Hết cơ chế đến kỷ niệm

NTNN số 182 ra ngày 31.7 phản ánh con đường từ TP.Cần Thơ đi huyện Vị Thanh vốn đầu tư hàng ngàn tỷ đồng vừa thông xe 1 năm đã nham nhở. Có một lý do được giám đốc Sở GTVT Hậu Giang vin vào rất nhanh là “do gấp rút làm để kịp lễ thông xe”. Lễ thông xe diễn ra vào ngày 19.5.2012.

Không biết do lịch sử hay bản sắc văn hóa, không ngoa mà nói rằng Việt Nam thuộc nhóm ít nước có nhiều ngày kỷ niệm nhất trong năm, và đặc biệt rất ham gắn mác kỷ niệm cho mọi loại công việc, nhất là những việc dễ lấy kinh phí từ ngân sách. Nhân một dịp kỷ niệm để triển khai và hoàn thành một công việc là chuyện bình thường, mang nhiều ý nghĩa. Nhưng quá đề cao mục đích kỷ niệm, từ đó gắn mác tràn lan, chấp nhận những hệ lụy phát sinh như chất lượng công trình kém, lãng phí, thậm chí là cơ hội cho tham nhũng thì buộc chúng ta phải nghiêm túc mổ xẻ thứ “bệnh kỷ niệm” này. Nhìn nhiều công trình gắn biển kỷ niệm vừa vênh váo về ý nghĩa, vừa gượng gạo về mục đích, vừa xuống cấp dù khánh thành chưa lâu, chúng ta lại có thêm cảm giác về sự bất ổn trong tư duy, khác người trong hành động của chính chúng ta trong một thế giới hội nhập.

Thẳng thắn mà nói rằng, ham gắn mác kỷ niệm là một dạng của tư duy trọng hình thức, thành tích. Việc xây một nhà trẻ sao cứ phải nhằm ngày quốc khánh? Kè một bờ kênh sạt lở từ lâu hay xây một trạm xử lý nước thải ở vùng dân cư bị ô nhiễm nặng đâu phải chờ ngày thành lập tỉnh?... Vậy mà những chuyện “cơm ăn nước uống” hàng ngày này vẫn cứ khoác áo kỷ niệm diễn ra rình rang ở mọi nơi. Có địa phương như Cần Thơ, việc 10 năm được công nhận là thành phố trực thuộc trung ương cũng đưa tới 162 công trình vào dạng “chào mừng kỷ niệm”. Tháng 6.2013, lãnh đạo Quảng Ninh phê duyệt 30 công trình tổng mức đầu tư 61.000 tỷ đồng sẽ được gắn biển kỷ niệm 50 năm thành lập tỉnh vào ngày 20.10.2013. Nhỏ như huyện Côn Đảo cũng đã duyệt “gắn biển” cho ít nhất 7 công trình sẽ hoàn thành dịp 30.4.2015.

Đã đưa vào danh mục kỷ niệm thì có chỉ đạo, có quyết liệt, có gấp rút; yếu tố khoa học, kinh tế nhiều khi phải nhường chỗ cho mục tiêu chính trị. Khi hạng mục “kỷ niệm” hoàn thành thì phải có lễ lạt, có lãnh đạo đến dự, có báo chí đưa tin, thậm chí văn nghệ chào mừng. Và thường, sau ngày khánh thành rùm beng, số phận công trình ra sao ít quan chức đến vỗ tay hôm đó quay lại.