Lãnh đạo EU họp thượng đỉnh, Ngoại trưởng EU thừa nhận "khủng hoảng ở khắp mọi nơi"

Tổng thống Vladimir Putin của Nga và Aleksander Lukashenko của Belarus không được mời, nhưng hầu hết các nhà lãnh đạo khác dự kiến sẽ bay đến miền nam Granada để đánh giá những vết thương đang làm khuynh đảo châu Âu trong những tháng và năm qua.

Người đứng đầu chính sách đối ngoại của Liên minh Châu Âu Josep Borrell cho biết: “Các cuộc khủng hoảng ở khắp mọi nơi”.

Giao tranh bùng phát gần đây liên quan đến cuộc xung đột kéo dài giữa Azerbaijan và Armenia đã khiến Tổng thống Aliyev của Azerbaijan đã rút khỏi cuộc họp vào phút cuối, khi kỳ vọng ngày càng tăng rằng một hội nghị thượng đỉnh nhỏ giữa Azerbaijan và Armenia cùng các bên trung gian  trong khuôn khổ thượng đỉnh EU có thể tìm ra giải pháp cho cuộc xung đột, nhưng cuối cùng hội nghị này lại không diễn ra.

Thảm kịch nhân đạo khiến khoảng 100.000 người Armenia chạy trốn khỏi Nagorno-Karabakh, một phần của Azerbaijan với dân số chủ yếu là người Armenia.

Omer Celik, người phát ngôn đảng của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan, cho biết Tổng thống Azerbaijan quyết định vắng mặt vì Thổ Nhĩ Kỳ  không được mời tham gia cuộc họp về Nagorno-Karabakh.

Thay vào đó, các quan chức cho biết rằng nhiều nhà lãnh đạo Châu Âu sẽ hội ý với Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan để thể hiện sự ủng hộ đối với chính phủ của ông khi nước này đang vật lộn với khủng hoảng nhân đạo và cố gắng lôi kéo Armenia ra khỏi vòng kiểm soát ngoại giao của Nga.

Tổng thống Armenia Pashinyan cho biết ông rất tiếc vì “hội nghị thượng đỉnh (về Nagorno-Karabakh) trong khuôn khổ một hội nghị thượng đỉnh (EU” ở Granada sẽ không diễn ra và nói thêm rằng ông tin rằng đã có khả năng ký kết “một tài liệu mang tính đột phá” ở đó.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan cũng là một người vắng mặt khác. Tuần trước đã diễn ra một vụ đánh bom rung chuyển thủ đô Ankara và kể từ đó, lực lượng không quân Thổ Nhĩ Kỳ đã tấn công các chiến binh người Kurd ở miền bắc Iraq - mà Thổ Nhĩ Kỳ cho là nghi phạm vụ đánh bom.

Người phát ngôn Celik nói rằng Tổng thống Erdogan phải chuẩn bị cho đại hội bất thường của đảng mình vào Chủ nhật và chỉ trích rằng hội nghị thượng đỉnh nhỏ về Armenia và Azerbaijan sẽ loại trừ Erdogan.

“Pháp sẽ có mặt nhưng tổng thống của chúng ta sẽ không ngồi vào bàn đàm phán? Tất nhiên điều này không được Aliyev và Azerbaijan chấp nhận”, Celik nói. Paris được coi là đồng minh của Armenia trong khi Thổ Nhĩ Kỳ ủng hộ Azerbaijan.

Thời gian hạn chế ở  Granada có thể sẽ cho phép ít bước đột phá, nhưng diễn đàn Cộng đồng Chính trị Châu Âu vẫn sẽ là dịp hiếm hoi mà các nhà lãnh đạo của các quốc gia đối thủ như Serbia và Kosovo sẽ gặp nhau trực tiếp trong một phiên họp toàn thể

Vô số vấn đề châu Âu khác có thể sẽ được đưa ra trong một ngày đàm phán ở Tây Ban Nha, và ngày họp đầu tiên sẽ kết thúc bằng bữa tối hoàng gia và chuyến tham quan tại Cung điện Moorish Alhambra nổi tiếng. Tuy nhiên sự êm dịu này sẽ không diễn ra trong phòng họp. 

Sự chú ý cũng sẽ tập trung vào Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy, người được cho là sẽ tới dự để thu hút thêm sự hỗ trợ và tiền bạc từ các đồng minh phương Tây.

Điều đó càng trở nên quan trọng hơn sau khi Quốc hội  Mỹ thông qua dự luật chi ngân sách tạm thời nhưng lại đóng băng hàng tỷ USD tài trợ cho nỗ lực chiến tranh của Ukraine mà Nhà Trắng đã ủng hộ mạnh mẽ.

Hôm thứ Ba, Tổng thống Mỹ Biden đã kêu gọi các cường quốc thế giới khác phối hợp với Ukraine. Hầu hết các nhà lãnh đạo châu Âu kể từ đó đều khẳng định sự ủng hộ của họ dành cho Ukraine là không lay chuyển.

Diễn đàn Chính trị Châu Âu được tổ chức tại Granada đã diễn ra lần thứ ba chỉ sau một năm và được coi là một nỗ lực nhằm giữ cho các quốc gia chưa sẵn sàng trở thành thành viên tham gia chặt chẽ để hợp tác theo những cách khác.

Rất nhiều nước  đang tìm kiếm tư cách thành viên hoặc mối quan hệ gần gũi nhất có thể với EU đến mức khiến khối này rơi vào tình thế khó khăn - làm sao khối này có thể phát triển hơn nữa mà không bị thay đổi về cơ bản hoặc buộc phải thay đổi bản thân để liên minh vẫn có thể hoạt động trơn tru.

Tình thế tiến thoái lưỡng nan đó sẽ trở nên nổi bật vào thứ 6/10, ngày thứ hai của hội nghị thượng đỉnh, khi các nhà lãnh đạo EU sẽ tiếp tục thảo luận nội bộ giữa các thành viên trong khối.