Lễ ăn trâu của người Xơ Đăng

Là lễ hội lớn nhất, linh thiêng nhất, lễ ăn trâu của người Xơ Đăng, vì vậy phải huy động công sức của toàn bộ thành viên trong cộng đồng. Việc quan trọng đầu tiên là cắt cử người lên rừng tìm gỗ để làm cây trụ cúng thần (Kang). Có thể nói kang là một công trình điêu khắc công phu. Tầng một, vẽ và treo hình những loài thú như chim, cá… Tầng hai quấn dây hjoong, nhuộm màu tím, đen, đỏ… Tầng ba là những bông hoa rừng được gọt đẽo và nhuộm màu y như thật. Trâu dùng để cúng thần được chuẩn bị trước đó rất lâu, phải là trâu đực màu đen, to và khỏe. Dây buộc trâu vào cây kang bằng mây (pra) được đan rất công phu. Hai sừng trâu được buộc bằng hai ống lồ ô và chuỗi hoa được tết tua chỉ trắng để khi trâu quật sẽ tạo nên những vòng sáng rực…Khi đã chuẩn bị xong xuôi, dân làng chọn một tốp nam nữ thanh niên với trang phục váy áo lễ đặc trưng của người Xơ Đăng. Họ vừa nhảy múa vừa hát theo nhịp chiêng, trống rộn ràng suốt ngày đêm “Hỡi dân làng/ ta cùng vào hội làm lễ ăn trâu/ Nào các chàng trai/ ta lên rừng chặt cây/ Nào các cô gái/ ta lên núi bứt dây/ Cả làng góp sức chung tay/ Ra công ta dựng cây Kang tuyệt vời…Hoặc “Chiêng ơi, trống hỡi/Hãy vang lên chín tầng mây biếc/Hãy rền xa đến chân trời xanh/Cho ông Trăng xuống nhanh cùng dân làng uống rượu/Cho nàng tiên dưới biển cùng tề tựu ăn trâu…”.

Hát xướng, nhảy múa cúng thần linh xong, dân làng làm thịt trâu để lấy máu. Máu trâu đã cúng thần, dân làng đem xoa lên người, xoa lên bồ đựng thóc lúa. Trong khi vừa xoa máu trâu, bài ca chính thức của lễ Ting Kakpô được cất lên trầm bổng, vang khắp cả núi rừng: “Hỡi thần núi Ngọc Kơang/Hỡi Yang nước Krông pơxai /Rẫy ta rộng mà bụng chưa no/ Ruộng đã to mà làng chưa sướng/Hồn bắp, quỷ Gió đã cướp/ Hồn lúa, thần Nước đã mang/Hỡi Yang/Tiết trâu đã xoa lên đầu/Hãy cho dân làng sống lâu mạnh khỏe/ cho chòi đầy lúa tràn ngô...”.

Cứ thế, lễ Ting Kakpô kéo dài đến cả tuần lễ. Ngày nay, số ngày diễn ra lễ hội đã giảm, thời gian diễn ra lễ hội chỉ kéo dài trong một ngày hoặc ngày rưỡi. Ting Kakpô cũng không được duy trì thường xuyên mà chỉ diễn ra trong những sự kiện quan trọng. Tuy vậy so với nhiều dân tộc khác ở Tây Nguyên, người Xơ Đăng vẫn giữ lễ hội này với những nét bản sắc gần như chưa phai nhạt…