“Khửn cẩu” - dấu ấn quan trọng nhất đời của người phụ nữ Thái

Lê San Thứ sáu, ngày 18/12/2015 09:11 AM (GMT+7)

Với người Thái đen ở Tây Bắc, lễ búi tóc ngược “Khửn cẩu” (còn gọi tắng cẩu) là một khái niệm dành riêng cho tất cả những người phụ nữ Thái đã có chồng, là khuôn phép quy định riêng cho người con gái đi lấy chồng, bắt buộc phải đưa búi tóc đằng sau lên đỉnh đầu.

Khi đôi trai gái đã báo cho bố mẹ hai bên được biết là con cái muốn nên duyên vợ chồng, gia đình chàng trai sẽ chọn ngày tốt, nhờ người mai mối có uy tín, khéo đối đáp sang bên gia đình cô gái chơi và thăm dò ý kiến nhà gái. Sau đó, đến ngày tốt gia đình chàng trai sẽ sang xin làm lễ Khửn cẩu nhận dâu. Cô dâu được búi tóc ngược lên đỉnh đầu trong lễ, để thông báo cho mọi người biết mình đã có chồng.

Mẹ chồng làm lễ búi tóc cho con dâu. SN

Từ sáng sớm đoàn nhà trai xuất phát sang nhà gái. Đến giờ tốt, mỗi bên gia đình cử một đôi trai gái có trách nhiệm trải đệm cho cô dâu chú rể. Khi lễ trải đệm xong mọi người cùng nâng chén rượu mừng, cùng nói chuyện vui vẻ hát đối đáp và cầu chúc hạnh phúc cho đôi vợ chồng trẻ.

Tất cả các đồ lễ của bên nhà trai cùng của hồi môn của nhà gái được bày vào mâm lễ, gồm 2 bát gạo, 2 quả trứng, 2 bông hoa được cắm trên bát gạo, 1 cọn vải trắng, 1 cọn vải kẻ đỏ, 1 trâm cài tóc, 1 xa búi tóc, 1 bộ áo cóm và váy, 1 dây thắt lưng, 2 vòng tay bạc, 1 xà tích (sỏi), 1 cái gương, 1 cái lược, 1 đôi búi tóc giả, 1 bát nước cỏ mần trầu.

Hai cô gái phù dâu sẽ giúp cô dâu xoã tóc và gội đầu bằng Nặm khảu má (nước ngâm gạo nếp) đựng sẵn trong ống tre nứa cùng với nước đun lá bưởi, lá sả, tre ngà, hương nhu, long não. Bởi người Thái đen tâm niệm nước suối sẽ cuốn trôi đi tất cả những gì mòn cũ của quá khứ, để được nhẹ nhàng, thanh sạch bước sang một cuộc sống mới. Sau khi gội đầu xong, cô dâu sẽ vấn tóc quanh đầu rồi cùng chúng bạn trở về bản.

Mâm lễ chuẩn bị xong, Lễ Khửn cẩu được tiến hành. Các cô, dì, chú, bác hai bên gia đình sẽ cho quà vào mâm lễ (bằng hiện vật hoặc bằng tiền) với những lời chúc tốt đẹp cho đôi vợ chồng trẻ. Cô dâu ăn mặc gọn gàng, bà mẹ dắt tay con gái ngồi xuống chiếu trước mâm và bắt đầu làm lễ. Bà mẹ duỗi tóc con gái xuống, vừa chải tóc, vừa dặn dò chúc phúc cho con gái. Khi đã chải tóc xong mẹ đẻ hoặc dì của cô dâu mời mẹ chồng tiếp tục. Mẹ chồng lấy lược nhúng vào bát nước cỏ mần trầu chải tóc ngược từ đằng sau lên đằng trước, chải thật đều rồi cuốn cùng đuôi tóc giả búi lên đỉnh đầu, chụp xa, lấy trâm bạc cài chính giữa búi tóc.

Lễ Khửn cẩu được người Thái đen thực hiện rất tỉ mỉ, bởi nó để lại dấu ấn quan trọng trong suốt cuộc đời người phụ nữ.