Lạ lùng vùng đất đa thê

Chuyện xảy ra ở nhiều xã vùng cao của huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên.

Cái bụng ưng nhau

Đến ngày hôm nay, Mùa Thị Tùng ở bản Xa Dung B, xã Xa Dung vẫn không tin là chồng mình lại “rước” thêm vợ hai, bởi trước đó vợ chồng cũng không có mâu thuẫn gì lớn. Ông Nếnh còn đưa luôn vợ hai về nhà ở chung.

Chung đụng gì, chứ chung đụng một người đàn ông quả là điều khó. Chắc ở đời, không một phụ nữ nào muốn thế. Hằng ngày ra vào gặp nhau, chẳng ai chịu nổi. Ấy vậy mà đã nhiều mùa trăng đi qua, Tùng vẫn phải sống trong cảnh đó.

Ông Di và 3 người vợ của mình.

Ông Nếnh đang làm ngôi nhà sàn to nhất bản. Ông dự định đưa vợ hai là bà Vừa Thị Khua ra đây ở. Sau gần 20 năm về làm vợ lẽ, bà Khua cũng kịp sinh cho ông Nếnh 5 người con. Hai bà vợ sống cùng nhau trong căn nhà cũ, đôi lúc cũng gặp những chuyện bất tiện.

Ngắm nghía căn nhà sàn rộng thênh thang của mình, ông Nếnh tỏ ra đắc ý: “Dự định cuối năm nay, mình có thể đưa vợ hai ra ăn tết ở đây rồi”.

Nói xong, ông Nếnh vào nhà lấy cái sổ hộ khẩu của gia đình cho tôi xem. Hơn chục trang của cuốn sổ đã kín tên. Cái sổ hộ khẩu của ông Nếnh có chi tiết không như các cuốn sổ khác là có ghi tên cả 2 người vợ. Ông Nếnh bảo, giờ 7 đứa con của 2 người vợ đang đi học. Nuôi chúng cũng tốn kém đấy.

Không riêng gì các chàng trai Mông, nhiều người có chức tước hẳn hoi cũng bất chấp dư luận để lấy vợ hai. Ông Giàng Dúa Dế - Trưởng bản Háng Tàu, xã Xa Dung cũng có 2 người vợ. Đầu đã hai thứ tóc, có nhà cửa, con cháu đề huề rồi, vậy mà ông vẫn đi lấy vợ hai. Người vợ hai của ông còn rất trẻ, chưa đến tuổi băm.

Ông còn khoe: “Vợ cả được 3 đứa con. Riêng vợ hai chưa sinh được đứa nào. Mình còn khoẻ mà, cô ấy cũng ưng mình đấy chứ”. Mặc cho gia đình khuyên ngăn, ngay cả xã cũng phản đối, nhưng ông không nghe.

Hai người vợ của ông Nếnh đều được ghi trong hộ khẩu.

Xã Xa Dung được coi là mảnh đất “phát” của những chàng trai thích lấy vợ hai. Thống kê sơ bộ của cán bộ tư pháp xã, có tới 9 người lấy vợ hai. Đa phần họ là những người đã đứng tuổi, có con cái đề huề. Không giống như ở dưới xuôi, muốn lấy vợ khác, ít nhất cũng phải ly dị rồi mới được tái hôn. Ở đây các ông chồng chỉ cần ưng ai là đưa về nhà làm vợ hai.

Theo cái lý của các ông chồng, “nhà của mình, thích dẫn ai về là việc của mình”. Phần đông chị em ở đây không ai dám phản kháng, đành ngậm ngùi với số phận hẩm hiu của mình.

Ớt không… cay

Người có nhiều vợ nhất xã Xa Dung phải kể đến ông Lầu Chù Di ở bản Xa Dung A. Ông Di năm nay mới ngoài 50 tuổi, dáng người dong dỏng, nước da đỏ au như gà chọi, ăn mặc bảnh bao. Vốn là người hay làm, ăn nói khéo, lại là trưởng tộc nên ông rất được bà con, dân bản tin mến. Không biết có phải vì điều đó không mà thời ông còn trai trẻ, nhiều sơn nữ nơi đây không ngần ngại bày tỏ ý định cùng ông kết mối tơ hồng.

Năm 14-15 tuổi ông Di đã biết cưỡi ngựa, đeo khèn đi chơi hội xuân tán gái. Đến đâu ông cũng được các thiếu nữ để ý. Vậy mà duyên số đưa đẩy thế nào, ông lại thích cái cô Chá Thị Dua ở tít bản Pó Khung, xã Nậm Ti. Vào một đêm xuân rét mướt, ông Di đã vượt 10km đường rừng đến nhà bà Dua “cho pò lịa” – (kéo vợ). Mấy hôm sau ông đưa bố mẹ đến thưa chuyện với bố mẹ bà Dua, cho 2 người được nên duyên vợ chồng.

