Ký ức buồn miền Đông Ukraine

New York-nghe có vẻ ồn ào

New York là một phần ký ức buồn của người Ukraine. Khoảng 10.000 cư dân nơi đây thường đi ngủ khi nghe tiếng đại bác hoặc tiếng súng, và đôi khi đạn pháo do quân ly khai thân Nga bắn tới thị trấn đủ lớn để được chia thành "New York" cũ và "New York".

Ở New York cũ, người ta vẫn có thể nhìn thấy những ngôi nhà bằng gạch vữa được xây dựng bởi người Mennonites- đến từ một giáo phái Tin lành ở Đức, đến đây một thế kỷ sau khi Nga sáp nhập Crimea lần đầu tiên vào năm 1783.

Người Mennonites và những người định cư châu Âu khác đã giúp biến thảo nguyên thành trung tâm công nghiệp - các thành phố Donetsk và Luhansk gần đó được thành lập bởi một người Anh và một người Scotland.

Sau này Liên Xô trục xuất người Mennonites đến Siberia, bắt đầu gọi thị trấn là Novgorodskoye (Thị trấn mới), và xây dựng New York tập trung xung quanh một nhà máy hóa chất được đặt theo tên người sáng lập KGB Felix Dzerzhinsky.

"New York nghe có vẻ ồn ào, thật thú vị, nó cho chúng tôi cơ hội để kể câu chuyện của mình với thế giới", Kristina Shevchenko, người dạy ngôn ngữ và văn học Ukraine tại trường học của thị trấn, nói với Al Jazeera. Người dân nơi đây vẫn truyền lại cho nhau câu chuyện  thú vị về nguồn gốc cái tên thị trấn của mình. Họ kể rằng, vào thế kỷ 18, chủ nhà máy gạch có tiếng trong vùng này đã đến thành phố New York để tham quan một cuộc triển lãm. Anh phải lòng con gái của người thông dịch viên của mình và đưa cô đến đây. Cô ấy nhớ nhà đến nỗi anh ấy đã đổi tên nơi này thành New York ".

Câu chuyện có thể chỉ là một mẩu truyền thuyết của thị trấn, nhưng ít nhất nó cũng mang lại nụ cười trên khuôn mặt mệt mỏi của những người dân thị trấn.

New York là một mô hình thu nhỏ của Ukraine hiện đại - và là một viên gạch trong Bức tường Berlin mới ngăn cách châu Âu dân chủ với một nước Nga ngày càng quyết đoán.

Thị trấn đấu tranh để tồn tại bên cạnh cuộc chiến tranh chiến hào âm ỉ đã khiến hơn 13.000 người thiệt mạng và hàng triệu người phải di dời.

Vào đầu năm 2014, các cuộc biểu tình kéo dài nhiều tháng tại quảng trường Maidan ở thủ đô Kyiv của Ukraine đã loại bỏ Tổng thống thân Nga Viktor Yanukovich. Nga đã đáp trả bằng cách sáp nhập Crimea lần thứ hai - sự kiện châm ngòi cho cuộc xung đột ly khai ở phía đông nam của Ukraine.

Nỗi buồn chiến tranh

Sau hơn 5 năm xung đột, cuộc chiến ở miền đông Ukraine đã trở thành hiện thực đáng buồn. Đối với cư dân của Novhorodske, pháo kích và các vụ nổ không phải là phần đáng sợ nhất của nó nữa. Giờ đây, các hóa đơn điện nước, vấn đề nhà ở và bất ổn kinh tế là những vấn đề cấp bách hơn đối với người dân thị trấn.

Hàng trăm người dân New York làm việc tại nhà máy hóa chất sản xuất phenol, một tiền chất có độc tính cao. Nhà máy thuộc sở hữu của nhà tài phiệt giàu nhất Ukraine, Rinat Akhmetov, và tỏa ra khói có mùi hôi bao trùm New York suốt cả ngày.

Những người khác rời đi để làm những công việc chủ yếu là lao động phổ thông ở Liên minh châu Âu, giống như hàng triệu người Ukraine khác đã trở thành nông dân, công nhân xây dựng hoặc nhân viên siêu thị ở châu Âu.

Một số chạy sang Nga, nơi thu hút những người Ukraine trong độ tuổi lao động để bổ sung dân số đang suy giảm và già hóa. Tuy vậy, không phải ai ở New York cũng có cảm giác thân thiết với người Nga. "Chúng tôi không cần Nga ở đây", Shevchenko – một nhà hoạt động trẻ ở New York nói vào một buổi chiều tháng 10 đầy nắng trong công viên thị trấn ngập tràn lá rơi, những tòa nhà thời Stalin và những bức tượng bằng vữa của các nhà văn Nga.

Shevchenko điều hành một nhóm gồm hai chục nhà hoạt động trẻ. Nhiệm vụ của họ là sửa chữa công viên và các tòa nhà lịch sử của thị trấn, đồng thời lên kế hoạch sửa chữa những con đường đầy ổ gà, lắp đặt các tuabin gió và các tấm pin mặt trời…tất cả với khát vọng hồi sinh thị trấn.

Sự cận kề của chiến tranh và cái chết không ngăn cản một số người New York phát triển thành một cộng đồng. Ivan Rudenko, một lính cứu hỏa giàu kinh nghiệm, chống lại nạn tham nhũng và sự thiếu minh bạch trong hoạt động của các công ty tiện ích ở New York. Năm 2016, anh thành lập một công ty tiếp quản các dịch vụ với chi phí thấp hơn và mang lại kết quả ấn tượng hơn nhiều. Những ngày này, HTX phục vụ hơn 100 tòa nhà chung cư. Một số đã được cải tạo, một số có sân chơi, khu vườn và vỉa hè mới. "Đây là một cách để đoàn kết mọi người," Rudenko nói với Al Jazeera. "Trong 5 năm, chúng tôi đã làm được những gì đã không làm được trong nhiều thập kỷ".

Gần đây, một tour du lịch cho các nhà báo từ khắp Ukraine đã được tổ chức, để quảng bá tiềm năng của thị trấn. Nhưng trong khi tình hình chính trị trong nước và diễn biến sâu hơn của cuộc xung đột quân sự vẫn chưa rõ ràng, thì vẫn còn quá sớm để nói về các kế hoạch cụ thể. Trước tiên, để thực sự thúc đẩy du lịch, nơi này phải được "đổi thương hiệu", Lenko- người đứng đầu thị trấn nói.

Văn phòng thị trưởng đã cung cấp các tài liệu cần thiết cho yêu cầu đổi tên Novhorodske lại thành New York cho Cơ quan quản lý nhà nước khu vực Donetsk. Năm 2016, hai nghị sĩ đã đệ trình một dự luật đổi tên thị trấn lên Quốc hội Ukraine, nhưng đã bị từ chối do thiếu các chuyên gia lịch sử độc lập có thể xác nhận di sản lịch sử của thị trấn. Đối với người dân của thị trấn, cái tên New York của Ukraine vẫn gợi nhớ cho họ về sự sung túc, giàu có hơn là cái tên của hiện thực nhưng chìm trong tiêu điều này.