Lo ngại HIV tăng nhanh trong nhóm quan hệ đồng giới nam, học sinh

Theo Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế), trước đây lây nhiễm HIV tại Việt Nam chủ yếu qua đường máu ở nhóm nghiện chích ma túy và lây qua đường tình dục ở nhóm phụ nữ mại dâm. Tuy nhiên, lây truyền qua đường quan hệ tình dục, trong đó có nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (gọi tắt: MSM), đang có xu hướng tăng mạnh trong những năm gần đây.

Năm 2014, tỷ lệ nhiễm HIV trung bình trong nhóm MSM là 6,7%; đến năm 2017 tăng lên 12,2%; đến năm 2020 là 13,3%. Nam quan hệ tình dục đồng giới đang được cảnh báo là một trong những nhóm nguy cơ chính của dịch HIV tại Việt Nam hiện nay.

Tại một số địa phương, người nhiễm HIV mới được phát hiện có tới hơn 50% là nhóm MSM. Trong thời gian tới, MSM được dự báo có thể trở thành nhóm chiếm tỷ lệ lớn nhất trong tổng số người nhiễm mới HIV được ước tính hằng năm.

Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM cho biết, mới đây Sở Y tế TP.HCM đã tiếp đoàn lãnh đạo cấp cao Chương trình viện trợ khẩn cấp của Tổng thống Hoa Kỳ về phòng chống AIDS cùng với lãnh đạo của CDC Hoa Kỳ và chương trình y tế của USAID tại Việt Nam.

Theo số liệu thống kê của Sở Y tế TP.HCM, HIV/AIDS tại TP gần đây có sự gia tăng số ca nhiễm HIV mới và có sự thay đổi rõ rệt các hành vi nguy cơ liên quan đến tình trạng nhiễm HIV.

Nếu như năm 2012, số ca nhiễm HIV mới được ghi nhận vào khoảng 2.000 người, đến năm 2021 con số này là gần 4.500 người. Thời kỳ đầu của dịch, nhóm tiêm chích ma túy nhiễm HIV là chủ yếu, đến giai đoạn hiện nay, nhóm nam quan hệ tình dục đồng tính (MSM) nhiễm HIV chiếm tỷ lệ lớn, có đến 76% số ca nhiễm HIV mới được ghi nhận trong năm 2021 là quan hệ tình dục đồng giới nam.

Bác sĩ Văn Hùng, Chương trình HIV/AIDS TP.HCM, cho biết TP ước tính có 51.000 - 55.000 người nhiễm HIV, chiếm khoảng 24% số người nhiễm HIV trên cả nước hiện nay.

Tại Long An, đại diện Trung tâm kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh này cho biết tỷ lệ lây nhiễm HIV do hành vi tiêm chích giảm rõ. Thay vào đó, xu hướng quan hệ tình dục là đường lây chính, đặc biệt trong nhóm MSM. Số ca lây nhiễm HIV trong những năm gần đây ở Long An chủ yếu là qua đường tình dục.

Tỷ lệ lây truyền qua quan hệ tình dục không an toàn năm 2018 là 63,7%; năm 2019 là 79,2%; năm 2021 tăng lên 94,7%. Số người nhiễm HIV trong nhóm MSM có chiều hướng gia tăng. Năm 2018 có 16,2% người nhiễm HIV trong nhóm MSM; năm 2021 tăng lên 69,9%. Riêng 6 tháng đầu năm nay, 67,9% người nhiễm HIV được phát hiện là nhóm MSM.

Tại tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, theo báo cáo của CDC tỉnh, tỷ lệ lây nhiễm HIV qua đường tình dục đã tăng rõ rệt (17,27% năm 2000; 52,89% năm 2010; 66,66% năm 2019). Tỷ lệ lây nhiễm HIV trong nhóm MSM có xu hướng tăng mạnh từ 2,25% (2011) lên 16,5% (2018).

Đáng lưu ý, một số địa phương gần đây đã ghi nhận người nhiễm HIV trong nhóm MSM ở độ tuổi học sinh trung học 16 - 17 tuổi.

Không chỉ tăng nhanh trong quan hệ đồng giới nam, số bệnh nhân HIV mắc mới là công nhân trong các khu công nghiệp cũng đang có dấu hiệu tăng cao. N.N.T (19 tuổi, ngụ ở Thống Nhất, TP.Biên Hòa, Đồng Nai) xin vào làm công nhân trong một khu công nghiệp và có quan hệ đồng giới với người lớn hơn em mười tuổi.

T. không hề biết mình bị nhiễm HIV, chỉ thấy cơ thể luôn mệt mỏi, không tăng ký nên tìm hiểu, đến xin tư vấn tại một nhóm đồng đẳng và được đưa đến cơ sở y tế để xét nghiệm. Khi nghe tin mình bị nhiễm HIV, T vô cùng suy sụp.

ThS.BS Đỗ Hữu Thủy, Phó Trưởng phòng Dự phòng lây nhiễm HIV, Cục Phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) cho hay, trước đây, việc lây nhiễm HIV/AIDS chủ yếu là qua đường máu như sử dụng chung bơm, kim tiêm trong nhóm người tiêm chích ma túy. Còn hiện nay, đường lây nhiễm chủ yếu là quan hệ tình dục không an toàn, chiếm tỷ lệ cao hơn và khó kiểm soát.

Số liệu giám sát của Bộ Y tế năm 2021 cho thấy, ước tính đến cuối năm 2021, cả nước có khoảng 230.000 người nhiễm HIV/AIDS. Tuy nhiên, căn bệnh này đang có xu hướng gia tăng ở một số địa phương, nhất là những tỉnh, thành có nhiều khu công nghiệp như TP.HCM, Đồng Nai, Bình Dương… Đáng chú ý, nam giới chiếm đến gần 85% số người nhiễm HIV mới được phát hiện năm 2021, chủ yếu ở độ tuổi trẻ (từ 20 - 39), đặc biệt là công nhân ở các khu công nghiệp.

Qua phân tích số liệu, Trung tâm Nâng cao chất lượng cuộc sống (Life) cũng ghi nhận có đến hơn 50% người nhiễm HIV mới trong khu công nghiệp, nhà máy. Do đó, việc cung cấp dịch vụ can thiệp dự phòng lây nhiễm HIV cho công nhân như tư vấn, cấp test cho công nhân tự xét nghiệm và kết nối người nhiễm vào chương trình điều trị… là rất cần thiết.