Khô hạn ảnh hưởng thế nào đến vận hành điện?

Việt Hà Thứ năm, ngày 15/08/2019 06:00 AM (GMT+7)

Cung cấp tới 1/3 sản lượng điện của toàn hệ thống, nhưng các hồ thủy điện đang thiếu nước trầm trọng do khô hạn khốc liệt xảy ra từ đầu năm tới nay.

Mưa lũ diện rộng nhưng hồ thủy điện vẫn thiếu nước

Mặc dù bị ảnh hưởng bởi hoàn lưu bão số 3 nhưng tình hình thủy văn - nước về các hồ thủy điện cải thiện không đáng kể, thậm chí các hồ ở khu vực ít chịu ảnh hưởng của hoàn lưu cơn bão vẫn ở mức nước rất thấp, thậm chí còn dưới cả mực nước chết.

Ngay khi có thông tin về cơn bão số 3, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã chỉ đạo Trung tâm Điều độ hệ thống điện Quốc gia phối hợp chặt chẽ với Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Trung ương và các chủ hồ thủy điện để có những thông tin cập nhật về hướng di chuyển của cơn bão, lưu lượng nước dự kiến về các hồ thủy điện. Qua đó, chủ động xây dựng các phương thức vận hành hợp lý các hồ chứa thủy điện trước và trong thời gian bão nhằm đảm bảo an toàn công trình cũng như khai thác tối ưu hồ chứa, hạn chế tối đa việc xả thừa và tranh thủ tích nước các hồ có mực nước thấp, đặc biệt là các hồ có yêu cầu về cấp nước tưới tiêu phía hạ du.

Thủy điện A Vương hiện nay đang có lưu lượng nước về hồ rất thấp. Ảnh: V.H

Tuy vậy, diễn biến cơn bão số 3 vừa rồi cho thấy tình hình thủy văn các hồ chứa thủy điện miền Bắc được cải thiện không đáng kể, tập trung chủ yếu vào các hồ chứa trên lưu vực sông Cả và sông Mã. Chỉ có một số hồ chứa thủy điện từ khu vực tỉnh Nghệ An, Thanh Hóa trở về phía Tây Bắc đã tích được lên đáng kể. Đối với các hồ thủy điện miền Trung và Nam thì hiện vẫn ở mực nước thấp, mặc dù đã bước vào giai đoạn mùa lũ được hơn 1 tháng. Đến nay, tổng cộng có tới 16 hồ chứa thủy điện có dung tích hữu ích dành cho phát điện thấp hơn 10%, đặc biệt có một số hồ còn có mực nước thấp hơn mực nước chết.

Theo quy luật hàng năm, từ giữa tháng 6 các lưu vực sông thuộc các tỉnh phía Bắc cũng như một số lưu vực ở miền Trung và Nam sẽ bước vào giai đoạn mùa mưa. Tuy nhiên do ảnh hưởng của hiện tượng El Nino nên đến cuối tháng 7, hầu hết các hồ chứa thủy điện trên các lưu vực này đều có lượng nước về thấp hơn trung bình nhiều năm.

Một vài ngày gần đây ở khu vực các tỉnh Đăk Lăk, Đăk Nông, Lâm Đồng có mưa vừa, mưa to và giông, lượng mưa phổ biến 30-60mm, có nơi trên 60mm nhưng nước về các hồ thủy điện khu vực Tây Nguyên cũng chưa có cải thiện cơ bản.

Cũng theo nguyên tắc điều tiết hồ chứa, vào cuối mùa khô các hồ chứa thủy điện sẽ được khai thác để đưa về xấp xỉ mực nước chết nhằm tạo dung tích lớn nhất có thể để đón lũ, phòng lũ. Tuy nhiên do ảnh hưởng của thời tiết cực đoan khô hạn kéo dài nên gần như trong tháng 7 năm nay, các hồ chứa thủy điện kể trên đều không có điều kiện phát điện nhiều, chỉ khai thác cân bằng theo lượng nước đến hồ, các hồ chứa còn lại trên hệ thống cũng chỉ đủ phát điện để đảm bảo cấp nước hạ du.

Cùng với việc nước về các hồ kém, hiện tượng El Nino còn kéo theo nền nhiệt độ miền Bắc và Trung luôn duy trì ở mức cao, hệ quả khiến nhu cầu sử dụng điện cũng tăng theo. Để đảm bảo an ninh cung cấp điện, trong tháng 7 vừa qua, EVN đã phải sử dụng các nguồn nhiệt điện than và tua-bin khí, thậm chí cả nhiệt điện dầu bù vào phần sản lượng và công suất thiếu hụt của các nhà máy thủy điện.

Khô hạn ảnh hưởng như thế nào?

Do thủy điện gặp khó khăn, EVN đã và tiếp tục huy động các dạng nguồn khác để đáp ứng đủ điện cho phát triển kinh tế - xã hội, bao gồm cả nguồn điện chạy dầu giá cao. Theo kế hoạch, trong năm 2019 có thể phải huy động đến 3 tỷ kWh điện chạy dầu với giá thành lên đến 5.000 đồng/kWh nên sẽ ảnh hưởng lớn đến kết quả sản xuất kinh doanh của tập đoàn.

Theo EVN, tổng công suất đặt của hệ thống điện quốc gia đến nay là trên 50.000MW. Thủy điện chiếm khoảng 1/3 công suất đặt này, tương ứng sản lượng cũng chiếm 1/3 toàn hệ thống. Tuy nhiên, đây là những con số trên lý thuyết khi các hồ chứa thủy điện tích đầy nước và phát được hết công suất thiết kế. Thực tế, các hồ chứa đang khô hạn, chắc chắn không thể phát được hết công suất theo thiết kế, cùng với đó, lưu lượng nước về hồ thấp hơn mức tính toán của EVN sẽ ảnh hưởng đến sản lượng điện sản xuất của thủy điện.

Thời gian qua, nhiều tỉnh miền Trung liên tiếp xảy ra cháy rừng do khô hạn, điển hình như ở Hà Tĩnh, Quảng Nam, Đà Nẵng, Quảng Ngãi… Đã có thời điểm cháy rừng gây ảnh hưởng tới hệ thống truyền tải 500kV Bắc - Nam (ngày 28/6). Điều này ảnh hưởng lớn đến việc truyền tải điện từ miền Bắc vào cung cấp cho miền Nam và ngược lại. Vì vậy, EVN mong muốn các địa phương phối hợp với các đơn vị truyền tải, điện lực kiểm soát nguy cơ cháy rừng để tránh gây ảnh hưởng đến hệ thống điện quốc gia.

Năm nay, EVN vẫn đảm bảo cung ứng đủ điện. Tuy nhiên, theo tính toán, đến năm 2021 có thể xảy ra thiếu nguồn điện. Do đó, EVN mong muốn khách hàng cần tăng cường sử dụng điện tiết kiệm điện, hợp lý để giảm công suất đỉnh và giảm tổng điện năng tiêu thụ. Cùng với đó, đề nghị Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam, Tổng công ty Đông Bắc, Tổng công ty Khí Việt Nam cung cấp nguồn than/khí ổn định cho các nhà máy để đảm bảo vận hành hiệu quả.