Hiểm họa trên đầu dân

Thủy điện nói: Làm ra điện để phục vụ nhân dân. Kết quả, đất nước mất rừng ở nhiều nơi, dân mất đất mất nhà, rồi các nhà máy chỉ chăm chăm điều tiết nước chỉ vì lợi nhuận kinh doanh của chính họ chứ không phải của nhân dân địa phương. Dân chết mặc bay, tiền lời bán điện bỏ túi cái đã! Vì thế mà dân nhiều nơi “hãi” thủy điện lắm lắm!

Nói không ngoa, gần 900 công trình thủy điện trong nước có được bao nhiêu cái thực sự đưa lại nguồn lợi vừa nước vừa điện cho dân? Siêu lợi nhuận chui vào túi một vài nhóm đầu tư nào đó. Dân chỉ được thêm “quyền lợi” chạy lụt, sống sau đập, thấp tha thấp thỏm, có người phải bỏ nhà lên núi như ở lưu vực đập Sông Tranh 2 (Quảng Nam).

Điều tra vẫn đang tiến hành, thật khó đoán mò nguyên nhân chính xác vụ vỡ đập Thủy điện Ia Krel 2. Nhưng nhắm mắt nói mà không sợ trật, chẳng cần kiểm định phức tạp đâu xa, đập vỡ là do con người chứ không do trời hay số phận hên xui. Kỹ thuật không có hên xui. Làm dối thì dối trả. Đập đất như Ia Krel 2 là thứ đập đơn giản nhất, dễ thi công nhất, nhưng đồng thời lại đòi hỏi quy phạm thiết kế, thi công khắt khe nhất. Cần điều tra xem, người ta có xét nghiệm chất liệu, độ ẩm, độ thẩm thấu và trọng khối riêng của đất theo thiết kế (hy vọng thiết kế có quy định) để đắp đập hay bạ gì đắp đó? Mỗi lớp đất 20cm đắp lên cần đầm rung, đầm chân dê, mục đích đạt được trong khối riêng quy định, liệu có được kiểm tra, đo đạc trong quá trình thi công, có biên bản xác lập từng lớp?... Những vấn đề của thiết kế thi công có ý nghĩa sống còn đối với sinh mệnh con đập đất đã được cơ quan nhà nước có trách nhiệm thẩm định như thế nào? Trong quá trình thi công được theo dõi như thế nào hay khoán trắng mọi thứ cho chủ đầu tư tư nhân? Đấy là những vấn đề đơn giản nhất nhưng một người dân thường cũng có thể đặt ra những câu hỏi, băn khoăn và cả nghi ngờ.

Vỡ đập Ya Krel 2, thiệt hại của nông dân, doanh nghiệp chắc chắn không nhỏ. Nhưng tiền đâu phải là vấn đề số 1. Thưa các nhà chức trách, cầu xin mỗi lần cầm bút ký chấp nhận một đập thủy điện, xin các vị nhớ cho rằng, các vị đang treo lưỡi gươm tai vạ Damocles trên đầu hàng triệu, hàng vạn dân chúng. Sinh mạng dân, niềm tin vào chính quyền, uy tín cơ quan chức năng cũng được treo cùng thủy điện. Và cũng mong mọi người hãy trong sáng và bình thản cân nhắc lợi hại của thứ năng lượng trắng này. 

Sông Thao