩm định giá và phải chịu trách nhiệm trước Chính phủ và pháp luật.

Đồng thời, Bộ Ngoại giao cũng phải vào cuộc để nắm giá các mặt hàng thuốc, vật tư y tế ở nước ngoài để biết rằng khi vào Việt Nam các sản phẩm này có bị thổi giá hay không.

Còn Bộ Y tế cần đưa ra tiêu chuẩn kỹ thuật rõ ràng, ví dụ thuốc này thì cần những tiêu chuẩn gì. Trên cơ sở này, cũng dễ là cơ sở để đấu thầu. 

"Về phía Chính phủ, phải coi đây là giai đoạn cần chỉ đạo quyết liệt như là chỉ đạo cho một chiến dịch để cho các cơ sở có thuốc điều trị cho người dân. 

Chính phủ đồng hành cùng ngành y tế, đồng thời cũng quản lý ngành y tế để tránh sai phạm, nhằm đáp ứng đủ thuốc cho người dân và cũng bảo vệ được cán bộ làm trong ngành y tế", PGS An nhấn mạnh.

PGS.TS Đào Xuân Cơ, Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai cũng kiến nghị thay đổi 1 số quy định trong đấu thầu thuốc, trang thiết bị y tế: "Chúng tôi đang muốn mua một số một số thiết bị y tế thì quy định phải khai báo 3 giá để làm giá kế hoạch khiến chúng tôi "bó tay". 

Trong 12 tháng qua, đặc biệt là 2 năm qua chúng ta chủ yếu mua sắm vật tư y tế cấp bách để chống dịch Covid-19. Các máy móc chữa bệnh thông thường thì tôi khẳng định 24 tháng qua rất ít cơ sở y tế mua sắm. Để tìm 3 báo giá để mua sắm một thiết bị y tế và cập nhật trong vòng 12 tháng qua là rất khó khăn. Quy định này hết sức lỗi thời. Tôi nghĩ cần được thay đổi ngay.

Bây giờ, tôi muốn mua một loạt thiết bị y tế và hóa chất sinh phẩm nhưng không đấu thầu được. Các đơn vị báo cáo là cái này không có công ty báo giá, cái kia không có công ty chào thầu mà nhiều cái là do không cung cấp đủ 3 cái báo giá. 

Nếu Giám đốc bệnh viện cứ nhắm mắt làm thì nay mai các cơ quan hậu kiểm sẽ hỏi tại sao anh làm trái quy định", PGS Cơ giãi bày.

TS Nguyễn Huy Quang, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế cũng cho rằng, Bộ Y tế cần khẩn trương sửa đối và sớm ban hành các thông tư liên quan hướng dẫn đấu thầu thuốc, thông tư về đăng ký thuốc, liên quan giá thuốc, thông tư hướng dẫn mua sắm trang thiết bị y tế, trong đó có vật tư y tế ở các mức độ khác nhau. 

Đồng thời rà soát lại toàn bộ những vấn đề thuộc thẩm quyền của Bộ Y tế, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch Đầu tư mà vướng mắc, ảnh hưởng đến quá  trình đấu thầu thuốc.

Ngoài ra cần nâng cao năng lực và tính chịu trách nhiệm của các cơ quan có liên quan đến công tác đấu thầu thuốc, trong đó có Trung tâm mua sắm đấu thầu thuốc tập trung Quốc gia, các đơn vị liên quan của Bộ Y tế, các sở y tế, các đơn vị khám chữa bệnh, tùy theo từng mức độ. Từ đó, phải nâng cao năng lực của đội ngũ làm công tác đấu thấu.

"Phải ứng dụng công nghệ thông tin, trong đó các phần mềm quản lý về đấu thầu để theo dõi về công tác đấu thầu, việc thừa thiếu thuốc, trang thiết bị y tế…", TS Quang nói.