Hái lộc đầu xuân: Lệ cũ nên loại bỏ

Tục hái lộc từng là một tục tốt đẹp 

Sách "Tìm hiểu Phong tục Việt Nam qua Tết Lễ Hội Hè", NXB Văn Nghệ - TP Hồ Chí Minh (năm 2004) trong Tiểu mục Hái lộc, trang 19 – 20, nhà nghiên cứu văn hóa Toan Ánh viết: "Đi lễ đình, chùa, miếu, điện xong, lúc trở về người ta có tục hái một cành cây mang về ngụ ý là "lấy lộc" của Trời đất Thần Phật ban cho. Trước cửa đình cửa đền, thường có những cây đa, cây đề, cây si cổ thụ, cành lá xùm xòa, khách đi lễ mỗi người bẻ một nhánh, gọi là cành lộc. Cành lộc này mang về người ta cắm trước bàn thờ cho đến khi tàn khô.

Với tin tưởng lộc hái trong đêm giao thừa sẽ đem lại may mắn quanh năm, xưa kia người dân Việt trong buổi xuất hành đầu tiên bao giờ cũng hái lộc. Cành lộc tượng trưng cho tốt lành may mắn. Tục hái lộc là một tục tốt đẹp. Ngày nay nhiều người khi đi lễ trong đêm trừ tịch – lễ giao thừa (giờ phút cuối cùng của năm cũ sắp bước quan năm mới, người dân làm mâm cơm cúng nhằm đem bỏ hết đi những điều xấu dở, cũ kỹ của năm sắp qua để đón những cái mới mẻ, tốt đẹp của năm mới sắp đến) vác cả đao búa đi đẵn cây trong vòng các đình, đền, chùa, miếu, thật ra người ta đã biến tục lệ tốt đẹp trên thành một tai hại cho các nơi thờ tự vậy".

Quả thực vậy, trước thời khắc giao thừa bước sang thềm năm mới, từ già đến trẻ, trai gái đều đi đền chùa, đi thăm vườn hoa công cộng, đi thăm thú ở đâu đó rồi về xông nhà mình đầu năm với những cành lộc biếc trên tay. Họ trang trọng bày biện trên ban thờ gia tiên. Để rồi ngay ngày hôm sau, mồng 1 Tết khi mọi người ra đường đi chúc Tết nhau, những ai yêu thiên nhiên và hiểu đạo đều thấy chua xót cho những hàng cây bên đường bị bẻ ngọn không thương tiếc, trơ trụi, đặc biệt là cây ở cổng chùa, ở đền... Bởi, họ tin rằng đã mang lộc, sự giàu sang vào nhà của mình trong năm mới. Cây nào cây đấy đều bị xâm hại bởi những kẻ vô lương tâm, a dua, đua đòi, không hiểu gì về đạo của trời đất cả.

"Nguyên đán" là thời khắc mặt trời ló rạng vào ngày đầu tiên của năm. Ứng với ngày này người ta gọi là Tết. Đấy là tên Nôm, xuất phát từ Tiết (đốt tre) – chữ Hán mà ra. Một năm gồm 24 Tiết. Ngày đầu năm mang hàm ý Tiết Xuân.

Tra lần trong sử sách, thời nhà Lý (1010 – 1225), chiếu dụ của nhà vua ban xuống cho muôn dân, hàm ý rằng: Mùa xuân là mùa của vạn vật sinh sôi nảy nở. Cấm không được chặt cây, phá rừng. Đến mùa cá động hớn, cấm không được đánh bắt.

Như vậy, ngay từ thời kỳ đầu xây dựng chế độ quân chủ trung ương tập quyền ở nước ta (Đại Việt), các vị vua anh minh đã tạo ra những thuần phong mỹ tục để muôn dân noi theo. Bảo vệ cây, tức là bảo vệ rừng, bảo vệ môi trường sinh thái xung quanh chúng ta, bảo vệ sự sống của muôn loài. Đấy cũng chính là tư tưởng của Lão Tử. Một thời kỳ vàng son của "Tam giáo đồng nguyên – Phật – Lão – Nho".

Bây giờ ở thành thị, các mặt đường phố chính đều được Sở Tài nguyên Môi trường cho trồng những hàng cây xanh mang nhiều ý nghĩa nội hàm khác nhau. Vừa để lấy bóng che mát cho mọi người, vừa là lá phổi của thành phố, vừa là sự trang trí, với khẩu hiệu: Xanh – Sạch – Đẹp. Mùa thu có hoa sữa "thơm ngát đường ta", mùa hè có hoa phượng thắm một vùng trời, hoa sưa nở trắng xóa vào mùa xuân... Mới đây, người ở Thủ đô Hà Nội đã tiếc như thế nào khi thấy những hàng cây xà cừ lâu năm bị đốn chặt dọc tuyến đường Nguyễn Trãi – Trần Phú (Hà Đông), đường Nguyễn Chí Thanh…

Triệt phá "chồi non lộc biếc" ngay ngày đầu của năm mới có mang lại giàu có, hạnh phúc?

Làm gì có chuyện giàu có, hạnh phúc và con cái đề huề với cái tâm triệt phá "chồi non lộc biếc" ngay ngày đầu của năm mới như vậy.

Thử hỏi, nếu người nào, nhà nào đầu năm cũng làm cái việc "vùi hoa, dập liễu" như thế thì cảnh vật mỹ quan xung quanh chúng ta sẽ xấu xí như thế nào? Cây cối sẽ vì thế bị thui chột. Đấy là chưa kể sau đó chừng nửa tháng, thứ lộc rơi lộc vãi cộng với cây đào, cây quất bị nhà nhà vứt la liệt trên đường phố thì bao người lao công dọn dẹp cho xuể. Bằng cách ấy, liệu phải chăng chúng ta đang góp tay vào việc tàn phá "rừng" một cách có chủ ý?

Vậy nên, bảo vệ cây là bảo vệ rừng, "rồi rừng sẽ lên xanh, rừng giữ đất cho quê hương". Tôn trọng cây xanh là tôn trọng môi trường sinh thái xung quanh chúng ta – lá phổi xanh của loài người. Đầu xuân chúng ta nên trồng thêm cây, "để cho đất nước càng ngày càng xuân".

Nếu có đi lễ chùa, lễ đền miếu, chúng ta chỉ cần thành tâm cầu cho mưa thuận gió hòa, cầu cho quốc thái, dân an, mùa màng tươi tốt. Cầu cho mọi người đều yêu thương lẫn nhau, hạnh phúc và bình an. Cầu cho tất cả các hương linh đều nhất tâm khấn niệm "Nam mô Bụt A di đà" để họ được vãng sanh (chuyển di tâm thức) về với cõi Bụt thanh tịnh… Làm được như thế, đó là chân hạnh phúc!