GS-TSKH Nguyễn Ngọc Lung: Bắc Giang cần cân nhắc đánh giá tác động môi trường khi lấy gần 86ha đất rừng làm sân golf

Thưa ông, mới đây, UBND tỉnh Bắc Giang đã có đề xuất về việc chuyển đổi 85,7ha đất rừng sản xuất để thực hiện Dự án Đầu tư xây dựng sân golf, dịch vụ Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang (giai đoạn 2) có quy mô 100ha khiến dư luận khá băn khoăn, ông đánh giá như thế nào về việc này?

- Theo tôi, nếu như diện tích sân golf nhỏ, trong đất rừng sản xuất yếu kém về trữ lượng, thuộc nơi hoang vu, chưa tác động nhiều đến kinh tế - xã hội, thì địa phương có thể đề xuất xin chuyển đổi. Hoặc sân golf đó có vai trò quan trọng cấp quốc gia, phục vụ công tác ngoại giao,... thì có thể phải hy sinh một số quyền lợi trước mắt.

Xã hội ngày càng phát triển thì nhu cầu chơi chơi golf của nhiều người cũng sẽ tăng lên, nhưng phải đánh giá cho phù hợp, đó là giai đoạn nào, có bắt buộc phải xây sân golf ngay và luôn hay không thì phải có đánh giá rất kỹ. Tôi cho rằng, nếu chưa phù hợp thì cũng không nên vội vàng đến mức phải lấy đất rừng ngay để mở rộng thêm dự án.

Tại hai luật hiện nay là: luật Bảo vệ môi trường và luật Lâm nghiệp đã quy định rất rõ, khi lấy rừng thì phải trồng lại rừng mới có diện tích tương đương. Trong trường hợp này Bắc Giang đề xuất chuyển đổi lấy 85,7ha rừng sản xuất thì phải trồng lại và phải trồng ở những nơi nào đang cần có rừng nhất như vùng đang chịu sự ảnh hưởng biến đổi khí hậu, lũ quét, hạn hán, sạt lở đất...

Nhưng trồng thế nào thì rất quan trọng. Thường thì doanh nghiệp không có chuyên môn về trồng rừng nên sẽ cấp tiền cho các cơ quan chuyên môn về trồng rừng họ có kỹ thuật và nghiệp vụ thì họ sẽ trồng với chi phí rẻ hơn, tốt hơn.

Dự án sân golf Yên Dũng giai đoạn 1 được các Bộ, ngành đánh giá là chưa đạt hiệu quả, phát sinh nhiều đơn thư khiếu nại, tố cáo và đề nghị tỉnh cần lấy ý kiến rộng rãi người dân, cũng như đánh giá tổng thể về tác động môi trường. Theo ông, việc lấy một diện tích rừng lớn như thế, sẽ có tác động như thế nào đến môi trường?

- Tôi có thể lấy một ví dụ: Cách dây 3 năm ở miền Trung xảy ra mưa lũ đã làm vỡ đập, một số nhà máy thủy điện bị hư hỏng nặng nề. Địa hình ở miền Trung Việt Nam rất hẹp, dốc, trên thế giới cũng rất ít nơi nào có địa hình tương tự như vậy, có những vùng như tỉnh Hà Tỉnh chỉ có chiều rộng 45km, độ dốc gấp 5-10 lần nơi khác. Nguyên nhân đó là do đánh giá tác động môi trường không đầy đủ và năng lực của Hội đồng đánh giá cũng không đầy đủ.

Câu chuyện ở Bắc Giang cũng vậy, dự án phải đánh giá tác động môi trường một cách chính xác, đầy đủ. Thậm chí trong các Hội đồng đánh giá có thể mời thêm các nhà khoa học độc lập và chính người dân trong vùng dự án để cùng tham gia để cùng đánh giá, đề xuất các giải pháp để giảm thiểu tác động lên môi trường.

Có nhiều ý kiến cho rằng, giữa lúc Elnino, hạn hán như hiện nay, đến nỗi còn gây ra thiếu điện, nhiều nơi đang muốn trồng thêm rừng, thì tỉnh Bắc Giang lại đi chuyển đổi rừng sang làm sân golf dư luận rất băn khoăn. Ông đánh giá như thế nào về vai trò của việc trồng rừng, bảo vệ rừng và phát triển rừng hiện nay?

- Khi lũ lụt, sạt lở, hạn hán xảy ra, bên cạnh nguyên nhân do tác động của biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan, thì chúng ta biết rõ là do mất rừng và vai trò của rừng quan trọng đến đâu.

Tại sao trước kia ít bị hạn hán, thiên tai, vì lúc thời đó rừng tự nhiên che phủ rất nhiều. Rừng nhiệt đới có nhiều tầng, có cây 40-50m, dưới còn có thảm thực vật và các tầng cây khác. Nếu lượng mưa không lớn, nước chỉ ở trên tầng các lá cây, thậm chí không rơi được xuống đất. Còn khi nước mưa xuống đất, đã có lớp đầu thảo mục (cành, lá cây mục…) sẽ giữ nước tới 80-90% và ngấm dưới đất tạo thành mạch nước ngầm. Còn nước mặt 10-20% là lượng nhỏ, ít có khả năng gây lũ ống, lũ quét cho con người.

Khi có rừng, dù đất dốc cũng không cảm thấy lo ngại về lũ quét, sạt lở. Do vậy, rừng có vai trò rất lớn trong đảm bảo môi trường, điều tiết nước được, dù là rừng nghèo kiệt. Đối với các loại rừng khác cũng có tác dụng cản lũ và giữ nước khoảng 20-50%.