Kéo được vợ về ông Di mừng lắm. Thế là từ nay ông đã có người nâng khăn sửa túi. Cái nương, cái rẫy có người chung lưng đấu cật. Nhưng chẳng hiểu sao bà Dua sinh đến đứa con thứ 4 vẫn là con gái. Điều này khiến ông Di đứng ngồi không yên.

Ông thầm nghĩ, mình đứng đầu một dòng tộc, vợ lại đẻ toàn con gái, sau này già cả lấy ai chăm sóc? Năm đó ông Di chưa đến 30 tuổi, ông còn dư sức khỏe để làm nhiều chuyện khác. Thế là ông bàn với bà Dua để ông lấy vợ hai kiếm đứa con trai nối dõi tông đường. Biết phận mình sinh con một bề nên bà Dua đã đồng ý cho chồng đi hỏi vợ hai.

Quả thực ở ông Di có một điều gì đó rất lôi cuốn phụ nữ. Người vợ hai của ông là bà Chá Thị Mị, ở cùng bản. Người ta vẫn bảo, tu 7 kiếp mới được kết mối tơ hồng, không biết có phải do kiếp trước, ông bà có duyên số với nhau hay không, chứ cái hôm ông Di đến ngỏ ý đón bà Mị về, bà đồng ý ngay.

Để cho cuộc sống thuận hòa, chính bà Dua đã cùng ông Di đến đón bà Mị về cùng chung sống. Vui hơn là sau hơn 20 năm chung sống, bà Mị cũng kịp sinh cho ông 6 người con, trong đó có 4 con trai.

Cái số ông Di vốn được chị em yêu quý. Sống với 2 người vợ dường như chưa làm ông hài lòng. Cách đây 5 năm, ông lại “bàn” với 2 bà vợ là ông đã thầm yêu bà Sồng Thị Mị ở bản Ca Tâu. Bà Mị này đã có chồng, sinh được 2 người con nhưng chồng mất sớm. Thương cảnh mẹ góa con côi, ông Di đã động lòng trắc ẩn. Chẳng hiểu ông thuyết phục 2 người vợ thế nào, họ lại “đồng tình” ủng hộ ông đón bà Mị về làm “cô em” của mình.

Minh chứng là trong gia đình này, tuy có 3 người phụ nữ nhưng họ đều tôn trọng và nể ông. Chưa bao giờ nghe thấy tiếng mắng chửi nhau giữa các bà. Hôm chúng tôi đến, ông Di gọi cả 3 người vợ đến để cùng chụp ảnh. Bà cả, bà hai, bà ba gặp nhau tay bắt mặt mừng.

Tôi để ý kỹ, nét mặt của họ rất bình thản. Họ coi cái chuyện chồng chung chẳng có gì ảnh hưởng tới cuộc sống của họ. Trước đây, gia đình còn khó khăn nên cả 3 bà ở chung 1 nhà. Mấy năm gần đây, ông Di dựng thêm 2 cái nhà nữa, mỗi bà cai quản 1 nhà. Riêng ông ở cùng bà cả. Hiện đứa con út của ông mới đang học lớp 6. Hằng ngày ông vẫn đi làm nương cùng các bà vợ.

Khó ngăn chặn

Trong muôn vàn cái sự lạ ở vùng sơn cước xa ngái này, có một điều mà ngay cả những cán bộ nơi đây cũng không thể giải thích nổi, đó là nhiều bà vợ cả sẵn sàng sửa sính lễ đi đón vợ hai về cho chồng. Những năm trước đây, nhiều xã vùng cao chưa có cán bộ tư pháp nên việc đăng ký kết hôn gần như bị bỏ trống.

Gần đây, xã Xa Dung mới có cán bộ tư pháp nhưng tỷ lệ trai gái đến đăng ký kết hôn cũng chỉ đếm trên đầu ngón tay. Dường như việc trai gái yêu nhau rồi lấy nhau là việc của họ. Chỉ cần dân bản, cha mẹ 2 bên đồng ý là họ ăn đời ở kiếp với nhau. Thực tế là trai gái ở đây lấy nhau, phần lớn họ chưa đủ tuổi đăng ký kết hôn. Do vậy, khi các ông đòi lấy vợ hai thì các bà vợ đều lép vế cả về lý lẫn về tình.

Một nguyên nhân nữa là phụ nữ ở đây hoàn toàn phụ thuộc kinh tế vào nhà chồng. Do vậy, đa phần họ cam phận sống cảnh “chồng chung”, rất ít phụ nữ dám bước qua cái bậu cửa nhà chồng để tìm một cuộc sống mới cho mình.

Theo anh Lầu A Sá - cán bộ tư pháp xã Xa Dung, những năm gần đây tình trạng nam giới lấy 2 vợ đã giảm. Nếu có thì chỉ những người ở độ tuổi trung niên, riêng lớp trẻ không có trường hợp nào cả.

Lâm Nhi – Tuệ Linh