Khả năng chiến tranh Nga-Ukraine và bài chính trị của Poroshenko

Ngày 25.11, các tàu chiến Nga đã can thiệp và bắt giữ ba tàu hải quân Ukraine đã cố gắng băng qua eo biển Kerch. Hải quân Ukraine báo cáo rằng các tàu Nga đã nổ súng và làm bị thương ít nhất 6 sĩ quan hải quân Ukraine.

Cùng ngày, Tổng thống Ukraine Poroshenko và Nội các quân sự của ông đã thông qua một nghị quyết để áp đặt thiết quân luật tại Ukraine.  Hành động của Nga trong eo biển Kerch và phản ứng chưa từng có của Ukraine nhấn mạnh sự gia tăng nguy cơ leo thang quân sự giữa hai nước.

Eo biển Kerch đại diện cho một tài sản địa chính lớn. Nó được bao bọc bởi đất liền của Nga về phía đông và bán đảo Crimea sáp nhập vào Nga năm 2014. Eo biển Kerch là kết nối duy nhất giữa biển Azov và Biển Đen. Đoạn đường của eo biển là rất quan trọng đối với các thành phố cảng chính ở Biển Azov, chẳng hạn như Rostov-on-Don của Nga và Mariupol của Ukraine, mà những người ly khai Nga đã nhiều lần cố gắng chinh phục.

Sau khi Liên Xô sụp đổ, eo biển Kerch bắt đầu bị tranh chấp pháp lý và chính trị. Ukraine đơn phương tuyên bố một đường ranh giới trong eo biển vào năm 1999 và thực hiện di chuyển để tuyên bố vùng biển Azov là vùng biển đặc quyền.

Nga phản đối vào năm 2003 bằng cách xây dựng một con đê từ đất liền hướng tới đảo Tuzla gần eo biển Kerch mà Ukraine tuyên bố chủ quyền. Sự việc, cho đến ngày nay, được các nhà lãnh đạo và chuyên gia Ukraine trích dẫn như là một bằng chứng về sự hung hăng của Moscow.

Kể từ khi Nga sáp nhập Crimea, năm 2014, căng thẳng trong vùng này không ngừng gia tăng và đặc biệt là từ khi Nga xây dựng cây cầu dài 19 cây số, hồi năm 2017, nối liền Nga với Crimea. Kể từ khi được xây dựng, một số tàu bè gặp khó khăn khi qua lại nơi đây. Chính quyền Kiev tố cáo Nga cố tình ngăn cản tàu bè của Ukraine. Trên thực tế, cây cầu này cho phép Nga đóng cửa eo biển rất dễ dàng và sự cố xẩy ra ngày 25.11.2018 là bằng chứng rõ ràng nhất."

Từ khi sáp nhập Crimea, Nga tuyên bố chủ quyền trên phần lớn lãnh hải chung quanh bán đảo này. Kiev cũng như các nước Tây phương vẫn tố cáo Nga “cố tình cản trở lưu thông” tàu bè qua lại eo biển Kertch.

Binh lính Ukraine.

Nguy cơ leo thang quân sự giữa Nga và Ukraine, với tất cả các hậu quả không lường trước được là có thật và đang tăng lên.

Nga phần lớn không biết điều này, vì Moscow đã chuyển sự chú ý của mình ra khỏi Ukraine và hướng tới các hoạt động tại Syria, chống lại nỗ lực của Mỹ để hiện đại hóa kho vũ khí hạt nhân của mình, và cải thiện khả năng cung cấp khí đốt của Nga cho Liên minh châu Âu và Đức.

 Crimea đã thuộc về Nga và phương Tây đã lặng lẽ chấp nhận thực tế này bằng cách đảm bảo rằng các biện pháp trừng phạt hiện tại chủ yếu gắn liền với những tiến bộ trong tiến trình Minsk trên Donbass, chứ không phải Crimea. Trớ trêu thay, không có những tiến bộ trong khuôn khổ Minsk diễn ra, phù hợp với lợi ích của Nga, nhưng vẫn là một cái gai ở phía Ukraine, nơi mà quá trình Minsk được coi là bất hợp pháp.

Cùng lúc đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã cho phép sự hiện diện của các máy bay ném bom và tên lửa Iskander ở Crimea, cả hai đều là hệ thống phân phối tên lửa có khả năng kép. Với những lợi ích về kinh tế, địa chính trị, Nga không thể quay trở lại trong cuộc khủng hoảng với Ukraine.

Ukraine, đồng thời, đã tăng cường đáng kể lực lượng quân sự của mình và cải thiện kiểm soát trên mặt đất. Các bệ phóng Javelin chống tăng được Mỹ cung cấp chỉ là một phần nhỏ trong những nỗ lực này. Hình ảnh Ukraine bối rối và yếu ớt trong năm 2014 là không thể tái diễn. Quân đội Ukraine bây giờ thậm chí còn được một số người ở Kiev coi là một công cụ có thể để thiết lập một số sự kiện mới trên mặt đất.

Tuy nhiên, tình hình chính trị trong nước Ukraine xấu đi. Trong cuộc thăm dò gần đây nhất, Tổng thống đương nhiệm Petro Poroshenko đã vượt qua đối thủ cạnh tranh chính của ông là Yulia Tymoshenko, người đã đưa ra các chủ đề cốt lõi của Donbass, Crimea và Nga trong các cuộc tấn công vào Poroshenko.

Chiến lược của Tymoshenko, tiến trình đình trệ của Minsk, thảm họa kinh tế đang diễn ra của Ukraine, tham nhũng tràn lan, và cáo buộc về Poroshenko đang là những rào cản ngày càng thu hẹp cơ hội nắm giữ quyền lực của Poroshenko.

Lựa chọn hứa hẹn nhất của ông Poroshenko lúc này là thể hiện mình là một tổng tư lệnh chiến tranh thành công, hoặc ít nhất là quyết đoán.

 Động thái gần đây của Poroshenko trong việc đặt thiết quân luật chứng thực quan điểm này. Theo nhiều chính trị gia và chuyên gia, đây là bước đi cần thiết để đảm bảo chiến thắng cho ông Poroshenko trong cuộc bầu cử tổng thống. Thư ký Hội đồng An ninh Liên bang Nga Nikolai Patrushev tuyên bố, những thủy thủ hải quân của Ukraine đã trở thành lá bài thương lượng trong trò chơi chính trị của Tổng thống Ukraine.

Mặc dù, chiến tranh đối với Ukraine có thể không có nhiều khả năng xảy ra, nhưng sự nguy hiểm là có thật.