Kiểm soát xung đột lợi ích giúp chống tham nhũng

Luật Phòng chống tham nhũng mới chỉ quy định hành vi tham nhũng trong khu vực công, liên quan đến người có chức vụ, quyền hạn (ảnh minh họa).    T.L

Trao đổi với phóng viên NTNN, ông Hùng cho biết: Xung đột lợi ích (XĐLI) là thuật ngữ được sử dụng quen thuộc ở nhiều quốc gia trên thế giới nhưng còn khá mới mẻ đối với Việt Nam. Hiện ở Việt Nam chưa có văn bản quy phạm pháp luật hoặc một công trình nghiên cứu toàn diện nào đề cập đến khái niệm XĐLI. Do đó, nhận thức về vấn đề này cũng còn nhiều quan điểm. Tôi có thể đưa ra một số ví dụ: Việc người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị tổ chức tuyển dụng nhân sự mà những người thân, quen, thậm chí là vợ, con người đó lại chính là đối tượng dự tuyển và trúng tuyển. Một người phụ trách việc mua sắm hàng hóa cho cơ quan, tổ chức, đơn vị nhưng doanh nghiệp được chọn thầu cung cấp hàng hóa lại thuộc sở hữu của vợ con người đó. Hoặc một bác sĩ khi làm việc trong bệnh viện công đã không nỗ lực khám, chữa bệnh cho người bệnh mà lại gợi ý để người bệnh đến khám, chữa bệnh ngoài giờ tại phòng khám tư nhân mà mình làm việc... Ở Việt Nam, Luật Phòng chống tham nhũng (PCTN) mới chỉ quy định hành vi tham nhũng trong khu vực công, liên quan đến người có chức vụ, quyền hạn nên cách hiểu về XĐLI hiện nay thường cũng chỉ với ý nghĩa là “tình huống trong đó cán bộ, công chức, viên chức có thể hưởng lợi cá nhân từ một quyết định đưa ra trong khi thi hành nhiệm vụ, công vụ của mình”.

Ông có thể nói rõ hơn Luật PCTN (sửa đổi) hiện đang quy định về những tình huống XĐLI như thế nào, thưa ông?

- XĐLI có thể tiềm ẩn hành vi tham nhũng bởi trong một tình huống XĐLI cụ thể, nếu người có chức vụ, quyền hạn đã quyết định hành động hoặc không hành động trái với chức trách, nhiệm vụ của mình để qua đó bản thân hoặc người thân của mình được hưởng lợi ích thì đó chính là hành vi tham nhũng. Vì vậy, pháp luật về PCTN đã có nhiều quy định để ngăn chặn, kiểm soát các tình huống XĐLI nhằm phòng ngừa tham nhũng, mặc dù không sử dụng thuật ngữ XĐLI...

Nói như vậy thì dường như XĐLI là một khái niệm rộng, không chỉ riêng Luật PCTN có thể bao quát hết, thưa ông?

Quan điểm

Ông Ngô Mạnh Hùng

  Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, XĐLI có thể xảy ra trong hoạt động quản lý, điều hành của bất kỳ  cơ quan, tổ chức, đơn vị nào với những tình huống mà chúng ta dễ gặp phải”.  

- Đúng vậy, chính vì thế ở nước ta hiện nay, ngoài Luật PCTN và các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật PCTN thì còn có một số luật khác cũng có những quy định liên quan đến kiểm soát XĐLI như Luật Cán bộ, công chức, Luật Viên chức, Luật Doanh nghiệp, Luật Đấu thầu… Tuy nhiên, do không có cơ chế phối hợp đa ngành, liên ngành nên thực trạng XĐLI trong các cơ quan, tổ chức, đơn vị vẫn là nội dung khó theo dõi, đánh giá một cách toàn diện. Mặc dù vậy, cũng đã có một số hoạt động nghiên cứu có liên quan hoặc thông qua phản ánh của báo chí, truyền thông đã cho thấy phần nào của thực trạng này.

Vậy theo ông, đâu là những giải pháp tốt để kiểm soát XĐLI?

- Các tình huống XĐLI là một thực tế luôn tồn tại trong hoạt động của cơ quan, tổ chức, đơn vị và tiềm ẩn hành vi tham nhũng. Kiểm soát tốt những tình huống này sẽ góp phần quan trọng phòng ngừa, giảm thiểu các biểu hiện tham nhũng, tiêu cực, vụ lợi cá nhân. Để kiểm soát XĐLI, các cơ quan chức năng cần tổ chức nghiên cứu, đánh giá toàn diện các quy định của pháp luật hiện hành liên quan đến XĐLI và thực trạng kiểm soát XĐLI hiện nay; tăng cường các hoạt động nhằm nâng cao nhận thức của cán bộ, công chức, viên chức về XĐLI; phải có phương pháp tiếp cận đa ngành, liên ngành trong kiểm soát XĐLI; chú trọng tìm hiểu kinh nghiệm quốc tế phù hợp để áp dụng cho Việt Nam.

Xin cảm ơn ông!